|
Mavzu: Desmurgiya. Yumshoq Bog’lamlar
Reja:
1.Desmurgiya xaqida tushuncha .
2.Desmurgiya va uning turlari.
3.Yumshoq bog’lamlar va ularning ishlatilishi
Desmurgiya (grekcha - «desmos» - aloqa, bogiam, ish; sinonimi desmologiya) umumiy xirurgiyaning asosiy bo'limlaridan biri bo'lib, bog'lamlar turi va qo'yish qoidalari to'g'risidagi ma'lumotlar yig'indisidir. Bog'lamlarni qo'yishdan maqsad - bog'lam materiallarini tana sathida ushlab turish (ushlab turuvchi bog'lamlar), davolash uchun lozim bo'lsa, masalan, jarohatdan qon ketayotgan bo'lsa uni qattiq bosib turish (bosib turadigan bog'lamlar), tananing ma'lum bir qismini immobilizatsiya (taxtakachlash) qilish yoki qo'1-oyoq, bosh suyagi va boshqalardan tortib turish (tortib turuvchi bog'lamlar)dan iboratdir. Parda hosil qiluvchi bog'lamlar maxsus bog'lamlarga kiradi. Bog'lam kcng ma'noda ma'lum davr ichida davolash va tashqi muhitdan keluvchi salbiy ta'sirlardan jarohat yoki patologik o'choqni saqlaydigan vosita hisoblanadi. Qisqa ma'noda esa bog'lam - bog'lov materiali xom ashyosi (bint, plastil, doka va b.)dir. Bog'lam atamasining uchinchi ma'nosi davolash maqsadida qo'yilgan yoki ifloslangan bog'lov materialini almashtirish, shuningdek ularni llksatsiya qilish harakatidir. Yumshoq bintii bog'lamlarni ishlatish (leykoplastir, kleol, lastmassalar, sintetika va b.) eng ko'p tarqalgan davolash usuli hisoblanadi. Shuni yodda tutish kerakki, to'g'ri qo'yilgan bog'lam jarohatlangan kasalning tezroq sog'ayib ketishiga yordam beradi. Noto'g'ri qo'yilgan bog'lam esa ikkilamchi salbiy ta'sir qiladi: bemorda kuchli og'riq va turli asoratlar keltirib chiqaradi.
DESMURGIYA TARIXI
Bog'lamlarni qo'llash to'g'risidagi birinchi ma'lumotlar qadim zamonlardan ma'lum. Ular har xil jarohat va shikastlanishlarning Bavolash tarixi bilan uzviy bog'langan. Gippokrat davrida bogiam materiallaiini ushlab turish uchun yopishqoq plastir, qoramoydan foydalanilgan. Boshqa bogiamni ushlab turuvchi bintii bog'lamni Gippokrat qo'llagan. O'sha davrda singan-chiqqanlarni, qiyshiq umurtqa pog'onasini to'g'rilash uchun ishlatiladigan maxsus asbob-uskunalar bo'lganligi to'g'risida maiumotlar bor. Qadimgi Hindistonda bogiam materiali sifatida paxta, o'simlik moyi va ipak ishlatilgan. Abu Ali ibn Sino birinchi boiib suyak shikastlanishini davolash uchun gipskraxmal bog'lamini qo'lladi. Burunning shaklini plastika qilish, shuningdek qo'Uami fiksatsiya qilish Tadlikossa (1597) kitobida kcltirilgan. O'rta asrda tamponli bog'lamlar, turundalar, XVIII asrda esa leykoplastir bogiamlari ishlatiladigan bo'ldi. XIX asrda tcz-tez bo'lib turgan urushlar hamda har bir jarohatni tashqi muhitning salbiy ta'siridan saqlash rioyasining paydo bo'lishi desmurgiya san'atining keng rivojlanishiga olib keldi. N. I. Pirogovniig desmurgiyaning rivojidagi hissasi katta. O'zining «Umumiy harbiy-dala xirurgiyasining bosh!anishi» (1866) va «Sodda va murakkab sinishlarni alebastr bilan yopishtirish bogiami hamda ularni urush maydonidan transportirovka qilish» kitoblarida desmurgiyaga oid maiumotlar bergan hamda birinchilardan bo'lib gipsli bogiamni urush maydonida qo'llagan. Hozirgi kundagi desmurgiya yoki bog'lam to'g'risidagi ta'limot XIX isining oxirida ishlab chiqilgan klassik prinsiplarga asoslangan va deyarli o'zgarmagan. Bintii bog'lamlar hamon desmurgiyaning asosi bo'lib qolmoqda.
BOG'LAM TURLAR1
Bog'lamlar vazifasi va turlari bo'yicha quyidagilarga bo'linadi: 1.1. Oddiy yumshoq bog'lamlar: himoyaviy va davolash xillari. 1.2. Bosib turuvchi. 1.3. Harakatsizlantiruvchi (immobilizatsiya qiluvchi); trans portirovka qilish va davolash xillari. 1.4. Ekstenzion (tortib turuvchi bog'lamlar). 1.5. To'g'rilovchi, tuzaluvchi - suyak va bo'g'imlarga yengillik beruvchi, qiyshiq holatlarni to'g'rilovchi. 2. Fiksatsiya uchun ishlatiladigan materiallarning turi ho 'yicha: 2.1. Yumshoq bog'lamlar (bintii, konturli, kosinkali, iyaksimon va b.). 2.2. Qattiq bog'lamlar (trasport va davolash shinalari, ekstenzion moslamalar, ortopedik apparatlar, protezlar, tutorial- , korsetlar). 2.3. Qotib qoluvchi bog'lamlar (gips, rux-jelatinli polimer mate-i iallardan, kraxmaldan tayyorlangan bog'lamlar). Yumshoq bog'lamlar 1. Bintlar 1.1. Doka bintlar 1.2. Trikotajli, naychali, turli bintlar. 1.3. Elastik to'qimali bintlar. 2. Yelimlar
2.1. Sintetik yelimlar (kleol, kollodiy, BF va b.). 2.2. Leykoplastir. 2.3. Parda hosil qiluvchi bog'lamlar. 3. Kasinkali. 4. Iyaksimon. 5. Konturli. 5.1. Standart konturli (retelast, suspenzoriy, bandaj va b.). 5.2. Individual konturli - ma'lum jarohat joyiga mo'ljallab tayyorlanadigan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
