Мавзу: Дарё оқимини ифодалаш усуллари

Оқим модули қуйидаги ифода билан аниқланади:

бу ерда Q­ўртача йиллик сув сарфи, м3/с ларда,

F-­ҳавза майдони, км2 ларда,

103­метр куб лардан литрга ўтиш коэффициенти.

Оқим модули л/с км2 ларда ифодаланади.

Оқим модулини ҳисоблаш

Оқим модулини ҳисоблаш учун ҳисоб давридаги сув сарфи (Q), ҳавза майдони ҳақидаги маълумотлар керак бўлади.

Масалан:

Q=1960 м3/c,

F=288∙103 км3

бўлса оқим модули қўйидагича ҳисобланади

Оқим қатлами (қалинлиги)

Оқим қатлами (У) деб, ҳавзада маълум вақт оралиғида ҳосил бўладиган оқим ҳажмининг шу ҳавза майдонига бўлган нисбатига айтилади.

Агар ҳавза майдони (км2) бўлса,

T кундаги вақт оралиғи учун оқим қатлами қуйидагича аниқланади:

Оқим қатлами (қалинлиги)ни ҳисоблаш

Оқим қатламини ҳисоблаш учун ҳисоб давридаги оқим ҳажми (W), ҳавза майдони ҳақидаги маълумотлар керак бўлади.

Масалан:

W=1960 м3/c,

F=869 км2

бўлса оқим қатлами қўйидагича ҳисобланади

Оқим қатламини оқим модули орқали ҳисоблаш

Оқим модули эканлигини ҳисобга олиб, йиллик оқим қатламини оқим модули орқали қуйидагича ифодаласа бўлади:

 У =31,54 ∙М, мм.

 Оқим қатламини аниқлашдан асосий мақсад ўрганилаётган дарё ҳавзасига ёққан атмосфера ёғинлари ва унинг буғланган қисми миқдорларини таққослашдир.

Шу сабабли ҳам оқим қатлами миллиметрларда ифодаланади.

Оқим коэффициенти

Оқим коэффициенти ( ) деб, дарё ҳавзасида ҳосил бўлган оқим қатламини шу ҳавзага ёққан ёғин миқдорига бўлган нисбатига айтилади.

Бу катталик “" ҳарфи билан ифодаланиб, ўлчамсиз катталик ҳисобланади:

бу ерда: У­-оқим қатлами, мм;

Х-­ёғин миқдори, мм да.

Оқим коэффициенти () 0 дан 1 гача оралиқда ўзгаради, яъни 0 <  < 1 шартни бажаради.