Mavzu: buxgalteriya balansi

Download 396,5 Kb.

bet	9/9
Sana	11.09.2021
Hajmi	396,5 Kb.
	#171832

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Bog'liq
Mavzu buxgalteriya balansi

Buxgalteriya balansi

1-sonli shakl				Kodlar
____________ 20__ yil uchun	Bxut bo’yicha 1-shakl			0710001

Korxona, tashkilot __________________	KTUT bo’yicha
Tarmoq _______________	XXTUT bo’yicha
Tashkiliy huquqiy shakli ____________	THSHT bo’yicha
Mulkchilik shakli _______________	MSHT bo’yicha
Vazirlik,idora va boshqalar __________	DBIBT bo’yicha
Soliq to’lovchining idenfikatsion raqami	STIR
Xudud ________________________	MXOBT
Manzil ____________________________	Jo’natilgan sana
O’lchov birligi, ming so’m.	Qabul qilingan sana
	Taqdim qilish muddati
Ko'rsatkichlar nomi		Satr kodi	Xisobot davri boshiga		Xisobot davri oxiriga
1		2	3		4
Aktiv
I. Uzoq muddatli aktivlar
Asosiy vositalar:
Boshlang;ich (qayta tiklash) qiymati (0100, 0300)		010
Eskirish summasi (0200)		011
Qoldiq (balans) qiymati (satr 010-011)		012
Nomoddiy aktivlar:
Boshlang’ich qiymati (0400)		020
Amortizatsiya summasi (0500)		021
Qoldiq (balans) qiymati (satr 020-021)		022
Uzoq muddatli investisiyalar, jami (satr 040++050+060+070+080) , shu jumladan		030
Qimmatli qog’ozlar(0610)		040
Sho’ba xo’jalik jamiyatlarigainvestisiyalar (0620)		050
Qaram xo’jalik jamiyatlarigainvestisiyalar (0630)		060
Chet el kapitali mavjud bo’lgan korxonalarga investisiyalar (0640)		070
Boshqa Uzoq muddatli investisiyalar (0690)		080
O’rnatiladigan asbob uskunalar (0700)		090
Kapital qo’yilmalar (0800)		100
Uzoq muddatli debitorlik qarzlar (0910, 0920, 0930, 0940)		110
Uzoq muddatli kechiktirilgan xarajatlar (0950, 0960, 0990)		120
1-bo’lim bo’yicha jami (satr. 012 + 022 + 030 + 090 + 100 + 110 + 120)		130
II. Joriy aktivlar
Tovar moddiy zaxiralar, jami (satr. 150 + 160 + 170 + 180), shu jumladan		140
Ishlab chiqarish zaxiralari (1000, 1100, 1500, 1600)		150
Tugallanmagan ishlab chiqarish (2000, 2100, 2300, 2700)		160
Tayyor maxsulot (2800)		170
Tovarlar (2900 дан 2980 нинг айирмаси)		180
Kelgusi davr xarajatlari (3100)		190
Kechiktirilgan xarajatlar (3200)		200
Debitorlar, jami (satr. 220 + 240 + 250 + 260 + 270 + 280 + 290 + 300 + 310)		210
Shundan muddati o’tgan		211
Xaridor va buyurtmachilarning qarzi (4000 дан 4900 нинг айирмаси)		220
Ajratilgan bo’linmalarning qarzlari (4110)		230
Sho''ba va qaram xo'jalik jamiyatlarning qarzi (4120)		240
Xodimlarga berilgan avanslar (4200)		250
Mol yetkazib beruvchi va pudratchilarga berilgan avanslar (4300)		260
Byudjetga soliq va yig'imlar bo'yicha avans to'lovlar (4400)		270
Maqsadli davlat jamg'armalari va sug'urtalar bo'yicha anvas to'lovlari (4500)		280
Ta'sischilarning ustav kapitaliga ulushlar bo'yicha qarzi (4600)		290
Xodimlarning boshqa operasiyalari bo'yicha qarzi (4700)		300
Boshqa debitorlik qarzlar (4800)		310
Pul mablag'lari, jami (satr. 330 + 340 + 350 + 360), shu jumladan		320
Kassadagi pul mablag'lari (5000)		330
Hisob-kitob schetidagi pul mablag'lari (5100)		340
Chet el valyutasidagi pul mablag'lari (5200)		350
Boshqa pul mablag'lari va ekvivalentlari (550, 5600, 5700)		360
Qisqa muddatli investisiyalar (5800)		370
Boshqa joriy aktivlar (5900)		380
II bo'lim bo'yicha jami (satr. 140 + 190 + 200 + 210 + 230 + 320 + 370 + 380)		390
Balans aktivi bo'yicha jami (satr. 130 + 390)		400
Ko'rsatkichlar nomi		Satr kodi	Xisobot davri boshiga		Xisobot davri oxiriga
1		2	3		4
Passiv
I. O'z mablag'lari manbalari
Ustav kapitali (8300)		410
Qo'shilgan kapital (8400)		420
Qo'shilgan kapital (8400)		430
Sotib olingan xususiy aksiyalar (8600)		440
Sotib olingan xususiy aksiyalar (8600)		450
Maqsadli tushumlar (8800)		460
Kelgusi davr xarajatlari va to'lovlar uchun zahiralar (8900)		470
I bo'lim bo'yicha jami (satr. 410 + 420 + 430 – 440 +/- 450 + 460 + 470)		480
II. Majburiyatlar
Uzoq muddatli majburiyatlar, jami (satr. 500 + 510 + 520 + 530 + 540 + 550 + 560 + 570 + 580 + 590)		490
shu jumladan: Uzoq muddatli kreditorlikqarzlar (satr. 500 + 520 + 540 + 560 + 590)		491
Mol yetkazib beruvchi va pudratchilarga Uzoq muddatli qarz (7000)		500
Ajratilgan bo'linmalarga Uzoq muddatli qarz (7110)		510
Sho''ba va qaram xo'jalik jamiyatlarga Uzoq muddatli qarz (7120)		520
Uzoq muddatli kechiktirilgan daromadlar (7210, 7220, 7230)		530
Soliq va majburiy to'lovlar bo'yicha Uzoq muddatli kechiktirilgan majburiyatlar (7240)		540
Boshqa Uzoq muddatli kechiktirilgan majburiyatlar (7250, 7290)		550
Xaridorlar va buyurtmachilardan olingan avanslar (7300)		560
Uzoq muddatli bank kreditlari (7810)		570
Uzoq muddatli qarzlar (7820, 7830, 7840)		580
Boshqa Uzoq muddatli qarzlar (7900)		590
Joriy majburiyatlar, jami (satr. 610 + 630 + 640 + 650 + 660 + 670 + 680 + 690 + 700 + 710 + 720 + 730 + 740 + 750 + 760)		600
shu jumladan: joriy kreditorlik qarzlar (satr. 610+630+650+670+690+700+710+720+760)		601
shundan: muddati o'tgan joriy kreditorlik qarzlari		602
Mol yetkazib beruvchi va pudratchilarga qarz (6000)		610
Ajratilgan bo'linmalarga (6110)		620
Sho''ba va qaram xo'jalik jamiyatlarga qarz (6120)		630
Kechiktirilgan daromadlar (6210, 6220, 6230)		640
Soliq va majburiy to'lovlar bo'yicha kechiktirilgan majburiyatlar (6240)		650
Boshqa kechiktirilgan majburiyatlar (6250, 6290)		660
Olingan avanslar (6300)		670
Byudjetga to'lovlar bo'yicha qarz (6400)		680
Sug'urtalar bo'yicha qarz (6510)		690
Maqsadli davlat jamg'armalariga to'lovlar bo'yicha qarz (6520)		700
Ta'sischilarga bo'lgan qarzlar (6600)		710
Mehnatga haq to'lash bo'yicha qarz (6700)		720
Qisqa muddatli bank kreditlari (6810)		730
Qisqa muddatli qarzlar (6820, 6830, 6840)		740
Uzoq muddatli majburiyatlarning joriy qismi (6950)		750
Boshqa kreditorlik qarzlar (6950 dan tashqari 6900)		760
II bo'lim bo'yicha jami (satr. 490 + 600)		770
Balans passivi bo'yicha jami (satr. 480 + 770)		780

BALANSDAN TASHQARI SCHETLARDA HISOBGA OLINADIGAN QIYMATLIKLARNING MAVJUDLIGI TO'GRISIDA MA'LUMOT

Ko'rsatkichlar nomi	Satr kоdi	Xisobot davri boshiga	Xisobot davri oxiriga
Qisqa muddatli ijaraga olingan asosiy vositalar (001)	790
Mas'ul saqlashga qabul qilingan tovar-moddiy qiymatliklar (002)	800
Qayta ishlashga qabul qilingan materiallar (003)	810
Komissiyaga qabul qilingan tovarlar (004)	820
O'rnatish uchun qabul qilingan uskunalar (005)	830
Qat'iy hisobot blankalari (006)	840
To'lovga qobiliyatsiz debitorlarning zararga hisobdan chiqarilgan qarzi (007)	850
Olingan majburiyat va to'lovlarning ta'minoti (008)	860
Berilgan majburiyat va to'lovlarning ta'minoti (009)	870
Uzoq muddatli ijara shartnomasiga asosan berilgan asosiy vositalar (010)	880
Ssuda shartnomasi bo'yicha olingan mulklar (011)	890
Kelgusi davrlarda soliq solinadigan bazadan chiqariladigan xarajatlar (012)	900
Vaqtinchalik soliq imtiyozlari (013)	910
Foydalanishdagi inventar va xo'jalik jihozlari (014)	920

2.4 Xo'jalik operasiyalarning buxgalteriya balansiga ta'siri.

Har kuni korxonada turli xildagi xo'jalik operasiyalari sodir bo'ladi va korxonaning faoliyati ushbu operasiyalardan tashkil topadi. Korxona omboriga materiallar kelib tushdi, ular ishlab chiqarishga berildi, ishlab chiqarishdan tayyor mahsulot qabul qilindi, tayyor mahsulot xaridorlarga sotildi va sotilgan mahsulot uchun pul mablag'i olindi, yana xomashyo material sotib olindi, xodimlarga ish haqi to'landi, olingan foydadan soliq, yig'im va to'lovlar to'landi. Bu operasiyalar ishlab chiqarish siklini tashkil qilib doimo qaytarilib turadi.
Har bir xo'jalik operasiyasi mulk tarkibi yoki uning tashkil topish manbai yoki bir vaqtning o'zida ham mulkda ham uning tashkil topishida o'zgarishlarga olib keladi.
Barcha xo'jalik operasiyalari buxgalteriya balansiga ta'sir ko'rsatadi va balansda to'rt xildagi o'zgarishga olib keladi.
Hisobot davrining boshida korxona quyidagi (qisqartirilgan) balansga ega.

Aktiv	Summa	Passiv	Summa
Asosiy vositalar	200 000	Ustav kapitali	150 000
Ishlab chiqarish vositalari	60 000	Taqsimlanmagan foyda	120 000
Xisob kitob scheti	150 000	To’lanadigan schotlar	70 000
Kassa	50	Byudjetga qarzlar	70 050
Balans	410 050	Balans	410 050

Birinchi o'zgarish. Balansning aktiv qismidagi moddalarda sodir bo'lib, xo'jalik operasiyasi natijasida bir modda ko'payadi va boshqa bir modda shu summaga kamayadi. Balansning umumiy summasi o'zgarmaydi.

Misol, ishchi va xizmatchilarga ish haqi berish uchun hisob-kitob schetidan kassaga 50000 so'm pul olib kelindi.
Kassa scheti 50000 so'mga ko'payishi, hisob-kitob scheti esa 50000 so'mga kamayishini aks ettiriladi.
Birinchi operasiyadan keyin balans quyidagi ko'rinishga ega bo'ladi.

Aktiv	Summa	Passiv	Summa
Asosiy vositalar	200 000	Ustav kapitali	150 000
Ishlab chiqarish vositalari	60 000	Taqsimlanmagan foyda	120 000
Xisob kitob scheti	100 000	To’lanadigan schotlar	70 000
Kassa	50 050	Byudjetga qarzlar	70 050
Balans	410 050	Balans	410 050

Ikkinchi o'zgarish. Balansning passiv qismidagi moddalarda sodir bo'lib, xo'jalik operasiyasi natijasida bir modda ko'payadi va boshqa bir modda shu summaga kamayadi. Balansning umumiy summasi o'zgarmaydi.

Misol, taqsimlanmagan foydaning bir qismi 25000 so'm ustav kapitalini oshirishga yo'naltirildi.
Taqsimlanmagan foyda scheti 25000 so'mga kamayishi, ustav kapitali scheti esa 25000 so'mga ko'payishini aks ettiriladi.
Ikkinchi operasiyadan keyin balans quyidagi ko'rinishga ega bo'ladi.

Aktiv	Summa	Passiv	Summa
Asosiy vositalar	200 000	Ustav kapitali	175 000
Ishlab chiqarish vositalari	60 000	Taqsimlanmagan foyda	95 000
Xisob kitob scheti	100 000	To’lanadigan schotlar	70 000
Kassa	50 050	Byudjetga qarzlar	70 050
Balans	410 050	Balans	410 050

Uchinchi o'zgarish. Balansning aktiv va passiv qismlarida sodir bo'lib, xo'jalik operasiyasi natijasida balansning aktiv qismidagi bir modda ko'payadi va balansning passiv qismidagi boshqa bir modda shu summaga ko'payadi, balansning umumiy summasi shu summaga ko'payadi.

Misol, mol etkazib beruvchilardan 35000 so'mga xomashyo materiallar olindi.
Balansning aktiv qismidagi xomashyo materiallar scheti 35000 so'mga ko'paydi, passiv qismidagi mol etkazib beruvchilarga to'lanadigan schetlar ham 35000 so'mga ko'paydi.

Uchinchi operasiyadan keyin balans quyidagi ko'rinishga ega bo'ladi

.

Aktiv

Summa

Passiv

Summa

Asosiy vositalar

200 000

Ustav kapitali

175 000

Ishlab chiqarish vositalari

95 000

Taqsimlanmagan foyda

95 000

Xisob kitob scheti

100 000

To’lanadigan schotlar

105 000

Kassa

50 050

Byudjetga qarzlar

70 050

Balans

445 050

Balans

445 050

To'rtinchi o'zgarish. Balansning aktiv va passiv qismlarida sodir bo'lib, xo'jalik operasiyasi natijasida balansning aktiv qismidagi bir modda kamayadi va balansning passiv qismidagi boshqa bir modda shu summaga kamayadi, balansning umumiy summasi shu summaga kamayadi.

Misol, hisob-kitob schetidan mol etkazib beruvchilarga olingan xomashyo materiallar uchun 60000 so'm to'landi.
Balansning aktiv qismidagi hisob-kitob scheti 60000 so'mga kamaydi, passiv qismidagi mol etkazib beruvchilarga to'lanadigan schetlar ham 60000 so'mga kamaydi.
To'rtinchi operasiyadan keyin balans quyidagi ko'rinishga ega bo'ladi.

Aktiv	Summa	Passiv	Summa
Asosiy vositalar	200 000	Ustav kapitali	175 000
Ishlab chiqarish vositalari	95 000	Taqsimlanmagan foyda	95 000
Xisob kitob scheti	40 000	To’lanadigan schotlar	45 000
Kassa	50 050	Byudjetga qarzlar	70 050
Balans	385 050	Balans	385 050

Yuqoridan aytib o'tilganlarda shunday xulosa qilish mumkinki, xo'jalik operasiyasi natijasida balansda yuz beradigan o'zgarishlar faqat mulk yoki uning tashkil topish manbalarini tarkibi va joylanishida o'zgarishlarga olib keladi, biroq uning tengligi buzilmaydi.

III. Xulosa
Davlatimiz mustaqillikka erishganidan so’ng, xamma soxalarda uzgarishlar ro’y bermokda. Iqtisodiyotdagi o’zgarishlar, uning asosini tashkil etuvchi korxonalarda xam uzini tula aksini topmoqda. Barcha mamlakatlarda buxgalteriya xisobi birinchi navbatda balanslashtirish prinsipiga tayanadi.
Ma'lumki, buxgalteriya balansi xisobni mustaqil yuritadigan xar bir xujalik yurituvchi sub'ektning ma'lum bir vaqtga bulgan moliyaviy axvolini pul ifodasida aks ettiradi. Keyingi paytlarda buxgalteriya xisobi va xisobot tizimida katta o’zgarishlar bo’lib o’tmoqda. Bunda ayniqsa 1992 yil bozor iqtisodiyoti xamda xalkaro talablarga javob beradigan xisob tizimini yaratishda muhim sana bulib qoldi. Bozor iqtisodiyotiga o’tish sharoitidagi buxgalteriya xisobini takomillashtirishning asosiy xususiyati shundaki, davlat tomonidan xisob ishlarini tashkil kilishga doir xujjatlarda buxgalteriya ishlarini uyushtirishning asosiy uslubiy prinsiplari bilan birgalikda sub'ektga xisob yuritishda u yoki bu siyosatni, buxgalteriya xisobining shaklini, xisob axborotini ishlash texnologiyasini, buxgalteriya ishlarini tashkil kilish usullarini tanlash xuquqlari berilgan. Shu munosabat bilan keyingi yillarda vatanimizdagi xisob nazariyasi va amaliyotida sub'ektning xisob siyosati degan tushuncha paydo bulib, u zamonaviy sharoitdagi buxgalteriya xisobining rivojlanish yunalishini aks etttirgan

Buxgalteriya xisobini yuritishning eng asosiy prinsipi bulgan balanslashtirish prinsipidan tashqari, 1996 yilning 30-avgustida qabul qilingan O’zbekiston Respublikasining "Buxgalteriya xisobi tug’risidagi qonunidir. O’zbekiston Respublikasining «Buxgalteriya xisobi tug’risida» gi qonuniga kura buxgalteriya xisobining tashkil qilinishi korxona, muassasa va tashkilotlarning raxbari tomonidan amalga oshiriladi.

Bozor iqtisodiyoti sharotida xar bir korxona, tashkilot yoki firma farmon, nizom va ko’rsatmalarga rioya qilgan xolda xisob siyosatini o’zi belgilaydi va sub'yektning raxbariyati yoki mulk egasining buyrug’iga muvofiq amalga oshriladi. Bu buyruqda buxgalteriya apparatini tashkil qilish va uning tuzilishi, moliyaviy va boshqaruv xisobini tashkil kilish va buxgalteriya xisobini
yuritishning aniq tartib va qoidalari belgilanadi.
Xulosa qilib aytganda korxona va firmalarda moliyaviy va boshqaruv xisoblarini tashkil kilish quyidagi qurinishda tashkil qilinsa maqsadga muvofiq buladi.

Bosh buxgalter va uning urinbosarlari

Mexnat va unga xaq tulash guruxi

Ishlab chiqarish xarajatlarini xisobga olish guruxi

Moddiy resurslarni xisobga olish guruxi

Tayyor maxsulotlar va ularni realizasiya qilishni xisobga olish guruxi.

Xisoblashish muomalalarini xisobga olish guruxi.

Soliq, ishlab chiqarish va xujalik faoliyatini xisobga olish guruxi.

Axborotlarni mashinalarda xisoblash guruxi.

Yigma - taxlil guruxi.

IV.Foydalanilgan adabiyotlar.
1. «Buxgalteriya hisobi to'g'risidagi» O'zbekiston Respublikasining qonuni. 30 avgust 1996 yil

2. «Auditorlik faoliyat to'g'risidagi» O'zbekiston Respublikasining qonuni. 26 may 2000 yil

3. O'zbekiston Respublikasining «Fuqarolik kodeksi».

4. Moliyaviy hisobotni tayyorlash va taqdim qilishning konseptual asoslari

5. BHMS №1 – Hisob siyosati va moliyaviy hisobot. AV №474 14 avgust 1998y

6. BHMS №15 – Buxgalteriya balansi. AV № 2004y

7. «Buxgalteriya hisobida hujjatlar va hujjatlarning aylanishi to'g'risidagi» Nizom. AV №1297 14 yanvar 2004y

8. Gulyamova F.G. «Buxgalteriya hisobini mustaqil o'rganish uchun qo'llanma». T. «Iqtisodiyot va huquq dunyosi», 2004y

9. Gulyamova F.G. «Uchetnaya politika predpriyatiya». T. «Mir ekonomiki i prava», 2004g

10. Zavalishina I.A. «Yangicha buxgalteriya hisobi». T. 2004y

11. Karimov va boshqalar. «Buxgalteriya hisobi», T. Sharq, 2004y

12. Ostanoqulov M. «Buxgalteriya hisobi nazariyasi», T. O'zbekiston, 1993y.

13. «Soliq va bojxona xabarlari» haftalik ro'znomasi

14. Nikitina V.M.,NikitinaD.A, «Teoriya buxgalterskogo uchyota» M.:Delo i servis 2002

15. Neselovskaya T.M.,Sheina T.N.,Brusensova V.I.,

«Teoriya buxgalterskogo uchyota: zadachi, situasii, testi»: M.: Finansы i statistika, 2004

16. Kuter M.I., «Teoriya buxgalterskogo uchyota» M.: Finansi i statistika, 2004

17. Podolskiy V.I., «Audit: Praktikum» 2003 M.:YuNITI-DANA

18. Kondrakov N.G., «Buxgalterskiy uchyot», M.: INFRA-M 2004

19. Babaeva Z.D.,Terexova V.A.,Sheina T.N.,

«Buxgalterskiy uchyot 2003»

20. Astaxov V.P. «Teoriya buxgalterskogo uchyota» M.:IKS MarT Rostov n/D 2004

21. Www.Ziyonet.uz
22.Www.norma.uz
23.Www.arxiv.uz

Download 396,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: