Mavzu: Elеmеntlar Davriy sistеmasi va Davriy qonuni

Yangi darsni rejasi.
1. Atrof muhitni muhifaza qilish 2. Atmosfera va gidrosfera muhofazasi
Yangi darsning bayoni.
Zamonaviy sanoatga turli xususiyat va sifatga: yuqori raustahkamlik, termobarqaror, termoplastik, agressiv kimyoviy muhitga chidamli b o`lgan materiallar k o`p miqdorda kerak bo`ladi. Tabiiy va uni qayta ishlab olinadigan materiallar bu talablarga t o`la javob berraaydi va ehtiyojni qondira olmaydi. Bundan tashqari, insoniyat uzoq b o`lmagan kelajakda xomashyo, energiya, suv, oziq-ovqat mahsulotlari tabiiy manbalari kamayib ketishi muammosi bilan yuzma-yuz turibdi.Bunday'sharoitJarda xalq x o`jaligining barcha tarmoqlarida kimyo, kimyoviy mahsulotlar, kimyoviy uslublar roli ortib bormoqda. Kimyo va kimyo sanoati oldida turgan bosh vazifa atrof-muhit muhofazasini hisobga olgan holda progressiv texnologiyalarni ishlab chiqish; belgilangan xossalarga ega b o`lgan yangi moddalar va materiallar yaratish; tabiiy, sanoat, qishloq x o`jaligi mahsulotlarini, ikkilamchi xomashyolarni kompleks qayta ishlash; chiqindilardan foydali komponentlarni to`laroq ajrafib olis H<sub>2</sub> energiya va xomashyolarni tejash maqsadida chiqindilar utilizatsiyasini tashkil qilis H<sub>2</sub> chiqindisiz texnologiyalar yaratish kabilardan iborat. Kimyo sanoati ilmiy-texnika taraqqiyotiga asoslanib, belgilangan xossalarga ega b o`lgan yangi, tabiatda mavjud b o`lmagan materiallar: polimerlar (plastmassalar, sintetik tolalar, sintetik kauchuklar), keramika, kompozitlar, ]ok-bo'yoq mahsulotlari, sintetik yuvish vositalari va boshqalar ishlab chiqarmoqda. Polimerlarning alohida turlari qimmatbaho, yuqori sifatli, zanglamaydigan p o`latlar bilan raqobatlashmoqda. Bunday polimerlarning 1 tonnasi 6 tonna metall o`rnini bosa oladi. Polimerlar mashinasozlikda, atom sanoatida, radiotexnikada, mikroelektronikada, qishloq xo`jaligida, tibbiyotda, maishiy hayotda va shu kabi boshqa sohalarda tobora keng qo`llanib kelmoqda.Oziqda oqsil yetishmovchiligi yoki b o`lmasligi og`ir kasalliklarga olib keladi.
Atmosfera quyidagi sabablar oqibatida ifloslanib turadi:
1. Tabiiy ifloslanish.
2. Sanoat tarmoqlarida, transport vositalari va isitish tizimlarida yoqilg`i yonishidan chiqqan gaz, chang, tutunlar.
3. Turli xildagi chiqindilarni yoqib yuborish. Masalan, hozirgi kunda juda ko`plab polimer buyumlar polietilen plyonkalar, turli xil plastmassadan tayyorlangan o`yinchoqlar, uy-ro`zg`or buyumlari, detallar) ishdan chiqqandan so`ng yoqib yuborilmoqda. Natijada havo tarkibiga gaz va tutun shaklida zaharli moddalar qo`shiladi. Bunday zaharli moddalar: NO, NO₂, CO, SO₂, C1₂, H₂S, HCl, HCN, F₂, HF x) bo’lishi mumkin. Sanoatning jadal rivojlanishi hisobiga XX asrning birinchi yarmida atmosferaga milliard tonna chang, tutun va kul zarrachalari ajralib chiqqan. Shuningdek, )iosfera 1,5 mln tonna margimus H₂ 1,2 mln tonna rux va boshqa moddalar bilan floslangan. Keyingi yillarda Orol dengizining suvi kamayib borishi suvda erigan tuzlar konsentratsiyasining ortishiga, tuzlarning cho`kindi tog` jinslari sifatida ch o`kib qolishiga, qurib qolgan dengiz qirg`oqlaridagi tuzlarning atmosferaga chang bo`lib, ko`tarilishiga sabab bo`lmoqda. Natijada biosferadagi ekologik munosabatlarning uzilishiga olib kelmoqda. Suv tabiatda eng ko`p tarqalgan modda. Yer yuzining 2/3 qismini suv qoplagan. abiatda sodir b o`ladigan deyarli barcha jarayonlarda suv ishtirok etadi.