|
6-MAVZU: EXCEL VA SPSS KOMPYUTER DASTURLARIDA
STATISTIK TAQSIMLANISHNING SODDA PARAMETRLARINI
XISOBLASH
REJA:
1. Taqsimlash koʻrsatkichlari.
2. Taʼriflar hisoblash formulalari.
3. Bosh koʻplik oʻrtachasi uchun ishonch intervalini aniqlash.
4. Natijalarni grafik usulda taqdim etish usuli.
Tayanch soʻzlar: koʻrsatkichlar, hisoblash formulalari, oʻzgaruvchanlik
koʻrsatkichlari, bosh koʻplik, ishonch intervali, natijalarni grafik usulda taqdim
etish usuli.
Microsoft Yexsel dasturida matnlar - bu raqamlar boʻsh joylar va boshqa
belgilardan iborat boʻlgan ixtiyoriy ketma-ketlikdir. Kiritilayotgan maʼlumotlar
yacheykaga sigmagan holda sigʻmay qolgan qismi ekran yacheykasining oʻng
qismiga oʻtkaziladi (agar u boʻsh boʻlsa). Bunday hollarda quyidagi usullardan
foydalanib yacheyka kengligi va balandligini oʻzgartirish mumkin.
Yacheykadagi maʼlumotlarni tahrirlash quyidagi uch usulda olib boriladi:
• Sichqoncha kursatkichi yacheykaga keltirib chap tugmasi ikki marta tezlikda
bosiladi. Bu usul maʼlumotlarni toʻgʻridan toʻgʻri tahrirlash imkonini beradi.
• F2 tugmasini bosish orqali. Bu ham yacheykadagi maʼlumotlarni toʻgʻridan
toʻgʻri tahrirlash imkonini beradi.
• Tahrirlash kerak bulgan yacheykani faollashtirish va sichqoncha koʻrsatkichi
yordamida kursorni formulalar qatoriga keltirib tahrirlash. Bu maʼlumotlarni
formulalar qatorida turib tahrirlash imkonini beradi.
Maʼlumotlarni tahrirlashda yukorida keltirilgan usullardan ixtiyoriy birini
ishlatish mumkin. Ayrim foydalanuvchilar yacheykadagi maʼlumotlarni toʻgʻridan
toʻgʻri tahrirlash usulidan, ayrimlari esa formulalar qatoridan turib 3ta usulidan
foydalanadilar.
Bu barcha kilingan ishlar formulalar qatoridagi uchta tugma (piktogramma)
paydo boʻlishiga olib keladi.
Yacheykalarni tahrirlash oddiy odatda amalga oshirilib, matnda jadval kursori
matn kursoriga aylanadi va uni boshqarish tugmalari yordamida siljitish mumkin
boʻladi
Servis programmasi orqali menyu ochiladi, undan oyna ochiladi, ochilgan
oynadan Analiz dannыx punkti ochiladi undan soʻng tavsiflovchi statistika oynasi
ochiladi – Opisatelnaya statistika
Kirish intervali sifatida birinchi massivni ustuni qoʻyiladi. Bu punktni
bayroqcha bilan belgilab qoʻying Itogovaya statistika, va uning katta yoki kichik
qiymatlariga 15 ga teng boʻlganini kiriting (bu yuqori va quyi kvartil holati boʻladi)
1
.
Keyingi paydo boʻlgan listda koʻrsatkichlar saqlanadi.
1
15 soni yuqori va quyi kvartillarni koʻrsatishi mumkin, buning uchun kvartilga kiritilgan koʻrsatkichlar soni 60 ga
teng boʻlishi kerak. Bu koʻrsatkichlar har doim ham 60 ga teng boʻlmasligi mumkin. Shuning uchun unda K = N/4
formuladan foydalanishimiz mumkin, bunda sinaluvchilar soni 4 ga boʻlinadi.
Birlamchi statistikada quyidagi grafiklardan foydalanishi mumkin
•
Chastota gistogrammalari (imkoniyat darajasida normal taqsimlanishdagi
qiyshiqliklarini aniqlaydi);
•
Aylanali diagrammalari;
•
Rang shkalalarini minimum tahlil koʻrsatkichlari,
-boksplotlar;
- chiziqli grafiklar.
Programmadagi grafik va natijalar tahlilini yaratish uchun Gistogramma
punktini tanlash zarur boʻladi.
Kirish intervalida maʼlumotlar holati shakllantiriladi. Shu orqali grafiklar
shakllantirilishi mumkin. Interval karmanov faylida koʻrsatish chegaralari
saqlanadi. EXCEL da faqat koʻrsatkichlar xisoblanishi mumkin.
Grafiklarni taqqoslash EXCEL programmasining vazifalari yuqoridagi holatlar
bilan cheklanib qolmaydi. Grafik usuldagi turli xil diagrammalar albatta Mastera
diagramm vazifasida amalga oshiriladi.
Master diagramm knopkasini bosing.
Birinchi qadamda Mastera diagramm dan sizga maqbul boʻlgan diagrammani
tanlang. Bir jarayonda faqat bitta grafikni yasash mumkin. Chastotali diagramma
shakllantirish uchun Gistogramma (vertikal) yoki Lineychataya (gorizontal), bundan
tashqari Vid va Dalee knopkalarini bosish kerak boʻladi.
Kirish diapazonida koʻrsatkichlar koʻlami joylashgan uning yordamida
Analiza dannыx dan Gistogramma funksiyasini topish kerak.
Ryad vkladkasini bosilsa, yangi koʻrsatkichlarni qoʻshishimiz mumkin.
Soʻngra Dalee knopkasini bosish kerak. Keyingi uchinchi bosqichda
diagrammani dizayni tanlanadi, digrammaga nom qoʻyiladi, koʻrsatkichlari
kiritiladi, maʼlumotlarni kiritish uchun joy hozirlanadi.
Nihoyat keyingi bosqichda grafikni qayerga joylashtirish belgilab olinadi:
alohida yangi varaqda yoki koʻrsatkichlar yonida qoʻyilishi mumkin. Gotovo
knopkasini bosish bilan diagramma tayyor boʻlishi mumkin.
Joylashgan tomonnni tanlash.
Chiziqli diagramma oddiydan farqi shundan iboratki, ularning ustunlar
chastotasi vertikal holatda emas balki gorizontal holatda joylashgan boʻladi.
Grafikni tuzish uchun Grafik punktiri oʻng tomondagi oynalardan biridan
tanlang. Soʻngra Dalee knopkasini bosing.
Grafik usuli ham gistogrammani tuzgandek holatda tuziladi. Bunda
Gistogramma Analiza dannыx: Karmanы va Chastotы funksiyalari bajariladi.
Ustunda joylashgan Karmanы ustunlar X va qatorlari Y bilan belgilanadi. Ryad
vkladkasini bosib koʻrsatkichlarning nomini oʻzgartirish mumkin. Soʻngra Dalee
knopkasini bosish grafikni dizaynini oʻz istagingizga qarab tanlashingiz mumkin.
Toʻrtinchi bosqichda grafikni qayerda joylashishini tanlab olishingiz kerak boʻladi.
Aylana diagrammani shakllantirish uchun Krugovaya buyrugʻini tanlang
Aylana diagrammani tuzishda xuddi gistogramma va grafikni qanday tuzishiga
qarab kuzatilishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
