Mavzu: Chaqaloqlar va bolalar kasalliklari. Tug’ma anomaliyalar. Muddatdan oldin tug’ilgan chaqaloqlardagi buzilishlar Homila umumiy shishi

Toksoplazmoz 
– ichki a‟zo va tizimlar faoliyatini izdan chiqaradigan parazitar kasallik; 
bir hujayrali sodda hayvon – tosoplazmalar ko„zg„atadi. Odam, hayvon (cho„chqa, quyon, 
qoramol, qo„y, kiyik, tulki, olmaxon, yumronqoziq) va parrandalar (tovuq, o„rdak, kaptar)da 
uchraydi. Kasallik manbai, asosan, itlar, mushuklar va toksoplazmoz bilan og„rigan bemor 
hisoblanadi; ular o„zlarining so„lagi, siydigi, najasi, sudi, burun shilimshig„i orqali tashqi 
muhitga ko„plab kasallik qo„zg„atuvchisini tarqatadi. Toksoplazmalar
odamga ovqat 
mahsulotlari (xom go„sht, pishirilmagan sut, xom tuxum) orqali, shuningdek, bevosita kasal 
hayvonlar bilan muloqotda bo„lganda (chorvachilik xo„jaliklari va go„sht kombinati xodimlari 
yoki teriga ishlov beruvchilar) yuqishi mumkin 
Uy sharoitida, ayniqsa, ayollar qiyma ta‟mini totib ko„rganida ham toksoplazma (oqadi. 
Toksoplama shilliq pardalar (og„iz, burun, ko„z shilliq pardasi) yoki chakalangan teriga tushishi, 
shuningdek, transmissiv va boshqa(lar) yo„llar bilan yuqishi mumkin. Odam organizmiga 
tushgan toksoplazma qon Tomirlar orqali turli a‟zolar (miya, ko„z, jigar, taloq, yurak va limfa 
bezlarida tarqaladi va shu a‟zolarning zararlanishiga sabab bo„ladi. 
Gerpes 
[herpes; lot. herpo – o„rmalab yurmoq] – viruslar qo„zg„atadigan kasallik, bunda 
badanning turli qismida teri qizarib, gug„uj mayda pufakchalar hosil bo„ladi. Kasallik manbai 
bemor yoki virus tashuvchi hisoblanib, sog„lom kishiga ular bilan muloqotda bo„lganda yukadi. 
Sovqotish, shamollash, intoksikatsiya, infeksion kasalliklar (gripp, zotiljam va boshqa(lar)) 
oqibatida paydo bo„lishi mumkin. Oddiy va o„rab oluvchi gerpes farq qilinadi. Oddiy gerpes 
bilan bir yoshgacha bo„lgan bolalar deyarli og„rimaydi (onadan o„tgan immunitet hisobiga); 
keyinchalik immunitet kuchi susayib, qulay sharoit tug„ilsa, kasallik ro„y berishi mumkin (yana 
k. Uchuq). O„rab oluvchi yoki belbog„simon gerpes (herpes zoster)HH filtrlanuvchi neyrotrop 
virus ko„zg„atadi (varicella zoster); u o„zining juda ko„p xususiyatlari bilan suvchechak virusiga 
o„xshab ketadi, shu bois adabiyotlarda kasallikning bu xilini suvchechak virusi ko„zg„atadi 
deyiladi. Kasallikning inkubatsion davri 7-8 kun, mustaqil yoki biror boshqa kasallik (zotiljam, 
plevrit va boshqa(lar)) asorati sifatida namoyon bo„lishi mumkin.
Gerpesning bu turi faqat katta yoshli kishilarda uchraydi. Bunda badanning muayyan nervi 
yoki nerv tarmoqlari bo„ylab giperemilangan sohaga, aksariyat tananing bir tomoniga 
pufakchalar toshadi. Toshmalar toshishidan oldin bemorning ko„ngli behuzur bo„lib, boshi 
og„riydi, biror nerv poyasi bo„ylab tutib-tutib turadigan og„riq hamda xuddi shu joylarning 
achishib turishi kuzatiladi. Pufakchalar po„sti qattiq, ichi tiniq suyuqlikka to„la bo„ladi, bora-bora 
suyuqlik loykalana boshlaydi. Pufakchalar bir-biriga qo„shilib, qator joylashadi, ular atrofi 
qizarib turadi. Pufakchalar ko„z, quloq, kovurg„alararo nervlar, shuningdek, bo„yin, bel nervlari 
va nerv tarmoqlari bo„ylab toshadi. 
Qizilcha
– virus tabiatli o`tkir yuqumli kasallik. 
Qizilcha odatda terida o`zga xos toshmalar toshishi, limfa tugunlarini kattalashishi, engil 
intoksikatsiya va qisqa muddat isitmalash bilan engil kechadi. 
Ayollarda urug‟‟lanish oldidan, va homiladorlikning erta davrida qizilcha kasalligi bilan 
kasallanishi, homilani o`lishiga va homilani tushishiga olib kelishi yoki tug‟ma qizilcha sindromi 
(TQS) deb ataluvchi tug‟ma patologiyaga olib keladi. 

---

Qizilchaning eng dahshatli asorati kasallanishning 6000 tasidan 1 tasida uchraydigan 
entsefalitdir.