|
Kurs ishining dolzarbligi: Pedagogik texnologiya — o'qitish shakllarini optimallashtirish maqsadida o'qitish va bilimlarni o'zlashtirish jarayonida inson salohiyati va texnik resurslami qo'llash, ularning o‘zaro ta’sirini aniqlashga imkon beradigan tizimli metodlar majmuasidir. Ushbu ta’rifdagi inson salohiyati atamasida o‘qituvchining pedagogik va o'quvchilarning bilish faoliyati, texnik resurslar atamasi o'qitish metodlari va vositalari nazarda tutilmoqda. Bizning nazarimizda, pedagogik texnologiya — ta’lim jarnyoninlrm samaradorligini oshirish maqsadida o'qitish va bilimlarni o’zlashtirish» jarayonida o'qituvchining pedagogik va o'quvchining o’quv-Milliy faoliyatini uyg'un ravishda tashkil etish, mazkur faoliyiitni maqsadida, samarali o'qitish metodlari, vositalari va s, II ularning o‘zaro ta’sirini aniqlashga imkon beradigan tiiimlar majmuasidir.
Kurs ishining maqsadi: O'zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash milliy dasturining amaldagi bosqichi ta’lim muassasalarini maxsus tayyorlangan pedagogik kadrlar bilan ta’minlash, ularning faoliyatida raqobatga asoslangan muhitni vujudga keltirish, o‘quv tarbiya jarayonini sifatli o‘quv adabiyotlari va ilg‘or pedagogik texnologiyalar bilan ta’minlash kabi qator maqsadlarni amalga oshirishni ko‘zda tutadi.
Kurs ishining vazifasi: Biologiya fanini o’qitishda yangi zamonaviy pedagogik texnologiyalarni o’rganish va ularni targ’ib qilish fan oldidagi asosiy vazifalardan biri hisoblanadi.
Kurs ishining predmeti: Biologiya darslarida o’quvchilarning pedagogik texnologiyalardan foydalanishi mazmuni, metodlari, vositalari.
Kurs ishining amaliy ahamiyati: Biologiya darslarida hozirgi zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanishni ifodalash, ular yordamida berilgan mavzuni to’laqonli ifoda etish.
ASOSIY QISM
Biologiya fanini o’qitishda pedagagik texnologiyalarni qo’llash.
Yangi munosabatlarning o’ziga xos jihati an’anaviy ta’limdagidan farq qilib, o’quvchi-talabalarning mustaqilligi va o’quv faoliyatini taqiqlamasdan, balki belgilangan maqsadga yo’naltirish, o’quv faoliyatini hamkorlikda tashkil etish, ularni faoliyatga ongli ravishda yo’llash, biror-bir faoliyatni buyruq orqali amalga oshirmasdan, balki samarali tashkil etish orqali o’quvchi-talabalarda fan asoslarini o’rganishga bo’lgan qiziqishlarini orttirish, shaxsning ehtiyoji, qiziqishi va imkoniyatlarini chegaralamasdan erkin tanlash huquqini berish sanaladi.
Pedagogik texnologiya texnologik yondashuvga asoslanadi. Texnologik yondashuv deganda tayyor mahsulot (ishlab chiqarish texnologiyasiga o’xshash) olish uchun ishlab chiqarish jarayonlarida qo’llaniladigan usul va metodlar to’plami tushunilib, qo’yilgan maqsadlarga erishishda kutilgan natijalarni kafolatlaydigan usul metodlari majmuasi tushuniladi. Agar metod bilish yo’li, tadqiqot yo’li yoki biror faoliyatdagi ma’lum amaliyot va nazariy bilimlar sohasini egallashni harakatlar, operasiyalar, usullar majmuasi deb tushunsak, pedagogik texnologiyaning ta’lim usuli, ma’lum ma’noda ta’lim-tarbiya jarayonlari, vositalari, shakl va metodlari majmuasini anglatadi.
Pedagogik texnologiyani an’anaviy o’qitish metodikasidan farqlovchi belgilari ko’p. Pedagogik texnologiya an’anaviy metodikadan, avvalo maqsadlarning qo’yilishi va unga erishishi bilan farqlanadi. Pedagogik texnologiya usuli tarkibiy qismiga ta’limning umumiy maqsadlari (o’qituvchi va talabaning maqsadlari)ni ishlab chiqish, ta’lim maqsadlarini nazorat (test) topshiriqlariga o’tkazish, maqsadga erishish usullari kiradi. Umumiy ko’rinishda pedagogik texnologiya tarkibiga quyidagilar kiradi:
identifikasiyalangan o’quv maqsadlarini ishlab chiqish;
o’quv maqsadlari taksonomiyasi;
o’quv maqsadlarini nazorat (test) topshiriqlariga aylantirish;
maqsadga erishish usullari;
erishilgan o’quv maqsadlarini baholash.
O'zbekiston Respublikasi ta'lim tizimini tubdan isloh qilishning nazariy asosi sanalgan Kadrlar tayyorlash milliy dasturi talablaridan bin o'quvchilarda ijodiy va mustaqil fikrlashni rivojlantirish sanaladi.
Fikr inson faoliyati, uning o'z kuchi, qudrati va bilimini tashkil etuvchi ma'naviy-insoniy sifatidir. Fikr rivoji ijtimoiy-iqtisodiy taraq-qiyotning asosiy harakatlantiruvchi kuchi bo'lganligi uchun, o'qitish jarayonida o'quvchilarning ijodiy va mustaqil fikr yuritish ko'nikma-larini rivojlantirish zarur.
Ta'lim-tarbiya jarayonida mazkur vazifalarni amalga oshirish uchun rivojlantiruvchi ta'lim texnologiyasini qo'llash zarur.
Rivojlantiruvchi ta'lim texnologiyasining asosiy g'oyasi o'quvchilarni har tomonlama rivojlantirish sanaladi. Mazkur texnologiyaning asosiy xususiyatlari:
• o'quvchilarni o'z bilish faoliyatining subyektiga aylantirib, fikr yuritish mexanizmini shakllantiradi, rivojlantiradi;
• o'quvchilarning bilish faoliyati emperik va nazariy bilish yaxlit-ligida tashkil etilib, o'qitish jarayonida bilimlarni deduktiv usulda o'rga-nish ustuvor bo'ladi;
• o'qitish jarayonining asosini o'quvchilarning o'quv topshiriqlarini bajarish orqali vujudga keltiriladigan mustaqil faoliyati tashkil etadi;
• o'quvchilarning aqliy rivojlanishiga zamin tayyorlab, bu jarayonda tanqidiy va ijodiy fikr yuritishni shakllantirish ustuvor yo'nalish sana¬ladi. Fikr yuritishning bu ikki tipi bir-birini to'ldiradi va taqozo etadi.
Tanqidiy fikr yuritish shaxsning voqea va hodisalar haqidagi muno-sabati va fikrini vujudga keltirib, uning tarkibiga quyidagilar kiradi:
Tahliliy fikr yuritish (axborotni tahlil qilish, zarur faktlarni tanlash, taqqoslash, faktlar va hodisalarni chog'ishtirish).
O'quvchilarda tahliliy fikr yuritish ko'nikmalarini shakllantirish uchun biologiya o'qituvchisi har bir darsda awal o'rganilgan obyektlar bilan o'rganilgan obyekt o'rtasidagi bog'lanishlarni aniqlaydigan topshiriqlarni berishi kerak. Jumladan, «Daryo qisqichbaqasining ichki tuzilishi» mav-zusini o'rganganda o'quvchilarni kichik guruhlarga ajratib, ularga o'quv topshiriqlari bilan bir qatorda quyidagi jadvalni to'ldirish tavsiya etiladi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
