Mavzu: Buxgalteriya hisobini tashkil etish asoslari

MAVZU: Buxgalteriya hisobini tashkil etish asoslari 


Bozor  munosabatlari  sharoitida  barcha  tashkilot  va  korxonalar  uz  faoliyatini  xo’jalik 
hisobi  asosida  yuritib  o’zini-o’zi  mablag’  bilan  ta'minlaydi.    Shuning  uchun  ham 
tashkilotlarning buxgalteriya hisobi faoliyat davrida sodir bo’layotgan barcha operatsiyalarni 
hujjatlar  bilan  rasmiylashtirib,  ularni  tegishli  schyotlarda  qayd  kilib,  shartnomalarning 
bajarilishi,  moddiy  resurslarning  to’q’ri  ishlatilishi,  mulkning  but  saqlanishi  o’stidan 
nazoratni  tashkil  qilishi,  boshqaruv  organlarini  uz  vaqtida  kerakli  ma'lumotlar  bilan 
ta'minlashi zarur. 
Har bir tashkilot korxonalarda buxgalteriya qsobining to’q’ri tashkil qilishning shartlari: 
Konkret  tashkilot,  korxona,  muassasa  faoliyati  o’ziga  xos  xususiyatlarni  urganish;  Korxona 
raqbarlarini va yuqori tashkilotlarni korxona faoliyatiga tegishli ma'lumotlar bilan ta'minlash; 
Xo’jalikda hisob ishlarini harakatdagi tegishli Qonun-qoida,nizom va buyruqnomalar asosida 
yuritish; Buxgalteriya ishini,xo’jalikning boshqa bo’limlari bilan bo’ladigan o’zaro aloqalarni 
to’q’ri tashkil qilish; 
Buxgalteriya  xodimlari  o’rtaida  hisob  ishlarini  to’q’ri  taqsimlash      va      bu      ishlarning   
qajmi,bajarilishi muddatlarini to’q’ri aniqlash: 
Korxona  va  tashkilotlarda  qsob  ishlari  markazlashgan  va  markazlashmagan  bo’lishi 
mumkin. 
Markazlashgan qsob ishlari bir necha qulayliklarga ega: 
Hisob ishlari bir joyda yuritilganligi uchun hisobchining hisob ishlari uz vaqtida to’q’ri 
olib borish uchun nazorat qilish qulay; 
Xo’jalik  faoliyatini  nazorat  va  tashkil  qilish  uchun,  boshqaruvga  barcha  ma'lumotlarni 
shu joydan olish imkoniyati mavjud bo’ladi; 
3.  Hisob  ishlarini  elektron  hisoblash  mashinalar  asosida  to’liq  avtomatlashtirish  uchun 
sharoit yaratiladi. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

Markazlashtirilmagan      buxgalteriya      qgsobida      tashkilot  korxonalarning  har  bir 

bo’limlarida  hisob  ishlari  olib  boriladi.  Demak,  bu  usul  bo’limlari  bo’lgan  tashkilog  va 
korxonalarda  ko’p  qo’llaniladi.  Bo’limlarda  bulagan  operatsiyalar  bo’yicha  to’zilgan  
hujjatlar,  moddiy  javobgar  shaxslar hisobotlari shu joyning o’zida qabul qilinadi va ma'lum 
darajada  hisob  ishlari  olib  boriladi.  Xo’jalikning  markazidagi  buxgalteriya  umumxo’jalikka 
tegishli faoliyat ishlarining hisobini olib boradi, asosiy sintetik schyotlar bo’yicha registrlarni  
yuritadi va bo’limdagi hisob  ishlarining to’q’riligini nazorat qilib boradi. 
Buxgalteriya  hisobini  markazlaiggirilgan  va  markazlashtirilmagan  tarzda  tashkil 
qilishninig  o’ziga  xos  ijobiy  hamda  salbiy  tomonlari  bor.  Xozirgi  paytda  kichik  elektron 
mashinalarining  ishlab  chiqarilishi  va  hisobchining  ish  joyida  ularning  qo’llanilishi 
buxgalteriya  ishini  markazlashmagan  tarzda  tashkil  qilish  uchun  sharoit  yaratmokda. 
Bo’limlarda  hisobchilar  elektron  mashinalarda  analitik  va  ayrim  sintetik  schyotlar  bo’yicha 
hisob  ishlarini  olib  boradilar.markaziy  buxgalteriyadagi  elektron  mashinalarga  esa  kerakli 
ma'lumotlar avtomatik tarzda o’tkaziladi. 
Ushbu yuqorida qayd etilgan usullar banklarda va ayrim tashkilotlarda qo’llanilayapti.