Mavzu: Domna jarayoni mahsuloti Reja

5. Temirni uning rudasidan bevosita qaytarish.
Temir rudasini bevosita kaytarish yuli bilan gubka, kritsa va suyuk xolatdagi temir olish mumkin.

Temir gubkasi kumir, koks yeki gaz (uglerod va vodorod oksidlari) shaklidagi kaytaruvchilardan foydalanib olinadi. Bu jarayen trubali va shixta pechlarida 950...1000oS xaroratda amalga oshiriladi. Bunday xaroratda kaytarilgan temir rudasi va bekorchi jinslar suyuklanmaydi. Xosil bulgan maxsulot yanchilib, maydalanadi, sungra esa magnit separatsiyasi yerdamida temir bekorchi jinslardan tozalanadi. Olingan gubka tarkibida 90 % gacha temir moddasi buladi va u pulat suyuklantirib olish uchun ishlatiladi.

“Kritsa” degan maxsulot aylanib turadigan trubali pechlarda olinadi. Temir rudasi, kattik yekilgi va oxaktoshdan iborat aralashma 1250...1300oS xaroratli pechda issik gazlar okimiga karama-karshi yunalishda xarakat kiladi, ruda tarkibidagi temir oksidi kaytariladi, xosil bulgan maxsulot “kritsa” kurinishda shakllanadi. Kritsa tarkibida 90...95 % Fe, 0,5...1,5 % S, 0,2...1 % S, 0,2...1% R va shlak buladi. Kritsa xam pulat olish uchun xom ashe sanaladi.