Мавзу; Даврий ишлайдиган адсорбер ҳисоби: Мундарижа Kirish Nazariy qism

Tuproqlar va tabiiy tuproqsimon adsorbentlar qatoriga bentonit, diatomit, gumbrin, askanit, murakkab kimyoviy tarkibli yuqori dispers sistemalar SiO₂, Al₂O₃, CaO, Fe₂O₃, MgO va boshqa metall oksidlari kiradi. Tabiiy tuproqlar faolligini oshirish uchun ular sulfat va xlorid kislotalar bilan qayta ishlanadi. Natijada kalstiy, magniy, temir, alyuminiy va boshqa metal oksidlari chiqarib yuborilishi tufayli qo’shimcha kovaklar hosil bo’ladi.
Bu tuproqlar solishtirma yuzasi 20...100 m²/g, kovaklar o’rtacha radiusi 3...10 mkm bo’ladi.
Kation almashinish sig`imi ortishi bilan tuproqlarning tozalash qobiliyati ko’payadi. Odatda, tuproqlar suyuqlik muhitlarni tozalash uchun ishlatiladi, masalan, rangli moddalarni qayta ishlash natijasida mahsulot oqaradi. Shuning uchun, ayrim hollarda tuproqli adsorbentlar oqartiruvchi tuproq deb ham ataladi.
Oziq-ovqat sanoatida tuproqsimon adsorbentlar vino, pivo, meva sharbatlari, o’simlik yog`larini rafinastiya qilish va boshqa maqsadlarda ishlatiladi. Pivoni tozalash uchun esa, sirt faol bentonitdan keng ko’lamda foydalaniladi. Masalan, natriyli bentonit vinoni na faqat tozalaydi va mo’tadillaydi, balki uni etilish jarayonini tezlashtiradi va muddatini qisqartiradi.

1-rasm. Davriy ishlaydigan vertikal adsorberning sxemasi:

1-taqsimlovchi qurilma; 2-gaz taqsimlovchi tayanch panjara; 3- qobiq; 4-adsorber qatlami; 5 va 6-yaxlit muhitning chiqishi va kirishi; 7 va 8- adsorberni yuklash va tushirish uchun lyuklar; 9- pastki patrubka; 10- bug’-gaz aralashmasi Ish rejimiga ko’ra adsorberlar davriy va uzluksiz bo’ladi.
Adsorbent qatlamining harakteriga ko’ra davriy adsorberlar o’zgarmas va mavhum qaynash qatlamli apparatlarga bo’linadi.
Uzluksiz ishlaydigan apparatlar esa harakatchan va mavhum qaynash qatlamli bo’lishi mumkin. Misol qilib davriy ishlaydigan vertikal adsorberning chizmasini keltiramiz:

1- taqsimlovchi qurilma; 2- gaz taqsimlovchi tayanch panjara; 3- qobiq;
4- adsorbent qatlami; 5 va 6 – yaxlit muhitning chiqishi va kirishi; 7 va 8 adsorbentni yuklash va tushirish uchun lyuklar; 9 – pastki patrubka; 10 – bug’-gaz aralashmasi chiqadigan patrubka.
Qobiq 3 ning ichidagi taqsimlovchi panjara 2 ning ustiga qo’zg’almas adsorbent qatlami 4 mavjud. Gaz aralashmasi patrubka 6 orqali apparatlar kirib, panjara 2 orqali adsorbent qatlamiga tarqaladi. Tegishli komponent gaz fazasidan qattiq yuzaga yutiladi. Tozalangan gaz patrubka 7 yordamida apparatga solinadi, lyuk 8 yordamida esa apparatdan tushiriladi. Desorbtsiya qilish uchun taqsimlovchi qurilma (barbotyor) 1 yordamida o’tkir suv bug’i beriladi. Desorbtsiya paytida adsorbentda yutilgan komponent suv bug’i tarkibiga o’tadi va bug’-gaz aralashmasi sifatida patrubka 10 orqali apparatdan chiqariladi. O’tkir bug’ning qisman kondensatsiyalanishi oqibatida hosil bo’lgan kondensat patrubka 9 orqali apparatdan chiqib ketadi.