Mавзу. ЭҲМлар. Шахсий компютерлар. Windows операцион тизими

Dasturlash jarayonida qiymati o‘zgarmaydigan kattaliklar o‘zgarmaslar deyiladi.

• Dasturlash jarayonida qiymati o‘zgarmaydigan kattaliklar o‘zgarmaslar deyiladi.
• O‘zgarmaslar ixtiyoriy turdagi ma’lumotlarni qabul qilishi mumkin. Ular Const ximatchi so‘zi bilan boshlanib, o‘zgarmaslar qiymatlari bilan beriladi. Masalan, const n=6; m=-5.7; mk=’Informatika’; b=4*n-trunc(m);
• Dastur ishlashi mobaynida qiymatlari o‘zgarishi mumkin bo‘lgan kattaliklar o‘zgaruvchilar deyiladi va ular dasturda Var so‘zi bilan e’lon qilinadi. Masalan, var n:integer; b:real; a1:string; t:boolean;. Agar bir nechta o‘zgaruvchilar bir turga mansub bo‘lsa, ularni birgalikda e’lon qilish ham mumkin. Masalan, var m,n:integer;.

Стандарт функция	Номи ва математик кўриниши	Аргумент тури	Натижа тури
Abs(x)	Абсолют қиймат –	Бутун ёки ҳақиқий	Аргумент турига мос
Arctan(x)	Арктангенс –	Бутун ёки ҳақиқий	Ҳақиқий
Cos(x)	Косинус –	Бутун ёки ҳақиқий	Ҳақиқий
Exp(x)	Експонента –	Бутун ёки ҳақиқий	Ҳақиқий
Frac(x)	Аргументнинг каср қисми	Бутун ёки ҳақиқий	Ҳақиқий
Int(x)	Аргументнинг бутун қисми	Бутун ёки ҳақиқий	Бутун
Ln(x)	Натурал логарифм –	Бутун ёки ҳақиқий	Ҳақиқий
Pi	сони: 3,1415926535897...	Аргументи йўқ	Ҳақиқий
Round(x)	Аргументга яқин бутун сон	Бутун ёки ҳақиқий	Бутун
Sin(x)	Синус –	Бутун ёки ҳақиқий	Ҳақиқий
Sqr(x)	Аргумент квадрати –	Бутун ёки ҳақиқий	Аргумент турига мос
Sqrt(x)	Квадрат илдиз –	Бутун ёки ҳақиқий	Ҳақиқий
Trunc(x)	Аргументнинг бутун қисми	Бутун ёки ҳақиқий	Бутун

• Matematik standart funksiyalar

• Ko‘p ishlatiladigan ba’zi boshqa standart funksiyalar va protseduralar:
• Ord(a) – a simvolning kodlash tizimidagi tartib nomerini hosil qiladi;
• Chr(i) – i tartib nomerli simvolni hosil qiladi;
• IntToStr (k) – k butun sonni qatorli turga aylantiradi;
• StrToInt(t) –qatorli turdagi butun sonni butun turga aylantiradi;
• FloatToStr(x) - x haqiqiy sonni qatorli turga aylantiradi;
• StrToFloat(t) –qatorli turdagi haqiqiy sonni haqiqiy turga aylantiradi;
• Succ(t) – sanoqli turdagi t dan oldingi pozitsiyada turgan qiymatni aniqlaydi;
• Pred(t) – sanoqli turdagi t dan keyingi pozitsiyada turgan qiymatni aniqlaydi.

• Delphi da ifodalarni hisoblashlarda quyidagi amal belgilaridan foydalaniladi.

Amallar	Ustunlik darajasi
@, not	1
*, /, div, mod, and, shl, shr, as	2
+, -, or, xor	3
=, <>, < , >, <=, >=, in, is	4