Mavzu: Dasturlash tillari faniga kirish. Ob’ektga yo‘naltirilgan dasturlash tillari

Unit unit1;                                                     

Interface 

Uses   

Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, 

Forms, Dialogs; 

Type 

TForml = class(TForm)   

Private 

{ Private declarations }   

Public 

{ Public declarations } end; 

---

Var 

Form1: Tform1; 

Implementation 

{$R*.dfm} 

End. 

 

 

Loyihani saqlash. 

Loyihani saqlash quyidagi 

buyruqlarni  tanlash  

orqali  amalga 

oshiriladi.  File  menyusidan  Save,  Save  As…,  Save  Project  As…,  Save  All 

buyruqlari  tanlanadi.  Agar  Save  buyrug’i  tanlansa  ekranda  quyidagi  oyna  hosil 

bo‘ladi.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Agar fayl birinchi marta saqlanayotgan bo‘lsa, u holda yuqoridagi oyna hosil  

bo‘ladi va faylni qaerga va qanday  nom  bilan  saqlash kerakligi so‘raladi.  

Bu holda faqat    .PAS kengaytmali  faylni saqlash amalga oshiriladi.  

Agar  fayl  avval  saqlangan  va  faylga  o‘zgartirishlar    kiritilgan  bo‘lsa  bu 

buyruq  bosilishi bilan  

kiritilgan o‘zgartirishlar  to‘g’ridan - to‘g’ri saqlanadi 

va hech qanday muloqot oynasi hosil bo‘lmaydi.   

Agar    Save  As…      buyrug’i  tanlansa  ekranda  xuddi  yuqorida  hosil  bo‘lgan 

oyna hosil  bo‘ladi.   

Fayl  birinchi  marta  saqlanayotgan  bo‘lsa    ham,  avvaldan  saqlangan  bo‘lsa 

ham  yuqoridagi muloqot  oyna hosil bo‘ladi va faylni qaerga va qanday nom  bilan 

saqlash  kerakligi  so’raladi. 

 

     Bu holda  ham faqat .PAS kengaytmali  faylni  saqlash amalga oshiriladi. 

Agar      Save  Project  As…    buyrug’i  tanlansa  ekranda  xuddi  yuqorida  hosil 

---

bo‘lgan oyna hosil bo‘ladi.   

Fayl 

birinchi  marta  saqlanayotgan 

bo‘lsa ham, avvaldan saqlangan 

bo‘lsa  ham yuqoridagi 

muloqot 

oyna  hosil bo’ladi  va 

 

faylni 

qaerga 

va 

qanday 

nom 

bilan  saqlash kerakligini  so‘raladi.    Bu  holda  ham  faqat   

.DPR  kengaytmali faylni saqlash amalga oshiriladi. 

         Agar Save All buyrug’I  tanlansa, fayl birinchi marta saqlanayotgan   

bo‘lsa  yuqorida  keltirilgan  oyna  hosil  bo‘ladi  va  fayllarni  qaerga  va  qanday 

nom  bilan  saqlash  kerakligi  so‘raladi.  Bu  holda  loyihada  ishtirok  etayotgan 

hamma  fayllar,  ya’ni        .PAS,      .DPR  kengaytmali  va  boshqa  qo‘shimcha 

fayllarni saqlash amalga oshiriladi. Agar fayl avval saqlangan bo‘lsa, u holda 

loyihaga  kiritilgan  barcha  o‘zgartirishlar  avval  saqlangan  faylga  saqlanadi, 

ya’ni  hech qanday muloqot oynasi hosil bo‘lmaydi. 

Ilova formasi. 

 

Delphi da yaratilayotgan  ilova,  ya’ni  yangi loyiha ustida ish boshlash  ilova 

ishga tushirilishi  bilan ishga  tushadigan  oyna, ya’ni  boshlang’ich 

formani 

yaratish bilan boshlanadi.   

Dastur  yaratish  bosqichi  vaqtida  ochiladigan  dasturning  muloqotli  oynasi 

forma deb ataladi. 

Boshlang’ich foma Form1 formasining 

 xossalarini 

o‘zgartirish yo‘li orqali yaratiladi.  Formaning  xossalari  uning  tashqi  ko’rinishini 

aniqlaydi, ya’ni: o‘lchami, ekranda  joylashishi,  sarlavha 

matnini, 

hoshiya

 

ko‘rinishini  va h.z. 

 Xossalar  ob’ekt 

inspektorning 

Properties 

vkladkasining 

muloqotli 

oynasida  keltirilgan.  Chap  ustunda  xossalarning  nomlari,  o‘ng  ustunda  esa 

ularning qiymatlari joylashgan. 

Formani yaratish vaqtida birinchi bo‘lib 

formaning  Caption    xossasini 

qiymatini  o‘zgartirish kerak bo‘ladi. Buning 

uchun  sichqoncha  chap  tugmasi 

bilan  Caption  maydonini  bosish  va  o‘ng  ustunda  joylashgan  Form1  qiymati 

o‘rniga yangi qiymatni kiritish va Enter tugmasini bosish   kerak. 

Xuddi shu  yo‘l bilan formaning bo‘yi, eni qiymatlarini ham kiritish mumkin. 

Buning uchun Height va Width xossalari qiymatlarini o‘zgartirish kerak. 

---

Formaning  boshqa xossalari qiymatlari ham xuddi shu yo‘l bilan o‘zgartiriladi.