Mavzu: dunyo dinlari g‘oyalarida insonparvarlik. Reja: Dinshunoslik fanining maqsad va vazifalari

regulyatorlik vazifasini bajaradi. Dinlar o’z urf-datlarining, marosim va bayramlarining qavmlari
tomonidan o’z vaqtida, qat’iy tartibga amal qilgan holda bajarilishini shart qilib qo’yadi.
Masalan, islomda kuniga 5 mahal namoz o’qilishi, har hafta juma namozini jome masjidlarda
ado  etilishi,  Ramazon  oyida  bir  oy  ro’za  tutilishi,  ro’za  (‘iyd  al-fitr)  va  qurbon  (‘iyd  al-adho) hayitlarining nishonlanishi musulmonlarning hayot tarzini tartibga solib turadi.
To ’ rtinchidan
   ,    din  aloqa  bog’lashlik,  birlashtiruvchilik  -  integratorlik  vazifasini  ham
bajaradi, ya’ni har bir din o’z qavmlarining birligini, jamiyat bilan shaxsning o’zaro 

aloqadorlikda bo’lishini  ta’minlashga  intiladi.  Bunda  u  yoki  bu  dinga  e’tiqod  

qiluvchi  kishilarning  o’z  dinidagi boshqa  kishilar  bilan  aloqador  ekanligi,  o’zaro  huquq  va 

 burchlarining  borligi,  urf-odat  va ibodatlarni jamoa bo’lib bajarilishi lozimligi nazarda tutiladi.

Beshinchidan
   ,    dinning  integratorlik  vazifasi  bilan  legitimlovchilik-qonunlashtiruvchilik
vazifasi chambarchas bog’liq. Dinning bu funksiyasining nazariy asosini yirik amerikalik 

sosiolog T. Parsons ishlab chiqdi. Uning fikricha, «har qanday ijtimoiy tizim 

muayyan cheklovlarsiz mavjud o’la  olmaydi.  Buning  uchun  u  qonun  darajasiga  ko’tarilgan  

axloq  normalarini  ishlab  chiqishi erak.  Din  bunday  normalarni  qonunlashtiribgina  qolmay,  

ularga  bo’lgan  munosabatni  ham belgilaydi».
Oltinchidan
   ,    din  vazifalarining  falsafiy,  nazariy  jihatlari  ham  mavjud.  Bu  vazifa  insonga
yashashdan  maqsad,  hayot  mazmunini,  dorulfano  va  dorulbaqo  dunyo  masalalariga  o’z
munosabatini bildirib turishidan iboratdir.
Kishilik jamiyatida din doimo u bilan birga bo’lganmi yoki qandaydir davrda jamiyat dinsiz
yashaganmi,  degan  savolga  turli  fikrlar  bildirilgan.

  Bu  - dinning  tarixiyligi  masalasi  bo’lib,  unga ikki xil javob berganlar. Birinchisi, marksistik

 ta’limotning sobiq tarafdorlari fikricha, «qandaydir muddat  insoniyat  dinsiz  yashagan  va  

jamiyatning  muayyan  bosqichida  -  yuqori  paleolit  davrida, bundan  20-40  ming  yil 

 avval  din  paydo  bo’lgan»,  deyilgan.  Ikkinchisi,  «dinning  kelib  chiqishi insoniyatning paydo bo’lishi bilan bevosita bog’liq», degan fikrdir. Diniy tafakkurning shaxsiy yoki ijtimoiy ildizlari muammosini hal qilish bilan dinning kelib
chiqishi  muammosini  hal  qilish  mumkin  bo’ladi.  E.Taylor  kabi  evolyusion  yo’nalishdagi
pozitivistlarning  chiqargan  xulosasiga  ko’ra,  dinning  ildizini  «faylasuflik  qilgan  yovvoyi  odam»ga
taqaydilar. Ya’ni, «u o’z-o’ziga borliq, o’zini o’rab turgan olamning paydo bo’lishi va o’zi kuzatgan
hodisalarning  haqiqati  haqida  savol  bergan.  Unda  fikrlash  yuqori  darajada  bo’lmagan.  Shundan
so’ng unda ruhlar, xudolar, farishtalar haqida tasavvurlar paydo bo’lgan».