Mavzu: Diqqatning xajmini o’lchash Reja. Diqqatning hajmini o’lchash 2

Mavzu: Diqqatning xajmini o’lchash


Reja.
1. Diqqatning hajmini o’lchash
2. Diqqatni o’lchash metodikalari:
3 . Psixologik barqarorlik va uni o’lchash metodikalari

1.Diqqatning hajmi-bu bir vaqtning o'zida aniq va yorqin qabul qilinishi mumkin bo'lgan alohida, bir-biriga bog'lanmagan obyektlarlarning soni hisoblanadi.Hammada ushbu son turlicha bo’ladi. Diqqatning hajmi individual ravishda o'zgaruvchan qiymat hisoblanadi, odamlarda uning o’rtacha ko'rsatkichi 5 ± 2 ni tashkil qiladi, ya’ni odam bir vaqtning o’zida 3 tadan 7 tagacha bo’lgan obyektlarni aniq, yorqin qabul qila oladi.Voyaga etgan odamda vizual ya’ni ko’rish orqali qabul qilingan diqqatning hajmining o'rtacha miqdori 3-5 (kamdan-kam 6 ta) ob'ektni tashkil etadi, kichik maktab o'quvchilarida esa 2 dan 4 gacha. Diqqat hajmining muhim va asosiy xususiyati shundaki, u o'rganish va o'qitish paytida deyarli o'zgarmaydi. Diqqatning hajmi ob'ektlar haqidagi bilimlarga, ob'ektlarning shakli va o'lchamiga ularning joylashuvi va guruhlanishiga, ularning bir-biri bilan aloqasiga ,ob'ektlar bilan harakatlarning tabiati: shunchaki stimul sonini yoki nomiga va namoyon bo’lish tezligiga bog’liq bo’ladi.

Odatda diqqatning hajmi bir vaqtda bir nechta elementlarni masalan son yoki harflarni qanchalik qabul qilishi , sifati va qabul qilingan obyektlar sonini o’lchash orqali analiz qilinadi. Shunga o’xshash tadqiqotni dastlab Vundt o’z tajribalarida amalga oshirgan. U bir- biriga bog’liq bo’lgan oltita assotsiativ obyektlarni o’rganagan. Vundt o’z tadqiqotlarida metronom va o’z ichiga bir necha taktlarni olgan musiqa qatorlaridan foydalanagan. U sinaluvchilarga bitta, ikkita , uchta yoki undan ko’p taktlardan iborat bo’lgan musiqani eshittirgan va ularning diqqatini o’lchagan.
Hozirgi kunda diqqatning hajmini o’lchash uchun maxsusu asbob ya’ni – taxistoskop ishlatiladi. Bu asbob 100 yil oldin ixtiro qilingan va u tashqi muhitdan sinaluvchiga ta’sir qiluvchi qo’zg’atuvchilar sonini juda tez o’lchaydi, hattoki, sinaluvchi taxistoskop barcha qo’zg’atuvchilarni o’lchaguncha ko’zini bir obyektdan ikkinchisiga o’tkazishga ham ulgurmaydi. Bu bir vaqtning o’zida tanib olish mumkin bo’lgan obyektlar sonini o’lchashga imkon beradi. Odatda taxistoskop ko'rib chiqilayotgan ob'ektlarni sinluvchi bilan ajratib turuvchi ajratilgan oynadan iborat bo'lib, uning tuynugi bo’ladi va bu ekran qisqa vaqt ichida ya’ni 10 dan 50-100 ms ichida boshqa obyektga qaratilishi mumkin va sinaluvchi o’sha ekran orqali ko’ringan narsanigina ko’ra oladi. Va taxtistoskop ekranida ko’rsatilayotgan narslarni sinaluvchi uning tuynugidagi narsalar orasidan ko’rmay turib topishi kk. Bu orqali sinaluvchining diqqati ham visual ham taktil jihatdan ishlaydi va uning diqaatining hajmi qancha obyektlarni olganiga qarab belgilanadi. Uning qisqa vaqt ichida o’zgarib turishi sinaluvchilarning qisqa vaqtda bu obyektlarga diqqatini qarata olishi va ularning diqqatini hajmini o’lchash uchun xizmat qiladi.

Taxtistoskop yordamida eshitish diqqatining hajmini o’lchaganda esa sinaluvchi taxtistoskop tuynugini o’zgarishi davomida chiqqan tovushlarni sanashi, ularning takrorolanish tezligi va sifatini aniqlashi kk. Shunday qilib sinaluvchida bir vaqtning o’zida ham ko’rish, taktil ham eshitish diqqatini o’lchash orqali diqqatning hajmini aniqlash mumkin.

2. Diqqatni o’lchash metodikalari.