Мавзу Ёш физиологияси ўсиш ва ривожланишининг умумий қонуниятлари, улғайишнинг даврийлиги

Мавзу Ёш физиологияси ўсиш ва ривожланишининг умумий қонуниятлари, улғайишнинг даврийлиги;

Ўкитувчи Ш.Рахманов

Физиология. Физиология сўзи юнонча «physis» — табиат, «logos» — таълимот сўзларидан иборат бўлиб, у ҳаёт жараёнида ҳужайра, тўқима, аъзо, тизим ва бутун организмда бўлиб ўтадиган функциялар ва жараёнларни ўрганувчи фандир.

• Физиология. Физиология сўзи юнонча «physis» — табиат, «logos» — таълимот сўзларидан иборат бўлиб, у ҳаёт жараёнида ҳужайра, тўқима, аъзо, тизим ва бутун организмда бўлиб ўтадиган функциялар ва жараёнларни ўрганувчи фандир.
• Илмий тараққиёт ва фанларнинг доимий дифференциацияси натижасида ҳозирги кунда физиология фани мураккаб комплексни ташкил қилиб, у умумий физиология, эволюцион физиология, меъёрий ва патологик физиология, меҳнат физиологияси, ёш физиологияси ва бошқа бўлимларни ўз ичига олади.
• Ёш физиологияси - одам физиологиясининг бир тармоғи бўлиб, ўсиб бораётган организмда туғилишдан бошлаб, балоғатга етгунча бўладиган ҳаётий функцияларни ўрганади. Бу фан организм, унинг аъзо ва тизимларини индивидуал ривожланиш қонуниятларини-онтогенезнинг турли даврларида таққослаб ўрганади.
• «Онтогенез» сўзи юнонча «onto» — индивид ва «genesis» — ривожланиш сўзларидан олинган бўлиб, организмнинг уруғланишидан то ҳаётининг охирги кунларигача бўлган даврни, умумий қилиб айтганда, организмнинг индивидуал ривожланишини билдиради. Онтогенез давомида тухум ҳужайра уруғланади, бўлиниб кўпаяди, тўқималар ҳосил бўлади, тўқималардан аъзолар ва аъзолардан тизимлар ҳосил бўлади, тизимлар бирлашиб, организм шаклланади ва вақти келиб туғилиш жараёни рўй беради, организм вояга етади, кўпаяди, қарийди ва охири ўлим юз беради. Онтогенез иккита ривожланиш босқичига — пренатал (эмбрионал) ва постнатал (туғилишдан кейин) даврларга бўлинади. Пренатал давр деб, организмни она қорнидаги ривожланиш даврига айтилади. Яъни бу даврда тухум ҳужайра оталанади ва ундан ҳомила шаклланади ва чақалоқнинг туғилиши билан тугайди. Постнатал давр эса туғилгандан то ўлгунга қадар вақтни ўз ичига олади.