Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

2 Borliq falsafasi
(Ontologiya)
Ontologiya borliq haqidagi ta’limot. Falsafiy va fizik
ontologiyaning birligi va farqi. Formal ontologiya, gen
ontologiyasi va tibbiyot ontologiyasi. Ontologiya va
muxandislik bilimi. Yangi amaliy ontologiya. Ontologik
perspektivizm. Noklassik ontologiya. Din ontologiyasi.
Obyektning ontologik modeli. Falsafa tarixida borliq
haqidagi qarashlar evolutsiyasi. Ideal va real borliq.
Borliqning sabablari va moduslari. Dunyo manzarasida
borliq va yo‘qlik dialektikasi. Borliq shakllarining tasnifi.
Energiya borliq shakli. Okkultizm va spiritualizm borliq
hodisasi. Ezoterik bilim tabiati. Falsafa va fizikada
2

---

substansiya, substrat va materiyaning o‘zaro aloqasi.
Materiyaning substansional, substrat, genetik kontrast va
atributiv konsepsiyalari. Olamning birinchi relyativistik
modeli. Relyativistik kosmologiya. Geosentrik va
nogeosentrik moddiy tizimlar. Kengayuvchi olam
gipotezasi. Universal kosmik gologramma. Qizil siljish.
Torsion maydonlar. In’ikos nazariyasi va uning Anoxin
nazariyasidan farqi. Dunyoning chekliligi va cheksizligi.
Aktual va potensial cheksizlik. Harakat borliqning
mavjudlik sharti. Falsafa tarixida harakatning talqini.
O‘zgarishlarning umumiy xususiyati. Harakat va
harakatsizlikning o‘zaro nisbati. Harakat tiplari va
shakllari. Makon va vaqt borliqning fundamental
shakllari. Falsafa tarixida makon va vaqtga substansional
va relyatsion yondashuvlar. Ijtimoiy makon va ijtimoiy
vaqt. Davrning ruhi va ijtimoiy vaqtning uyg‘unligi. Tarix
vaqti. Tabiatning ontologik maqomi. Falsafa tarixida
tabiatga munosabat. Tabiat va jamiyatning o‘zaro
aloqadorligi. Geografik muhit tushunchasi. Geografik
muhit parametrlari. Ijtimoiy rivojlanish va geografik
muhitning o‘zaro aloqadorligi. Geografik maktablar
tasnifi. XX asrda ekologik tanglik. Ekologiyaning kelib
chiqishi. Ekologik faloqatlar tarixi va falsafiy ma’nosi.
O‘zbekistonda ekologik vaziyat. Biosfera haqidagi
J.Lavlok ta’limoti. Irsiy injeneriyaning biosferaga ta’siri.
E. Lerua, P.Teyyar de SHarden va V.Vernadskiyning
noosfera ta’limoti. Yangi borliqning shakllanishi.
Koevolyusiya va envayronmentalizm nazariyasi.