Mavzu: Buxgalteriya hisobotining mazmun mohiyati va ahamiyati Reja: Kirish

Buxgalteriya hisobotini tuzishda
Avvalo, bu qanday yordam ekanligini aniqlaymiz. Bu asosiy buxgalteriya hujjati, bu muassasaning o'ziga xos biznes operatsiyalarini aks ettirish uchun ishlatiladi. Buxgalteriya hisobidagi noaniqliklar va xatolar aniqlanganda. Bunday vaziyatda xatoni tuzatish to'g'risidagi buxgalteriya bayonotining namunasi tuziladi, bu buxgalteriya hisobiga tuzatishlar kiritilganligini tasdiqlaydi.

1. 
   Agar kerak bo'lsa, buxgalteriya hisobining aniq detallari. Masalan, parvarish qilish paytida alohida buxgalteriya hisobi QQS uchun.
   
2. 
   Agar kerak bo'lsa, biznes operatsiyalari uchun tushuntirish yozuvlarini yozish. Masalan, debitorlik qarzini hisobdan chiqarish bo'yicha operatsiyalarni aks ettirish yoki kreditorlik qarzi.
   
3. 
   Xo'jalik operatsiyalarini amalga oshirishda qilingan hisob-kitoblarni tasdiqlash uchun. Bunday vaziyatga misol bo'lishi mumkin.
   

Buxgalteriya guvohnomasi faqat tashkilot tomonidan ikki shartdan biri bajarilganda beriladi:
1) har qanday operatsiyani (hodisani) hisobga olish uchun boshqa birlamchi hujjatni tayyorlash ta'minlanmagan.Masalan, buxgalteriya hisobidagi xatolarni tuzatishda, shu jumladan. teskari kirish. Keyinchalik, buxgalteriya hisobotida buxgalteriya hisobvaraqlarida qachon va qanday operatsiya noto'g'ri aks etganligini tavsiflash, xatoning sabablarini va uni tuzatish usulini (tuzatish yozuvining mazmuni) ko'rsatish kerak;
2) mavjud bo'lgan dastlabki hujjatlar asosida har qanday operatsiyani (hodisani) hisobga olish uchun qo'shimcha hisob-kitoblarni amalga oshirish kerak. Bunday holda, buxgalteriya hisoboti tuziladi. Masalan, unga quyidagilar kiradi:
Asosiy vositalarni o'tkazishda undirilgan QQS summalari;
Bir necha turdagi xarajatlardan tashkil topgan asosiy vositalarning boshlang'ich qiymati;Shubhali qarzlar uchun zaxira summalari.
Buxgalteriya hisobotlarini taqdim etish
O’zbekiston Respublikasi “Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi qonunning 2 – moddasiga muvofiq, “Buxgalteriya hisobining maqsadi foydalanuvchilarni o’z vaqtida to’liq hamda aniq moliyaviy va boshqa buxgalteriya axboroti bilan ta’minlashdir”¹. Shuningdek, ushbu maqsadga erishish uchun buxgalteriya hisobi oldiga quyidagi vazifalar qo’yilgan:
– buxgalteriya hisobi scho’tlarida aktivlarning holati va harakati, mulkiy huquqlar va majburiyatning holati to’g’risida to’liq hamda aniq ma’lumotlarni shakllantirish;

• 
  samarali boshqaruv maqsadida buxgalteriya hisobi ma’lumotlarini umumlashtirish;
  
• 
  moliyaviy, soliqqa doir va boshqa hisobotlarni aniq tuzish”
  

Qishloq xo’jalik korxonalarida buxgalteriya hisobi oldiga qo’yilgan vazifalar faqat u to’g’ri va oqilona tashkil etilgandagina muvaffaqiyatli hal etilishi mumkin. Buxgalteriya hisobini tashkil etishda yo’l qo’yilayotgan xato – kamchiliklar butun hisob siyosatining, xususan, hisob ishlarining orqada qolishi, hisobotlarni va boshqa axborotlarni taqdim etishda kechikishlarga olib keladi. Buxgalteriya hisobini tashkil etish deganda korxonaning moliya-xo’jalik faoliyati to’g’risida ishonchli va o’z vaqtida axborotlar olish hamda ishlab chiqarish resurslari va tayor mahsulotlardan foydalanish ustidan nazoratni amalga oshirish maqsadida – hisob jarayonining shart-sharoitlar tizimi va ular elemntlarining tuzilishi tushuniladi.
Buxgalteriya hisobini tashkil etish tizimining asosiy elementlari dastlabki hisob va hujjatlar aylanishi, inventarizatsiya, hisob-kitob hamda hisob siyosatidan iborat bo’lishi lozim. ⁵