|
4.Dastlabki tergovni qayta tiklash tushunchasi.
Toʻxtatilgan jinoyat ishini qayta tiklash - bu vujudga kelgan jinoyat ishini to‘xtatish holatlarining protsessual va tashkiliy harakatlar natijasida bartaraf etilishi hamda qonunchilikda belgilangan boshqa harakatlar bajarilishidir.Jinoyat ishini qayta tiklash jinoyat ishini yuritishni toʻxtatish institutining mazmunan va mohiyatan ajralmas tarkibiy qismi hisoblanadi.Jinoyat ishini yuritishni qayta tiklash Jinoyat-protsessual kodeksning 371-moddasiga binoan quyidagi asoslarda ifodalanadi:
nergovni toʻxtatish uchun asos tariqasida ushbu kodeksning 364-moddasida nazarda tutilgan holatlar bartaraf etilganida;
2) ish boʻyicha ayblanuvchining ishtirokisiz bajarilishi mumkin boʻlgan qoʻshimcha tergov harakatlarini oʻtkazish zarurati tugʻilganida;
3) jinoyat ishini yuritishni toʻxtatish toʻgʻrisidagi qarorni prokuror bekor qilganida jinoyat ishini yuritish qayta tiklanadi.
Tergovni toʻxtatish uchun asoslar bartaraf etilganida, ya’ni jinoyat sodir etgan shaxsning aniqlanishi, yashiringan ayblanuvchining qayerdaligi aniqlanishi, Oʻzbekiston hududidan tashqarida boʻlgan shaxsni tergovga ta’minlash choralarining koʻrilishi, ayblanuvchi ishini yuritishda uning ishtirok etishini istisno etadigan ogʻir va davomli, lekin davolab boʻladigan kasallikdan sogʻayishi kabilar ishni qayta tiklash uchun asos boʻladi.
Dastlabki tergov tergovchining qarori asosida qayta tiklanadi:
uni to'xtatib turish uchun asoslar yo'qolgan;
gumon qilinuvchining, ayblanuvchining ishtirokisiz olib borilishi mumkin bo'lgan tergov harakatlarini amalga oshirish zarur bo'ldi.
To'xtatilgan dastlabki tergov boshliqning qarori asosida qayta tiklanishi ham mumkin tergov organi tergovchining tegishli qarorining bekor qilinishi munosabati bilan.Gumon qilinuvchiga, ayblanuvchiga, uning himoyachisiga, jabrlanuvchiga, uning vakiliga yoki ularning vakillariga, shuningdek dastlabki tergovning tiklanishi to'g'risida xabardor qilinadi.Dastlabki tergovni tugatish shakli sifatida jinoyat ishining tugatilishi ushbu bosqichda qabul qilingan yakuniy qaror bo'lib, jinoyat ishi mohiyati bo'yicha hal qilinadi. Jinoyat ishining tugatilishi odamni qonunga xilof va asossiz ayblovlardan, sudlanganlikdan, uning huquqlari va erkinliklarini cheklashdan himoya qiladi, bu jinoyat protsessining asosiy maqsadlaridan biriga to'g'ri keladi (FPKning 6-moddasi).
XULOSA
Protsessual harakatni toʻxtatish deganda jinoyat protsessining bosqichlarida – dastlabki tergovda, jinoyat ishini sudda koʻrish uchun tayinlashda, sud muhokamasida ma’lum bir harakatlarni amalga oshirishni toʻxtatish nazarda tutiladi.
Turli dastlabki tergov organlari tergoviga tegishli jinoyat ishlari bitta ish yurituviga birlashtirilganda, prokuror tergovni olib borishni og‘irroq jinoyat to‘g‘risidagi jinoyat ishining tergovi qaysi organga tegishli bo‘lsa, shu organga, jinoyatlarning xususiyati va ijtimoiy xavflilik darajasi teng bo‘lganda esa, jinoyat ishini uzoqroq muddat davomida tergov qilayotgan organga topshiradi. O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokurori yoki uning o‘rinbosarlari tergovning har tomonlama, to‘liq va xolisona olib borilishini ta’minlash maqsadida jinoyat ishini, tergovga tegishlilik qoidalaridan qat’i nazar, quyidagi hollarda asoslantirilgan qarorga binoan bir dastlabki tergov organidan boshqasiga o‘tkazishga haqli: 1) agar jinoyat ishining tergovi tegishli bo‘lgan organ jinoyatni hisobga olishdan ilgari yashirgan bo‘lsa; 2) agar jinoyat ishining tergovi tegishli bo‘lgan organning rahbari yoki rahbarning yaqin qarindoshi ish yuzasidan jabrlanuvchi, gumon qilinuvchi yoxud ayblanuvchi, fuqaroviy da’vogar yoki fuqaroviy javobgar deb topilgan bo‘lsa; 3) aybsizligi ayon bo‘lgan shaxs ayblanuvchi tariqasida jalb etilganda yoki qamoqqa olish yoki uy qamog‘i tarzidagi ehtiyot chorasini qo‘llash to‘g‘risida oldindan bila turib qonunga xilof ravishda iltimosnoma qo‘zg‘atilganda; 4) dastlabki tergovni olib borishda qiynoqqa solish va boshqa shafqatsiz, g‘ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala turlari qo‘llanilganda; 5) tergovning natijalariga va ish bo‘yicha qonuniy qaror qabul qilinishiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan tarzda ushbu Kodeks talablari buzilganda. Jinoyat qayerda sodir etilgan bo‘lsa, jinoyat ishi o‘sha tuman (shahar) tergovchisining tergoviga tegishli bo‘ladi. Dastlabki tergov, basharti ish holatlarini ancha tez, puxta, to‘la, xolisona, har tomonlama tekshirishga yordam bersa, ish qo‘zg‘atilgan joyda yoki gumon qilinuvchi yoxud ayblanuvchi yoki guvohlarning ko‘pchiligi turgan yerda o‘tkazilishi ham mumkin. Yuqori turuvchi prokuror yoki yuqori tergov bo‘linmasi boshlig‘ining farmoyishiga asosan dastlabki tergov hududiy jihatdan tergovga tegishlilik qoidalariga rioya qilinmagan holda olib borilishi ham mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
