Mavzu: C++ da char tipli massivlar bilan ishlash Ishdan maqsad

getline
funksiyasidan foydalanishimiz mumkin.
char
s[100];
cin.getline(s, 10);
cout<endl
;
cout<<
strlen
(s); 
strlen(s) 
–
 
s char massivning
 
uzunligini aniqlaydi.
Bu dastur kodida 9 ta simvol o‟qib olinadi. Chunki 
char
massivda oxirgi simvol 
NULL qiymatini qabul qiladi.
Belgili massiv tavsiflanganda boshlang‟ich qiymati ham berilishi mumkin:
char
s[] = 
"abcdefg hikkl"
;
Simvolli massivni to‟g‟ridan to‟g‟ri 
cout<
orqali chiqarishdan tashqari sikl 
bilan ham chiqarish mumkin:
1)
for
(
int
i = 0; i < 
strlen
(s); i++){ 
cout<} 
2)
for
(
int
i = 0; s[i] != 
'\0'
; i++){ 
cout<} 
s[i] != 
'\0' 
bilan
s[i] != 
NULL 
bir 
xil
.
Alohida belgilar ko‟rinishida ham berish mumkin:
char
s[10] = {
'a'
, 
'b'
, 
'c'
, 
'd'
}; 
char tipli massiv bilan ishlash funksiyalari. 
char tipli massiv satr deb ham nomlanadi. 

---

Funksiya
 
Tavsifi
 
strlen
(
satr_nomi
)
char massiv uzunligini aniqlaydi . Bunda NULL simvol hisobga olmaydi.
Nusxa olish
 
strcpy
(
s1,s2
)
s2 char massiv simvollarini s1 ga ko’chiradi.
char
s1[] = 
"abcd123456"
; 
char
s2[] = 
"efghij"
; 
strcpy
(s1,s2);
chiqadi.
cout<efghij
strncpy
(
s1,s2, n
)
s2 massivning dastlabki n ta simvolini s1 massivning dastlabki dastlabki n ta 
indeksiga joylashtiradi.
char
s1[] = 
"abcdefghijklmn"
;
char
s2[] = 
"123456"
;
strncpy
(s1, s2, 4);
cout<endl
; 
strncpy
(s1, s2, 40);
cout<endl
; 
Natija
:
1234efghijklmn 
123456
Ulash
 
strcat(
s1,s2
)
 
 
s2 massivni s1 massivning davomiga birlashtiradi. 
char
s1[] = 
"ab"
;
char
s2[] = 
"ba"
;
strcat
(s1, s2);
cout<endl
; 
Natija:
abba 
strncat(
s1,s2,n
)
 
 
s2 ning dastlabki n ta harfini satrni s1 massivning davomiga birlashtiradi. 
Satrlarni taqqoslash
 

---

strcmp(
s1,s2
)
 
 
s1 char massiv bilan s2 char massivni leksikografik jihatdan taqqoslaydi va int tipidagi 
son qaytaradi. Agar s1=s2 teng bo’lsa 
-
0, s1>s2 bo’lsa
- 1, s1bo’lsa
- -1 
qaytaradi. Harflarning kata kichikligi hisobga olinadi.
strncmp(
s1,s2,n
)
 
 
s1 va s2 satrlarning dastlabki n ta simvollarini taqqoslaydi va agar satrlar teng bo’ls
a 0, 
s1>s2 
bo’lsa 
- 1
, s1- -1 qiymat qaytaradi. Harflarning katta kichikligi hisobga 
olinadi.
stricmp(
s1,s2
)
s1 char massiv bilan s2 char massivni leksikografik jihatdan taqqoslaydi va int tipidagi 
son qaytaradi. Agar s1=s2 teng bo’lsa 
-
0, s1>s2 bo’lsa
-
1, s1- -1 
qaytaradi. Harflarning kata kichikligi hisobga olinmaydi. 
char
s1[100] = 
"abA"
; 
char
s2[100] = 
"ABa"
; 
cout<<
stricmp
(s1, s2); 
Natija: 0
strnicmp(
s1,s2,n
)
s1 va s2 satrlarning dastlabki n ta simvollarini taqqoslaydi va agar satrlar teng bo’lsa 0, 
s1>s1 bo’lsa >0, s1Harflarning kata kichikligi hisobga 
olinmaydi.
Simvollar bilan ishlash
 
isalnum(
c
)
agar c harf yoki raqam bo’lsa 
true
, boshqa holatlardan 
false
qaytaradi.
isalpha(
c
)
agar c harf bo’lsa 
true
, boshqa holatlardan 
false
qaytaradi.
isdigit(
c
)
agar c raqam bo’lsa 
true
, boshqa holatlardan 
false
qaytaradi.
islower(
c
)
agar c kichik ingliz harf bo’lsa 
true
, boshqa holatlardan 
false
qaytaradi.
isupper(
c
)
agar c katta ingliz harf bo’lsa 
true
, boshqa holatlardan 
false
qaytaradi.
isspace(
c
)
agar c probel bo’lsa 
true
, boshqa holatlardan 
false
qaytaradi.
toupper(
c
)
agar c simvoli kichik ingliz harfi bo’lsa u holda unga mos katta harfni qaytaradi. 
Aks 
holda o’zgartirilishsiz qoldiriladi.
O’zgartirish funksiyalari 
O’zgartirish funksiyalaridan foydalanish uchun 
#include
 
kerak bo‟ladi.
 

---

atof(
s
)
s1
satrni 
double tipidagi songa o’zgartiradi. 
char
s[100] = 
"123.45"
; 
double
a 
= 
atof
(s); cout<atoi(
s
)
s1
satrni 
int tipidagi songa o’zgartiradi. 
atoll(
s
)
s1
satrni 
long long tipidagi songa o’zgartiradi. 
Funksiya
 
Tavsifi
 
itoa(a, 
s, k
)
a int sonini s char massivga k asosli sanoq sistemasida 
o’tkazadi. To’g’ridan
-
to’g’ri o’zini o’tkazish uchun sanoq 
sistemasi asosiga 10 yozish lozim. 
char
s[100]; 
int
a = 456; 
itoa
(a, 
s, 10); cout<lltoa(a, 
s, k
)
a long long tipidagi sonni sonini s char massivga k asosli sanoq 
sistemasida o’tkazadi. 
Standart kutibxonaning kiritish/chiqarish funksiyalari 

 
getchar(
с
)
Bitta belgili o’zgaruvchini(char) o’qib uning qiymatini qaytaradi. putchar(с) c char 
o’zgaruvchining qiymatini chiqarish.
char
с
= getchar(); putchar(
с
);
gets(
s
)
s 
char
massivga toki ENTER bosilmagunga qadar bir qatorni o’qib oladi. puts(s) satrni
chiqarish funksiyasi. 
char
s[100]; 
gets
(s); 
puts
(s);
Masala. 

---

Berilgan satrdagi katta ingliz alvafiti harflari sonini, katta harflar sonini, kichik 
harflar sonini, raqamlar sonini, ma‟lum tinish belgilar sonini(
. , ! ? : ;
) aniqlaydigan 
dastur tuzing. Satr bir qatordan beriladi uzunligi 1000 simvoldan oshmaydi.
#include

#include

#include

using
namespace
std; 
int
main
() { 
char
s[1000]; 
gets
(s); 
int
cnt_lowers = 0;
int
cnt_uppers = 0; 
int
cnt_letters = 0; 
int
cnt_digits = 0;
int
cnt_punkt_marks = 0; 
for
(
int
i = 0; i < 
strlen
(s); i++) 
{
if
(s[i] >= 
'a'
&& s[i] <= 
'z'
) cnt_lowers++; 
if
(s[i] >= 
'A'
&& s[i] <= 
'Z'
) cnt_uppers++; 
if
(s[i] >= 
'0'
&& s[i] <= 
'9'
) cnt_digits++; 
if
(s[i]==
'.'
|| s[i]==
','
|| s[i]==
'!'
|| s[i]==
'?'
|| s[i]==
':'
|| s[i]==
';'
) cnt_punkt_marks++; 
if
((s[i] >= 
'a'
&& s[i] <= 
'z'
) || (s[i] >= 
'A'
&& s[i] <= 
'Z'
)) cnt_letters++; } 
cout<<
"Kichik harflar soni: "
<endl
;
cout<<
"Katta harflar soni: "
<endl
;
cout<<
"Harflar harflar soni: "
<endl
;
cout<<
"Raqamlar harflar soni: "
<endl
;
cout<<
"Tinish belgilari soni: "
<endl
; 
} 
C++ ning simvollar bilan ishlaydigan funksiyalari orqali 
ham tekshirishimiz mumkin. 
Masalani yechishning boshqa usuli: 
#include

#include

#include

using
namespace
std; 
int
main
() { 
char
s[1000]; 
gets
(s); 
int
cnt_lowers = 0;
int
cnt_uppers = 0;
int
cnt_letters = 0; 
int
cnt_digits = 0;
int
cnt_punkt_marks = 0;
for
(
int
i = 0; i < 
strlen
(s); i++) {
if
(
islower
(s[i])) 
if
(s[i] >= 
'A'
&& s[i] <= 
'Z'
)
cnt_uppers++;
if
(
isdigit
(s[i])) cnt_digits++;
if
(
ispunct
(s[i])) cnt_punkt_marks++;
if
(
isalpha
(s[i])) cnt_letters++; 
} 

---

cout<<
"Kichik harflar soni: "
<endl
;
cout<<
"Katta harflar soni: "
<endl
;
cout<<
"Harflar harflar soni: "
<endl
;
cout<<
"Raqamlar harflar soni: "
<endl
;
cout<<
"Tinish belgilari soni: "
<endl
; 
} 
Mavzu: C++ da string 
Ishdan maqsad. 
C++ da satrlar bilan ishlash uchun kiritilgan 
string
sinfi bilan 
tanishish, uning metodlarini misollarda qo‟llash.
 
C++ dasturlash tilining C dasturlash tilidan farqlaridan biri C++ da satrlar bilan 
ishlash uchun
string 
sinfi mavjud
. string 
tipli o‟zgaruvchi o‟zida oldingi 
laboratoriya ishida ko‟rib chiqilgan
simvollar ketma-ketligini saqlash va amallar 
bajarish uchun foydalaniladi. string C++ ning standart kutbxonasi tarkibiga 
kiradi, shuning uchun u bilan ishlash uchun 
using
namespace
std ni yozish 
lozim.
#include

using
namespace
std; 
int
main
() { 
string
s;
cin>>s; 
cout<} 
Bu dasturda klaviatura orqali kiritilgan simvollar ketma-ketligini (satr) o‟qiydi 
va chiqarib beradi. cin>>s birinchi probelgacha bo‟lgan satrni o‟qiydi. Bir 
qatorni to‟liq kiritish uchun 
getline 
dan foydalanamiz:
string
s;
getline
(cin, s); 
cout<Satr uzunligi deb satrdagi simvollar soni ga aytiladi. Satr uzunlgini topish uchun 
satr o‟zgaruvchisidan keyin nuqta yozilib length() moydoniga mujorat qilanadi:
cout<Satr simvollari
0 dan s.length()-1 
gacha
indekslanadi.
string tipli satrning simvollariga murojat qilish char tipli massiv dagi kabi bo‟ladi. 
Misol. 
Bitta qatorda katta harflardan va probellalrdan iborat matn berilgan. Undagi 
A
harfini 
B
ga, 
B
harfini esa 
A
ga o‟zgartiruvchi dastur tuzing.

---

№ 
Kiruvchi ma’lumot 
Chiquvchi ma’lumot 
1
AB
BA
2
CBADE BREDA
CABDE AREDB
Yechimi: