Mavzu: «dizelli dvigaтellar uchun yonilgilar»

Dizel yonilg’isining setan soni.

Yonilg’i tarkibidagi normal parafin uglevodorodlar harorat va siqilgan havo bosimi ta’sirida eng avval parchalanadi va oksidlanadi. Setan C₁₆N₃₄ ning struktura formulasi: СН₃- СН₂- СН₂-.... СН₂- СН₃

bo’lib, n- parafin uglevodorodlar qatoriga kirib, etalon aralashmaning tashkil etuvchilaridan biri sifatida qabul qilingan, uning o’z-o’zidan alanga-lanishiga moyilligi 100 birlik bilan baxolanadi.
Aromatik uglevodorodlar qiyin oksidlanadi va qiyin alangalanadi (o’z-o’zidan alangalanish harorati juda yuqori). Bular qatoriga  - metil-naftalin C₁₀N₇SN₃ kiradi. Uning o’z-o’zidan alangalanishga moyilligi "0" birlik bilan baholanadi.
Dizel yonilg’isining setan soni deb, setan va -metilnaftalindan tashkil topgan, yonish (o’z-o’zidan alangalanish) tasnifi sinalayotgan yonilg’inikiga teng(o’xshash) bo’lgan sun’iy tayyorlangan aralashmadagi protsentda hisoblangan setan miqdoriga (hajmi bo’yicha) aytiladi.
Setan soni bir silindrli IТ9-3 ustanovkasida aniqlanadi. Bu ustanovka o’zgaruvchan siqish darajasida (7 dan-23 gacha) ishlash imkonini beradi. Aniqlash, sinaladigan dizel yonilg’isini va etalon yonilg’ini qiyosiy yondirish yo’li bilan amalga oshiriladi.Avval qat’iy belgilangan sharoitda dizel yonilg’isi sinaladi, keyin alangalanuvchanligi xuddi shunday bo’lgan etalon aralashma tanlanadi.
Setan soni 40 dan kichik bo’lsa, dvigatel qattik ishlaydi, 50 dan katta bo’lsa, alanga yonish kamerasida bir xil tarqalmaydi va forsunka oldida yonadi. Setan sonini oshirish uchun 1% gacha maxsus prisadka - izopronil nitrat ko’shish mumkin. U setan sonini 10-12 birlikka oshiradi. Setan soni dizel yonilg’isining o’z-o’zidan o’t olishni tavsiflaydi.
Setan soni qancha katta bo’lsa, dizel yonilg’isining o’z-o’zidan alangalanishi boshlanguncha bo’lgan davr shuncha kichik bo’ladi, dvigatel shuncha ravon ishlaydi, dvigatelni ishga tushurish harorati xam shuncha past bo’ladi.Dizel dvigatellarini ishlatishda yonilg’i purkalishini ilgarilatish burchagi to’g’ri o’rnatilgandagina yonilg’i yaxshi yonadi, ya’ni bu burchak optimal bo’lishi zarur. U katta yoki kichik bo’lganda dvigatel quvvati kamayadi, yonilg’ining chala yonishi, ortiqcha sarflanishiga hamda dvigatelning F.I.K. kamayishiga olib keladi.