Mavzu: dielektriklar elektr maydonida. Dielektriklarning qutblanishi. Qutblanish vektori. Muhidning dielektrik sindiruvchanligi va qabul

1+
4
=
 
(4.8) 
Slaydni 12-betida berilgan formuladan foydalanib
quyidagi formulani 
yozishimiz mumkin. 

=
(4.9) 
 
= 1+4
 
 
(4.10) 

---

(4.10) ifoda dielektrik singdiruvchanlik va dielektrik qabul qiluvchanlik 
orasidadi bog‟lanishni ifodalaydi. Bu yerda 
-dielektrik singdiruvchanlik va 
dielektrik qabul qiluvchanlik. 
SI:
= 
 
SGS: 
=1+4
 
=4
. 
5.
 
Segnetoelektriklar. 
Segnetoelektriklar deb bir qator ajoyib dielektrik xossalarga ega bo‟lgan va 
birinchi navbatda, hatto tashqi muhit bo‟lmaganda 
ham vujudga keladigan o‟z-o‟zida elektr 
qutblanish xususiyatiga ega bo‟lgan kristall 
moddalarga aytiladi. Birinchi marta bu xossalarni 
fizik olimlar I.V.Kurchatov va P.P.Kobeko signet 
tuzi 
(NaK
*4
O) 
kristallarini 
tekshirayotganda 
aniqlagan 
edilar. 
Shundan, 
mazkur sinf dielektriklar uchun segnetoelektriklar 
nomi kelib chiqqan. Segnetoelektriklar o‟z 
dielektrik xossalarining anizotropiyasi bilan harakterlanadi. Segnetoelektriklarning 
kristall tuzilishi shundayki, ularning dipol elektr momentlarining tartibli 
orientirlanishiga olib keladi va dielektrikning o‟z-o‟zidan qutblanishi deb ataluvchi 
hodisa yuz beradi. Mana shuning o‟zi segnetoelektriklarning boshqa 
dielektriklardan farq qiluvchi asosiy xossasidir. Segnetoelektriklarning elektr 
maydondagi xossalari ferromagnetiklarning magnit maydoni xossalariga 
o‟xshashdir. Shu sababga ko‟ra segnetoelektriklar ba‟zan ferroelektriklar deb 
ataladi. Segnetoelektriklarga biz signet tuzini misol qilib keltirishimiz mumkin(5-
rasm). Segnet tuzining birinchi xossasi shundaki, biror temperatura intervalida 
uning dielektrik singdiruvchanligi juda katta bo‟lib,
qiymati 10000 ga yaqin bo‟ladi. Segnet tuzining ikkinchi muhim xossasi 
elektr siljishining maydon kuchlanganligiga bog‟ligini tadqiq qilishda qayd qiladi. 
Uchinchi xossasi shundan iboratki, signet tuzida elektr siljishining qiymati faqat 

---

maydon kuchlanganligining qiymati bilan emas balki qutblanishning oldingi 
holatlariga qaraydi. 
Segnetoelektr xossalar temperaturaga kuchli bog‟liq. Temperatura biror 
qiymatidan ortganda segnetoelektrik xossalari yuqoladi va segnetoelektriklar oddiy 
dielektiriklarga aylanadi. Bu temperaturani Kyuri sharafiga Kyuri temperaturasi 
yoki Kyuri nuqtasi deyiladi. Segnetoelektriklar muhum amaliy ahamiyatga 
ega.segnetoelektriklar asosida murakkab dielektriklar tayyorlanib va ularga turli 
aralashmalar qo‟shib,sig‟imi katta,o‟lchamlari kichik bo‟lgan kondensatorlar olish 
va ularga yuqori sifat berish mumkin.