Mavzu: Dastgoh unumdorligini oshirish omillari Qabul qilin: Doniyorova. M

Mavzu: Dastgoh unumdorligini oshirish omillari

Qabul qilin: Doniyorova.M

Bajardi: Kamolov.Sh

Reja:

• To'quv korxonalarini ishlash samarasi
• Dastgohlarning nazariy va amaliy ishi unumdorligini farqlanishi

To‘quv korxonalarining ishlash samarasini aniqlovchi asosiy omillardan biri uskuna va to‘quvchining mehnat unumdorligidir. 

• To‘quv korxonalarining ishlash samarasini aniqlovchi asosiy omillardan biri uskuna va to‘quvchining mehnat unumdorligidir. 
• Unumdorlik ma’lum vaqtda ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori bilan belgilanadi. 
• To‘quv dastgohlarining unumdorligi ularda bir soatda qancha pogon metr to‘qima to‘qilganligi yoki shu vaqtda qancha arqoq iði tashlanganligi bilan ayrim hollarda soatiga necha kvadrat metr to‘qima to‘qilganligi yoki necha metr arqoq iði tashlanganligi bilan ham ifodalanadi. 
• Dastgohlarning nazariy va amaliy ish unumdorligi farqlanadi. Dastgohning nazariy ish unumdorligi dastgoh vaqt birligida to‘xtamasdan ishlaganda, qancha mahsulot ishlab chiqarishi 

Uni quyidagicha aniqlash mumkin:
bu yerda n – dastgoh bosh valining aylanishlari soni, min; z – dastgohda to‘qilayotgan matolar soni;
Pa – to‘qimaning arqoq bo‘yicha zichligi, T/10 sm.
Formula (1)dan ko‘rinib turibdiki, to‘quv dastgohining nazariy ish unumdorligi avvalo bosh valning aylanish tezligiga bog‘liq ekan.

Bosh valning tezligi esa dastgoh turiga, uning tig‘ bo‘yicha 

• Bosh valning tezligi esa dastgoh turiga, uning tig‘ bo‘yicha 
• eniga (Bt.t), to‘qilayotgan to‘qima tarkibi va dastgohlarga o‘rnatilgan ayrim mexanizmlar turiga bog‘liq ekan. Masalan, Jakkard mexanizmi o‘rnatilgan dastgoh bosh valining tezligi kulachokli homuza hosil qilish mexanizmi o‘rnatilgan dastgoh bosh valining tezligidan ancha kam bo‘ladi. Bosh valning aylanish tezligi, shuningdek, arqoq tashlash usuliga ham bog‘liq. 
• Misol. STB - 180 rusumli dastgohning 8 soatda art.1413 ko‘ylakbop gazlama ishlab chiqarishdagi nazariy unumdorligini hisoblang. Agar n = 400 min–1 Pa= 216 T/10 sm
• Bx= 140 sm Bt.t= 155 sm ma’lum bo‘lsa

Dastgohning amaliy ish unumdorligi. Òo‘quv dastgohining nazariy unumdorligi topilganda, uni shu vaqt mobaynida «uz- luksiz ishlaydi», deb hisoblanadi. Amalda dastgoh, masalan, 1 soat mobaynida uzluksiz ishlay olmaydi, ayrim sabablar – tanda yoki arqoq iðlarining uzilishi, yangi to‘quv g‘altagining o‘rnatilishi va boshqa sabablar bilan to‘xtaydi. Demak, dastgohning amaliy (haqiqiy) unumdorligini aniqlash uchun uni vaqt birligida foydali ishlagan vaqtini bilish lozim. Òo‘quvchilik amaliyotida bu vaqtni foydali vaqt koeffitsiyenti (FVK) bilan ifodalanadi. Shunday qilib, dastgohning amaliy unumdorligini aniqlash uchun (1) formulaga FVK kiritilishi lozim, ya’ni:

Foydali vaqt koeffitsiyentini quyidagi formuladan aniqlash mumkin: 

• Foydali vaqt koeffitsiyentini quyidagi formuladan aniqlash mumkin: 
• bu yerda : t – dastgohning ish unumdorligini hisoblashdagi vaqt, min; tt – hisob vaqtidagi dastgohning to‘xtab turish vaqti, min. 
• Masalan, dastgoh 8 soatli ish kunida 32 min to‘xtab turgan, 
• qolgan vaqtda uzluksiz ishlab mahsulot ishlab chiqargan, u holda: 
• To‘quv dastgohining bekor to‘xtab turishi texnologik va tashkiliy-texnikaviy sabablarga bog‘liq. Òo‘xtashlar soni esa texnologik jarayonning takomillashtirilganligi (xomashyo sifati, tanda va arqoq iðlarining uzilish soni, o‘ramalardagi xomashyo va matoning hajmi v.b.), jihozlarning texnik holati (dastgoh mexanizmlarining nosozligi va ularning qaytarilish.
• soni va shunga o‘xshashlar), to‘quvchining malakasi (ish amal- larini to‘g‘ri va tez bajarishi, dastgohni yaxshi boshqarishi) va ishlab chiqarishda mehnatning to‘g‘ri tashkil etilganligiga bog‘liq. 

To‘quvchilikda ko‘p dastgohni boshqarishda nosozlikning bir vaqtda sodir bo‘lishi bilan bog‘liq holda dastgohlar to‘xtab turadi. Dastgohlarning bunday to‘xtab turishi, aytaylik to‘- quvchi bir dastgohda tanda uzug‘ini bartaraf etgan paytda boshqa dastgohda ham ið uzilganligi uchun dastgoh to‘xtab turadi. Bunday to‘xtashlarni va ularga sarflanadigan vaqtni kamaytirish, ishlab chiqarishda ishlayotgan har bir ishchining asosiy vazi- fasidir. 

To‘quvchilikda ko‘p dastgohni boshqarishda nosozlikning bir vaqtda sodir bo‘lishi bilan bog‘liq holda dastgohlar to‘xtab turadi. Dastgohlarning bunday to‘xtab turishi, aytaylik to‘- quvchi bir dastgohda tanda uzug‘ini bartaraf etgan paytda boshqa dastgohda ham ið uzilganligi uchun dastgoh to‘xtab turadi. Bunday to‘xtashlarni va ularga sarflanadigan vaqtni kamaytirish, ishlab chiqarishda ishlayotgan har bir ishchining asosiy vazi- fasidir. 

Yuqoridagi misol uchun (2) va (3) formulalardan foydalanib dastgohning amaliy unumdorligini aniqlaymiz: 

Arqoq bo‘yicha turli to‘qima ishlab chiqaruvchi dastgohlar unumdorligini taqqoslash uchun vaqt birligida tashlangan arqoqlar sonini ta’riflovchi unumdorlikni aniqlash qulay.
Tarkibi bir xil bo‘lgan, lekin taxlash eni turlicha bo‘lgan dastgohlar unumdorligini taqqoslashda quyidagi formulalardan foydalaniladi:

To‘quv dastgohining unumdorligini shuningdek, m2/soat da ham aniqlash mumkin: 

• To‘quv dastgohining unumdorligini shuningdek, m2/soat da ham aniqlash mumkin: 

Keltirilgan barcha usulda to‘quv dastgohining amaliy unum- dorligi bosh valning aylanish soni va FVK ga bog‘liq.
Bosh valning aylanish soni dastgoh turiga, ayniqsa, arqoq tashlash usuli bilan aniqlanadi.