Mavzu: Buyruqbozlikka asoslangan iqtisodiyot Reja Mexnatga bo’lgan talab. Mehnatning taklifi

MRP_L = MP * MR
bu yerda MRP_L - mehnatning chekli daromadliligi;
MP - mehnatning chekli mahsuloti;
MR- chekli daromad.
Ushbu muhim bo`lgan (1) munosabat iste′mol bozori raqobatlashganmi yoki yo`q-mi har qanday raqobatlashgan omillar bozori uchun o`rinlidir. Masalan, kapital bozori uchun: MRP<sub>K</sub>  MP<sub>K</sub> * MR,
bu yerda MRP<sub>K</sub> - kapitalning chekli daromadliligi;
MP<sub>K</sub> - kapitalning chekli mahsuloti;
MR - chekli daromad.
Yer bozori uchun:
MRP<sub>t</sub> = MP<sub>t</sub> * MR
Raqobatlashgan bozor sharoitida chekli daromad bozor narxiga teng, ya’ni bo’lgani uchun, chekli mehnat daromadliligi quyidagicha aniqlanadi:
MRP<sub>L</sub>  MP<sub>L</sub>  P, (2)
Chekli daromadning kamayish qonuniga ko’ra, mehnatning chekli mahsuloti ish vaqti uzayishi bilan kamayib boradi. Demak, chizig`i narx o’zgarmasa ham pastga qarab yo’nalgan bo’ladi 
Bugungi kunda mehnat bozori kontseptsiyasiga ko'plab yondashuvlar mavjud. Shunga ko'ra, ushbu kontseptsiya ta'riflari to'plam. Ulardan ba'zilari quyida ko'rsatilgan.
- Mehnatga bo'lgan talab va uning takliflariga bo'lgan taklifni o'z-o'zini tartibga solish mexanizmi, erkin harakat orqali ish haqi va daromad.
- Mehnatni etkazib berish va etkazib berishni shakllantirish doirasi.
- mehnat harakati sohasidagi ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar.
Ta'kidlash joizki, ish yuritish bozori umuman (har qanday holatda ham to'g'ridan-to'g'ri) sotib olinmaydi, faqat mehnat va hukmlarga bo'lgan ehtiyojni qondirish shartlarini keltirib chiqarmaydi.
Mehnat bozori uchun muayyan sharoitlarni amalga oshirib, bir qator omillar bo'lishi kerak. Mehnat bozori shartlari:

• 
  ishlab chiqaruvchining erkinligi va xodimning ishlash qobiliyatini yo'q qilish huquqi;
  
• 
  erkinlik va ixtiyoriy tadbirkorlik (ya'ni ishchilarni erkin yollash va rad etish uchun imkoniyat mehnat to'g'risidagi qonun hujjatlari);
  
• 
  xodimning ishlab chiqarish vositalaridan.
  

Mehnat bozorining asosiy tarkibiy qismlari:

•