Mavzu: Diagnostikaning umumiy jarayonlari va texnik diagnostika vositalariga qo'yilgan talablar. Avtotransport vositalari harakat xavfsizligini ta'minlovchi

6.2 Tormoz tizimini diagnostikalash
Statistik ma’lumotlarga qaraganda texnik sabablarga ko‘ra sodir bo‘ladigan 
falokatlarning 40–45 foizi transport vositalari 
tormoz tizimining nosozliklari natijasida kelib 
chiqar ekan.
Tormozlanishning 
samaradorligi 
tormoz 
tizimining transport vositasi harakatiga sun’iy 
qarshilik 
ko‘rsatish 
qobiliyatini 
tavsiflaydi. 
Transport 
vositasi 
turg‘unligi 
esa 
uning 
tormozlanish jarayonida me’yoriy yo‘lak (koridor) 
chegaralarida (

) qolish qobiliyatini tavsiflaydi 
(6.1-rasm). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tormoz boshqaruvi texnik holatiga qo‘yiladigan xavfsizlik talablari va nazorat 
uslublari Тoshkenт avтomobil yo’llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiyasi insтiтuтi 
“Avtomobil transporti ekspluatatsiyasi” kafedrasi xodimlari tomonidan ishlab 
chiqilgan O‘zbekiston davlat standartlari (O‘zDSt 1057:2004 va O‘zDSt 
1058:2004) bilan belgilanadi. 
Tormoz tizimi bo‘yicha vujudga keladigan nosozliklar asosan 
diagnostikalash orqali aniqlanadi. Tormoz tizimini diagnostikalash jarayoni 
ekspluatatsiya sharoitlari va xarakterli nosozliklar ro‘yxati asosida diagnoz 
oshiriladi, unga tegishli ravishda diagnostik parametrlar tanlanadi, me’yoriy 
ko‘rsatkichlar aniqlanadi, diagnostikalash texnologiyasi ishlab chiqiladi. 
Diagnostik parametrlar tormoz tizimining nosozliklari ro‘yxati asosida 
tuzilgan tuzilmaviy-sababiy shakllarni tahlil qilish bilan aniqlanadi. Diagnostik-
me’yoriy ko‘rsatkichlar esa, ekspluatatsiya sharoitlaridan qa’ti nazar, tormoz 
tizimining buzilmasdan ishlashi, berilgan tormozlanish yo‘li va transport vositasi 
sekinlashishini ta’minlashi kerak. 
Transport vositalarining tormoz tizimiga quyidagi asosiy ekspluatatsion 
talablar qo‘yiladi: 
–
berilgan tezlikdagi eng qisqa tormozlanish yo‘li; 
–
tormozning hamma g‘ildiraklarda bir vaqtda ishlashi;