Mavzu: Elektr yoyli payvandlash. Elekrtokontakt payvandlash. Gaz bilan payvandlash Kirish Asosiy qism

Deformatsiya va uning turlari. Biz hozirgacha absolyut qattiq jism tushunchasidan foydalanib keldik. Lekin tabiatda absolyut qattiq jism yo`q va barcha jismlar ozmi –ko`pmi deformatsiyalanadi.
Qattiq jismlarning tashqi kuch ta’sirida o`z shakli va o`lchamlarini o`zgartirishiga deformatsiya deyiladi.
Tashqi kuchning ta’siri tugagandan so`ng jism o`zining dastlabki shakli va o`lchamlariga qaytsa, bunday deformatsiyaga elastik deformatsiya deyiladi .Chizg’ichning qayrilishi , rezinkaning cho`zilishi va hokazo .
Tashqi kuch ta’siri tugagandan so`ng ham saqlanadigan deformatsiyaga plastik deformatsiya deyiladi. Shisha, quruq cho’pning sinishi va hokazo .
N isbiy deformatsiya.Deformatsiyalarning aksariyati ikki xil cho`zilish va siqilish deformatsiyalariga keltiriladi 
Birlik ko`ndalang kesim yuzaga to`g’ri keluvchi kuchga kuchlanish deyiladi.
Deformatsiyalanish darajasining miqdoriy xarakteristikasi sifatida nisbiy deformatsiya tushunchasi kiritiladi.

Charchoq deformatsiyalar - tufayli ko'p yuklaydi shaklini o'zgartirish jarayoni. Ular oxir-oqibat bo'lmagan muhim stress (interatomic obligatsiyalar doimiy kichik buzilishi) dan jiddiy oqibatlarga kirib rivojlantirish. Bu tushuncha to'plangan charchoq deb nomlangan va (bunday parametr bilan tartibga solinadi jismoniy xususiyatlari charchoq kuch sifatida moddiy).
faoliyati va resurslariga zorlanma turli turlari, moddiy namunalar joy sinovlari deb ta'siri hisobini olish maqsadida. keyin tablolanmış qadriyatlar bo'lib, har bir material uchun barcha kuch xususiyatlarini, olish tajribasidan. kompyuter texnologiyalari asrida, bunday tahlil yuqori-end kompyuter amalga oshiriladi. Lekin materiallar barcha shu xususiyatlari dala sinovlari faqat o'rgandim mumkin. Allaqachon hisob modeli barcha xususiyatlari va xususiyatlarini qo'yib, prochnist barcha stress va zorlanma (ba'zan ishga dinamikasida) grafik modelini qabul qildi.

Payvandlash yoyining ta`minlash manbalari

Flus ostida yoyli payvandlash – bu yoyli eritib payvandlashdir, bunda yoy payvandlash flusi ostida yonadi.
Elektrodlar va ularning texnik ko'rsatkichlari
Elektrodlar oqimni payvandlash joyiga etkazib berishni ta'minlaydi. Ulanish turiga qarab, ular ishlatiladigan material turiga qarab farqlanadi.Metall elektrodlar bronza, mis, volfram, po'lat, guruch, quyma temir bo'lishi mumkin.Ular erishi mumkin yoki yo'qligi bilan farq qiladi.Birinchisi, har xil turdagi qoplamali novdalar. Bundan tashqari, lentalar va plitalar ham bo'lishi mumkin. Eritmaydigan elektrodlar volframdan tayyorlanadi.Xususiyatlar simning nimadan yasalganiga bog'liq.Shuning uchun 500 dan ortiq tur mavjud.Rangli metallarni ham birlashtirish mumkin. Eritish jarayoni muammosiz o'tishi va yonishi doimiy bo'lishi muhimdir. Keyin tikuv kuchli bo'ladi.
Payvandlash materiallari nima uchun kerak?
Elektrodlar ko'plab funktsiyalarni ta'minlaydi. Eng muhimi shundaki, yoy doimiy ravishda yonadi va metall asta-sekin eriydi. Ushbu jarayonda havo kirishi istalmagan.Bunday holda, ma'lum bir kompozitsiyaning tikuvi olinadi.Payvandlash ko'rsatkichlari ham muhimdir.U qanchalik baland bo'lsa, shuncha yaxshi bo'ladi.Payvandlashdan keyin cürufni yaxshilab tozalash kerak.Shu bilan birga, tugallangan aloqa har qanday tashqi ta'sirga qarshi turadi. U parchalanmaydi va ta'sirlardan uzilmaydi va uzoq muddatli saqlashga bardosh beradi. Payvandlashda siz hosil bo'lgan gazlar toksik bo'lmasligi uchun sanitariya-gigiena me'yorlariga rioya qilishga harakat qilishingiz kerak.
Komponent tanlash muhim ahamiyatga ega
Elektrodning tarkibiy qismlarini tanlab olish juda muhimdir.Havoning kirib kelishidan himoya qizdirilganda gazlarga ajraladigan moddalar bilan ta'minlanadi. Bu magnezit, marmar, dekstrin, kraxmal, un bo'lishi mumkin. Eritish jarayonida cürufni hosil qiluvchi komponentlar metallni havodan himoya qiladi. Bularga kislotali oksidlar va galogenlar kiradi. Ular kvarts qumi, granit, rudalarda uchraydi. Temir bilan birikmalar metallni oksidlarga kamaytiradi. Yoyning barqaror yonishi kaltsiy, natriy vakaliy bilan ta'minlanadi. Ular bo'r, kaliy, sodali suv va marmardan topilgan. Qotishma elementlari korroziyaga chidamliligi va mustahkamligini kafolatlaydi. Suyuq shisha materialni bir massaga bog'lashga yordam beradi.Bu qoplamani sementlash imkoniyatiga ega bo'ladi.Va mika unga yordam beradi. Agar kukuni temirqo'shilsa, payvandlash uchun sarflanadigan materiallar yanada samarali bo'ladi.Ba'zi qoplamalar bir nechta funktsiyalarni bajaradi. Masalan, marmar gaz hosil qiluvchi, shlak hosil qiluvchi va barqarorlashtiruvchi mineraldir 
Simlarning oddiy burilishi, shimlar taqiqlanadi, chunki bu eng samarasiz, qisqa umr va yong'in xavfli aloqasi. Shunga qaramay, uy qurilishi hunarmandlar hech qachon bu usuldan foydalanishni to'xtatmaydilar, garchi bunday "igna" ning oqibatlari erigan bo'lishi mumkin.
Simlarning burilishida bitta muhim noqulaylik bor: mis birikmalar deformatsiyalanadi va oxir-oqibat, oxirigacha tranzitsiyaning yuqori qarshilik tufayli butunlay yo'q qiladi.
Shuni esda tutish kerakki, burilish usulida faqat alohida holatlarda qo'llanilishi mumkin, agar u shoshilinch ravishda quvvat manbaini tiklash kerak bo'lsa va ma'lum bir vaziyatda boshqa usullar mavjud emas. Ulanish sifati, xavfsizligi va ishonchliligi haqida qayg'urish juda muhimdir.
Siz alyuminiy simlarini mis bilan ulash qobiliyatini, shuningdek, keyingi izolyatsiya qilishning ehtiyojlari yo'q.
Biroq, ushbu turdagi ulanish kamchiliklardan mahrum bo'lmaydi.Uning burishcha siqilish elementlarida bo'lgan davriy xizmatga muhtoj. Mis, yuk ko'tarilgan "oqish" ga juda yumshoq materiallardir. Agar siz haddan tashqari yuzma-yuzlikning katta yuki, isitish va ta'til bilan bahorgi bo'lgan bo'lsangiz, ulanish sifati pasayadi, natijada ulanish sifati pasayadi.
Ko'pincha ishlatiladigan lehimchilik yoki payvandlash uchun eng yaxshi aloqalarni ta'minlash mis simlari.Ushbu usullardan nima yaxshiroq?Aniq payvandlash. Gap shundaki, lehimchilik - bu jarayon juda ko'p vaqt talab qiladigan va uzoq muddatli, ayniqsa agar siz kabel misini bog'lashingiz kerak bo'lsa. Bundan tashqari, yopishtiruvchi birikmalar vaqt o'tishi bilan uchinchi, yumshoq va eritilgan metall - lehim. Turli qotishmalar bo'g'inlarining bo'g'imlari mavjudligi vayronagarchilikning paydo bo'lishiga yordam beradi kimyoviy reaktsiyalar va boshqa salbiy jarayonlar.
Shuni zudlik bilan ta'kidlash kerakki, ushbu operatsiya ma'lum bilim va tajribani talab qiladi. Qanchalik paradoksiklik ma'noda bo'lishidan qat'iy nazar, lekin yuqori sifatli burilish yomon lehimdan yaxshiroqdir, eslang.


Lehim jarayoni simlarning uchlarini izolyatsiya va oksidlardan oldindan tozalash bilan boshlanadi. Keyin ular maxsus moddalar bilan qoplangan - oqim bilan qoplangan va keyin dam olishadi. Siz nafaqat misdan, balki alyuminiydan ham tejashingiz mumkin, asosiy narsa to'g'ri oqillash va lehimlarni tanlash. Faol kislotali oqimdan foydalanish tavsiya etilmaydi, chunki u ulanish tezda qulashi mumkin bo'lgan simlarda qoladi.
Bu usul dеtallarni tiklashning kеng qo’llaniladigan usulidir.Payvandlashdan dеtallarning mеhanik nuqsonlarini bartaraf etishda, suyultirib qoplashdan esa yеyilgan ish sirtlarini to’ldirib tiklash maqsadida ularni mеtal qatlami bilan qoplashda qo’llaniladi. Ta'mirlash koronalarida payvandlash va suyultirib qoplashning ham dastaki, ham mеxanizatsiyalashtirilgan usullari qo’llaniladi. Mеxanizatsiyalashtirilgan usullar ichida flyus ostida va himoya gazlar muhitida yoy bilan avtomatik va tеbranma yoy bilan suyultirib qoplash usullari kеng qo’llaniladi. Hozir dеtallarni tiklashda payvandlashning istiqbolli usullari xisoblangan lazеrli va plazmali payvandlash usullari qo’llaniladi.
Mеxanizatsiyalashtirilgan usullaridan biri bo’lgan avtomatlashtirilgan usulda flyus ostida yoy bilan suyultirib qoplash atoqli olim Е.O.Paton tomonidan ishlab chiqilgan.

Suyultirib qoplashda tеskari qutbli o’zgarmas tok ishlatiladi. Payvandlash yoyining kuchlanishi 25-35 V, suyultirib qoplash tеzligi 15-45 m/soat, simni surish tеzligi 75-180 m/soat ni tashkil etadi. Elеktrod qulochi (simning chiqib turgan qulochi uzunligi) tok kuchiga bog’liq bo’lib, 10-25 mm atrofida bеlgilanadi. Suyultirib qoplash qadami odatda qatlamning talab etilgan qalinligiga, shuningdеk tok kuchi va kuchlanishga qarab aniqlanadi va 3-5 mm bo’ladi.

Avtomatik tеbranma yoyli suyultirib qoplash usuli birinchi marta 1948 yilda muhandis G.P.Klеkovkin tomonidan taklif etilgan.

Suyultirib qoplanadigan dеtall tokarlik stanogining markazlarida patronga o’rnatiladi.Stanokning supportligi suyultirib qoplash kallagi o’rnatiladi.Bu qallaq kasеtali sim surish mеxanizmi, muntshtukli elеktromagnitli tеbratgichdan tuzilgan.Tеbratkich elеktrodning uchini uzgaruvchi tok chastotasi bilan tеbratadi, shunda payvandlash elеktr zanjiri uzilib ulanadi.Uskuna kuchlanishi 24 V li tok manbai orqali elеktr bilan ta'minlanadi.Tok manbaiga kеtma-kеt pas chastotali drossеl ulanadi.Bu drossеl payvandlash elеktr tokining kuchini barqarorlashtirib turadi.Zanjirdagi tok kuchini rеostat yordamida rostlanib turiladi. Elеktrod sim va dеtal vaqti bilan ulanib turganda mеtall elеktroddan dеtalga ko’chadi.

Tеbranma yoyli suyultirib qoplash po’lat, bolg’alanuvchan va kulrang cho’yanlaradan tayyorlangan juda ko’p dеtallarning yеyilgan sirtlarini tiklashda, ichki va tashqi silindrik sirtlarning yеyilgan joylarini to’ldirishda qo’llaniladi.

Elеktrod sim suyultirib qoplangan mеtalning qanday kattiklikda bo’lishiga qarab tanlanadi.Kattikligi 50-55 HRC bo’lgan po’lat dеtallarni tiklashda Np-65, Np-80 simlaridan foydalaniladi. Agar suyultirib qoplangan mеtallning kattiikligi 35-40 HRC ni talab etsa, u holda Np-30 XGSA simi ishlatiladi. 180 - 240 NV kattiklikni hosil qilish uchun esa Sv-08 simini ishlatish kеrak.

Suyultirib qoplash tеzligini to’g’ri tanlash juda muhim, chunki jarayonning unumdorligi va suyultirib qoplangan mеtall qalinligi shu tеzlikka bog’liq. Suyultirib qoplashning eng katta tеzligi tajriba yo’li bilan topilgan va quyidagicha hisoblanadi.

V_n = /0.4-0.7/ V_sim

bu yеrda: V_sim - elеktrod simini surish tеzligi, m/min

Tеbranma yoyli suyultirib qoplashda tеbranma yoyli suyultirib qoplashda tеskari qutbli tokdan foydalaniladi. Salt ishlashdagi kuchlanish 18-20 V. Payvandlash tokining kuchi elеktrod simi diamеtri va uni surish tеzligiga bog’liq. Sim diamеtri 1.6-2 mm va uni surish tеzligi 1-3.5 m/min bo’lganda tok kuchi 100-200 A ni tashkil etadi.

Payvandchining nazariy bilimlarini va amaliy ko‘nikmalarini tekshirish dastur hajmida amalga oshiriladi. Bunda nazariy bilimlar to‘rt balli tizim bo‘yicha baholanadi (a'lo, yaxshi, qoniqarli, qoniqarsiz).
Amaliy bilimlarni (ko‘nikmalarni) tekshirishda payvandlash jihozlarini tayyorlash va ishga tushirish, payvandni belgilangan rejimda bajarish, dastaki (ruchnoy) va yarimavtomatik payvandlashda esa – payvand ishlarini barcha fazoviy holatlarda bajarish ko‘nikmalari aniqlanadi. Agar ishlab chiqarishda payvandchi payvand birikmalarini faqat bitta fazoviy holatda bajaradigan bo‘lsa, amaliy ko‘nikmalarni dastaki va yarimavtomatik payvandlashda xuddi shu holatda tekshirish ruxsat etiladi. Payvandchilar shuningdek payvandning ko‘zga tashlanadigan nuqsonlarini aniqlashni va bartaraf qilishni bilishlari kerak.
Asosiy va payvand materiallarini (elektrodlar, payvand simi, flyuslar, gazlar va sh.k. ni) doimiy ishlaydigan komissiya, payvandchilar ishlab chiqarishda payvand qilishi kerak bo‘lgan buyumlarga nisbatan tanlaydi. Nazorat birikmalarini payvandlash uchun materiallarni tayyorlash va dastlabki termik ishlov berish xuddi buyumlarni payvandlashdagi kabi bo‘lishi va komissiyaning ko‘rsatmasi bo‘yicha bajarilishi kerak. Payvandchilarning amaliy ko‘nikmalarini tekshirish, sifati standart talablariga yoki texnik shartlarga javob beradigan va sertifikat yoki boshqa hujjat bilan tasdiqlangan materiallarda amalga oshirilishi kerak.
Amaliy ko‘nikmalarni tekshirishda payvandchi, komissiyaning kamida ikkita a'zosi – texnik nazorat bo‘limi vakili va payvandlash ishlari bo‘yicha mutaxassis ishtirokida nazorat birikmalarini payvandlashi yoki eritib qoplash ishlarini bajarishi kerak.
Nazorat birikmalarini payvandlash va eritib qoplash ishlari ushbu korxonada amalda bo‘lgan buyumni payvandlash, eritib qoplash va termik ishlov berish ishlab chiqarish yo‘riqnomasi talablariga muvofiq amalga oshirilishi kerak. Payvandlash va eritib qoplash soz asboblardan va jihozlardan foydalanib bajarilishi kerak.
Buyumlarni ishlab chiqishda payvandchilar choklarni qaysi holatda bajarsa, nazorat birikmalarini payvandlash ham xuddi shu holatda amalga oshirilishi kerak. Dastaki va yarimavtomatik payvandlashda barcha fazoviy holatlarda ishlarni bajarishga ruxsat olish uchun namunalarni ikkita eng qiyin holatda (shiftda, burilmaydigan holda va sh.k.) payvandlashga ruxsat etiladi. Har bitta fazoviy holatda payvandlanadigan nazorat birikmalarining soni va o‘lchamlari mazkur Qoidalarda ko‘zda tutilgan barcha nazorat sinovlari uchun yetarli bo‘lishi kerak.
Nazorat birikmalari buyumlarni ishlab chiqishda payvandlanadigan namunaviylarga xos bo‘lishi kerak. Agar namunaviy nazorat birikmalari burchakli yoki “t” harfi shaklida bo‘lsa, payvandchi qo‘shimcha ulanish birikmalarini bajarishi kerak.
Nazorat birikmalarida va tayyor namunalarda payvandchining familiyasini va payvandlashdagi chokning holatini aniqlash uchun tamg‘a bosilishi kerak (raqamli yoki harfli), tamg‘a namunaning ishchi qismidan tashqarida joylashgan va sinovdan keyin ham saqlanib qolishi kerak.
Payvandchilar payvandlanadigan materiallarning aniq markalariga tegishli payvandlash usullaridan biri bo‘yicha (dastaki elektr yoyli, gaz yordamida, flyus qatlami ostida yarimavtomatik va avtomatik, himoya gazlari muhitida, elektroshlakli, kontaktli, ishqalanish bilan, lazerli, elektron-nurli, plazmali va b.), shuningdek ishlar turlaridan biri bo‘yicha (Sanoat xavfsizligi davlat qo‘mitasi nazorati ostidagi qozonlar barabanlarini va idishlar korpuslarini hamda ularning elementlari payvandlash, yuk ko‘tarish mashinalari metallokonstruksiyalarini payvandlash, bug‘ va issiq suv quvurlarini, gaz quvurlarini, shuningdek boshqa obektlarning elementlarini payvandlash) sinovdan o‘tishlari kerak.
Kimyoviy tarkibi bo‘yicha yaqin bo‘lgan va bir xil texnologiya bo‘yicha payvandlanadigan materiallarning bir nechta markasi, bitta nazorat birikmasini payvandlab, bitta guruhga birlashtirilishi mumkin.
Komissiyaning ruxsati bilan payvandchilar bir nechta payvandlash usullari va ishlar turlari bo‘yicha bilimlari tekshirilishi mumkin, bunda ularning tayyorgarligi va ish staji har bitta payvand turi bo‘yicha mazkur Qoidalarning 2-moddasi talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
Nazariy bilimlar va amaliy ko‘nikmalar tekshiruvidan muvaffaqiyatli o‘tgan payvandchilarga korxona (tashkilot) ma'muriyati muvofiq shakl bo‘yicha raisning va komissiya a'zolarining birining imzosi qo‘yilgan guvohnoma beriladi.
Tekshiruvning birorta turi bo‘yicha (nazariy yoki amaliy) qoniqarsiz baho olgan payvandchilar yangi bilim tekshiruvidan qo‘shimcha o‘quvdan o‘tgandan keyin, biroq kamida 1 oydan keyin o‘tishi mumkin
Plazmani qo'llashning mohiyati juda oddiy. Qoplama uchun material sim yoki donadorlangan ingradi, bu avval isitilgan plazma simiga tamomlagan, u avval isitilgan va keyin eriydi. Bu eritilgan holatda, himoya materiallari sirtlikka duchor bo'lgan qismga kiradi.Shu bilan birga, uning doimiy isitishi sodir bo'ladi.
Bunday texnologiyaning afzalliklari quyidagilardan iborat:

• 
  plazma oqimi turli xil materiallarni o'z parametrlariga qo'llashimizga imkon beradi va bir necha qatlamlarda (shu sababli metall turli xil qoplamalar bilan davolash mumkin, ularning har biri o'z himoya xususiyatlariga ega);
  
• 
  plazma IRRning energiya xususiyatlari keng chegaralarda moslashtirilishi mumkin, chunki u eng moslashuvchan issiqlik manbai hisoblanadi;
  
• 
  plazma oqimi juda yuqori harorat bilan ajralib turadi, shu sababli u hatto regressning ko'payishi natijasida tasvirlangan materiallarni osonlikcha eriydi;
  
• 
  geometrik parametrlar va sirtlash shakli plazma usulining texnik imkoniyatlari bilan cheklanmaydi va uning samaradorligini kamaytirmaydi.
  

Bunga asoslanib, na bo'shliq ham, galanik ham, na galvanik ham, uning samaradorligi bo'yicha plazma bilan taqqoslash mumkin emas. Ko'pincha u quyidagilar uchun ishlatiladi:

1. 
   Kesish mashinasi markaziy haydovchi va sirt haydovchisining kombinatsiyasi. Yuqori aniqlikdagi chastotani konversiya tezligini tartibga solishni va aylana yoyi sinxron kamar uzatishni qabul qiladi, bu yuqori o'rash aniqligi va yaxshi barqarorlikka ega.
   
2. 
   Sürgülü mashina PLC markazlashtirilgan boshqaruvini, sensorli ekranli odam-mashina interfeysini qabul qiladi va ishlaydigan parametrlar kesish talablariga muvofiq o'rnatiladi va ko'rsatiladi.
   
3. 
   Xom ashyo o'rindig'i PLN tomonidan pnevmatik siqishni, fotoelektrik avtomatik kuzatuv va markazlashtirilgan boshqaruvni qabul qiladi.
   4. Kesish dastgohining o'rash dastagi mustaqil kuchlanish funktsiyasiga ega va kuchlanish teng bo'lmagan qalinlikdagi yoki turli xil kengliklarda kesilgan plyonkalar uchun alohida o'rnatilishi mumkin.
   

Bunga asoslanib, kislorod-propanni kesish va metall payvandlash kam uglerod uchun ishlatilishi mumkin va past qotishma po'lat va titan qotishmalari. 1% dan ortiq uglerodni o'z ichiga olgan po'latlar faqat maxsus chang oqimlarini qo'shganda kesilishi mumkin.Ular kesish zonasida kislorodni kesish bilan birga puflanadi.Yonish, oqimlar yo'qolgan pulni ajratib qo'yadi, shuningdek, metallga ishlov beriladigan metallning oksidi bilan ta'sir qiladigan oksidlarni shakllantiradi, ularni olib tashlash, olib tashlash.Fluxda qo'shimchalar sifatida kukunli alyuminiy, kvarts qumi va boshqalar.
Operatsiya boshida metallning kesish yuzasida kislorod va yonuvchan gaz aralashmasi bilan metall yonishning harorati (1200 - 1350 ° ° VIL) harorati bilan isitiladi. Keyin kesish kislorod etkazib beriladi, ular bilan qizdirilgan sirt va metall bilan aloqa qilishdan. Bu jarayonda olov chiqmasligi uchun kislorod etkazib berishni ta'minlash juda muhimdir, aks holda siz sirtni isitishingiz kere.
Payvandlanadigan materiallarga qarab, barcha elektrodlar quyidagi guruhlarga bo'linadi: L - oxirgi tortishish kuchi 600 MPa dan yuqori bo'lgan qotishma konstruktiv po'latlarni payvandlash uchun - beshta turdagi (E70, E85, E100, E125, E150); U - uglerodli va kam uglerodli konstruktiv po'latlarni payvandlash uchun; B - maxsus xossalarga ega yuqori qotishma po'latlarni payvandlash uchun; T - qotishma issiqlikka bardoshli po'latlarni payvandlash uchun - 9 xil; H - maxsus xususiyatlarga ega sirt qatlamlari uchun - 44 turdagi. Payvandlangan metallning kafolatlangan kuchlanish kuchi elektrod markasida raqamlar bilan ko'rsatilgan.Misol uchun, E42 deb nomlangan elektrodning nomi boshq manbai uchun mo'ljallanganligini ko'rsatadi; payvandlash metallining minimal tortishish kuchi 42 kgf / mm 2.
Payvandlash uchun elektrod diametrini tanlash payvandlanadigan metallning qalinligi, uning navi va kimyoviy tarkibi, qirralarning shakli, payvandlash holati va ulanish turiga qarab amalga oshiriladi. Turli elektrod diametrlarining asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat:
1. Payvandlash elektrodlari 1 mm-metall bilan ishlash uchun mo'ljallangan, qalinligi 1-1,5 mm, oqimi 20-25A;
2. Payvandlash elektrodlari 1,6 mm-GOST 9466-75 bo'yicha past uglerodli va qotishma po'latdan yasalgan ikkita o'lchamda ishlab chiqariladi 200 yoki 250 mm, qalinligi 1 dan 2 mm gacha bo'lgan metall bilan ishlash uchun 25- oqim. 50A;
3. 2 mm payvandlash elektrodlari-GOST 9466-75 bo'yicha past uglerodli va qotishma po'latdan yasalgan uzunligi 250 mm, uzunligi 300 mm, shuningdek payvandlanadigan metallarning qalinligi 1 dan 2 gacha. mm, oqim kuchi 50-70A;
4. Payvandlash elektrodlari 2,5 mm-GOST 9466-75 bo'yicha past uglerodli va qotishma po'lat uchun 250-300 mm uzunlikda ishlab chiqariladi, uzunligi 350 mm ham ruxsat etiladi, payvandlangan metallarning qalinligi 1 dan 3 gacha mm, oqim kuchi 70-100A;
5. Payvandlash elektrodlari 3 mm-eng ko'p ishlatiladigan elektrod diametri, past uglerodli va qotishma po'lat uchun GOST 9466-75 ga muvofiq, ular uchta o'lchamda ishlab chiqariladi 300, 350 va 450 mm, metallar bilan ishlash uchun mo'ljallangan, qalinligi shundan 2 dan 5 mm gacha amper 70-140A;
6. Payvandlash elektrodlari 4 mm - keng qo'llaniladigan diametri ham professional, ham uy jihozlarida ishlash uchun mos. GOST 9466-75 bo'yicha ikkita o'lchamda 350 va 450 mm bo'lgan barcha turdagi po'latlar uchun, qalinligi 2 dan 10 mm gacha bo'lgan oqim quvvati 100-220A bo'lgan metallar uchun;
7. Payvandlash elektrodlari 5 mm - bu diametrli elektrodlar etarli darajada kuchli payvandlash uskunalarini talab qiladi. GOST 9466-75 bo'yicha ular uzunliklarda ishlab chiqariladi-past uglerodli va qotishma uchun 450 mm, yuqori qotishma po'lat uchun esa uzunligi 350 mm. Qalinligi 4 dan 15 mm gacha bo'lgan tok kuchi 150-280A bo'lgan metallar bilan ishlash uchun mo'ljallangan
P ayvandlash rejimi payvandlash jarayonini aniqlaydigan asosiy ko'rsatkichlar deb ataladi, ular dastlabki ma'lumotlar asosida o'rnatiladi va loyihada belgilangan sifat, o'lchov va shakldagi payvand chokini olish uchun bajarilishi kerak. Qo'l bilan payvandlash uchun bu ko'rsatkichlarga quyidagilar kiradi: elektrod markasi, uning diametri, payvandlash oqimining kuchi va turi, to'g'ridan -to'g'ri oqimdagi qutblilik, tikuvdagi qatlamlar soni. Ko'p qatlamli tikuv bilan, elektrodning diametri va birinchi va keyingi qatlamlar uchun oqim kuchi, shuningdek boshqa xususiyatlar. Payvandlash rejimini aniqlash uchun dastlabki ma'lumotlardan foydalaniladi, masalan, asosiy metalning navi va qalinligi, payvandlarning uzunligi va shakli, payvand choklarining sifatiga (elektrod turi) talablar, tikuvlarning kosmosdagi joylashuvi. 
Payvandlash inverteri quyidagilardan iborat.

• 
  Boshqaruv markazi;
  
• 
  Yuqori chastotali konvertor;
  
• 
  Quvvatni to'g'rilash moslamasi;
  
• 
  Tarmoq filtri.
  

Choʻyan — har xil buyumlar (kozon, santexnika qurilmalari, meʼmorlik bezaklari, panjaralar va boshqalar) quyish uchun ishlatiladigan moʻrt material; temir bilan uglerod qotishmasi. Oddiy (legirlanmagan)cho`yan tarkibida 2,0% dan ortiq uglerod va oz miqsorda doimiy qoʻshilmalar — kremniy, marganets, fosfor va oltingugurt boʻladi. Tarkibida legirlovchi elementlar — xrom, nikel, molibden, mis, alyuminiy va boshqa, shuningdek, 2% dan ortiq marganets hamda 4% dan ortiq kremniy boʻlgan cho`yan . legirlangan (maxsus) cho`yan deyiladi.
Cho`yan kulrang , oq va oraliq turlarga boʻlinadi. Kulrang cho`yan da uglerod erkin holatda — bodroqsimon, plastinkasimon yoki sharsimon grafit tarzida, oq cho`yan da uglerodning qammasi yoki juda koʻp qismi temir karbidi Gʻe3S — sement holida, oraliq cho`yan da esa uglerodning bir qismi sementit va bir qismi grafit holida boʻladi.
Kulrang cho`yan tarkibidagi grafitning shakliga koʻra, oddiy kulrang cho`yan bolgʻalanuvchan va juda puxta cho`yan larga boʻlinadi. Oddiy kulrang cho`yan da grafit plastinka (yaproq) shaklida, bolgʻalanuvchan cho`yanda — bodroqsimon (pagʻapagʻa), juda puxta cho`yanda esa shar shaklida boʻladi. Kuymalar olish uchun ishlatiladigan kulrang cho`yan quymakorlikchoʻyani deb ham ataladi. Ok cho`yan qayta ishlanuvchi cho`yan deyiladi, chunki u, asosan, poʻlat ishlab chiqarishga yaraydi. Oq cho`yan ni termik ishlab, yumshatish yoʻli bilan bolgʻalanuvchi cho`yan hosil qilinadi. Oddiy kulrang cho`yan harflar (KCH) va ikki xonali ikki son bilan belgilanadi. Mac, KCH 1228 da KCH (SCH) harflari ("kulrang choʻyan", ruscha "seriy chugun" soʻzlarining birinchi harflari) kulrang cho`yan ekanligini, 12 soni uning choʻzilishdagi, 28 soni esa egilishdagi mustahkamlik chegarasini (kg/mm2) bildiradi. Bolgʻalanuvchan cho`yan BCH (KCH) harflari va ketmaket keladigan ikki son bilan belgilanadi, mac, BCH504 da BCH (KCH) harflari ("bolgʻalanuvchan choʻyan", ruscha "kovkiy chugun" soʻzlarining birinchi harflari) cho`yan ning bolgʻalanuvchanligini, 50 soni choʻzilishdagi mustahkamlik chegarasini, 4 soni esa nisbiy uzayishini (% qisobida) bildiradi.
Cho`yanlar temir rudalari va polimetall rudalaridan metallurgiya pechlari (domna pechi, elektr pechlar) da ishlab chiqariladi. Pechlarda kulrang va oq cho`yanlardan tashqari, ferroqotishmalar deb ataladigan Ch.lar x.am olinadi; bunday lar tarkibida kremniy va marganets miqdori odatdagi cho`yanlardagiga qaraganda ancha koʻp boʻladi.
Mashinasozlikda cho`yanning quyidagi turlari katta ahamiyatga ega. Alyuminiy cho`yan — tarkibida alyuminiy miqdori koʻp boʻlgan cho`yan, u olovbardosh va korroziyabardosh, elektrotexnikada magnitmas material sifatida ishlatiladi. Antifri ksion cho`yan— yeyilishga chidamli cho`yan, podshipniklar va boshqa ishqalanuvchi detallar tayyorlash uchuy ishlatiladi. I yeye i qbardosh cho`yan — tra koʻtarilganda mustahkamligi uncha pasaymaydi; yukrri trada ishlaydigan cho`yan armaturalar va boshqa buyumlar tayyorlash uchun ishlatiladi. Olovbardosh cho`yan — yuqori tralarda oksidlanishga yaxshi qarshilik koʻrsatadi; bu xossa unga koʻproq miqdorda xrom qoʻshish yoʻli bilan hosil qilinadi, 1100°S gacha trada ishlaydigan detallar tayyorlash uchun ishlatiladi. Korroziyabardosh cho`yan — zararli muhitlar — kislota, ishqor va boshqalarga kimyoviy turgʻunligi yukrri boʻlgan legirlangan cho`yanlar jumlasiga kiradi.
Magniyli cho`yan — tarkibidagi grafit shar shaklida boʻlgan kulrang (juda puxta) cho`yan; suyuq cho`yanga magniy yoki uning qotishmalaridan qoʻshish yoʻli bilan cho`yan grafiti shar shakliga keltiriladi, katta yuk (kuch) tushadigan detallar tayyorlash uchun ishlatiladi. Magnitmas cho`yan — asosi austenit boʻlgan koʻp legirlangan cho`yan; magnit kirituvchanligi juda kichik boʻladi; asosan, elektrotexnikada ishlatiladi.