Mavzu: Bugalteriya hisobi va hisob varaqalari

Mavzu:Bugalteriya hisobi va hisob varaqalari

Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlari va ularning tuzilishi

• Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlari – mol-mulkni uning tarkibi va joylashtirilishi, uni shakllantirish manbalari va bir turdagi operasiyalar bo‘yicha joriy aks ettirish, guruhlash va tezkor nazorat qilish usulidir.Hisobvaraqlar mol-mulkning yoki mol-mulk manbalarining har bir turi uchun hamda bir turdagi xo‘jalik operasiyalarini aks ettirish uchun ochiladi va yuritiladi. Korxonalarda qo‘llanilishi kerak bo‘lgan hisobvaraqlarning ro‘yxati qonunchilik tomonidan Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlar rejasida tartibga solinadi.

Masalan, asosiy vositalarning harakati bilan bog‘liq bo‘lgan barcha operasiyalar 0110-0199-«Asosiy vositalar» hisobvaraqlarida, materiallar kirim-chiqimi 1010-1090-«Materiallar» hisobvaraqlarida, kassada naqd pullar hapakati 5010-5020-«Kacca» hisobvaraqlarida yuritiladi va hokazo.

• Masalan, asosiy vositalarning harakati bilan bog‘liq bo‘lgan barcha operasiyalar 0110-0199-«Asosiy vositalar» hisobvaraqlarida, materiallar kirim-chiqimi 1010-1090-«Materiallar» hisobvaraqlarida, kassada naqd pullar hapakati 5010-5020-«Kacca» hisobvaraqlarida yuritiladi va hokazo.

Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlari

• mol-mulkni uning tarkibi va joylashtirilishi, uni shakllantirish manbalari va bir turdagi operasiyalar bo‘yicha joriy aks ettirish, guruhlash va tezkor nazorat qilish usulidir.Hisobvaraqlar mol-mulkning yoki mol-mulk manbalarining har bir turi uchun hamda bir turdagi xo‘jalik operasiyalarini aks ettirish uchun ochiladi va yuritiladi. Korxonalarda qo‘llanilishi kerak bo‘lgan hisobvaraqlarning ro‘yxati qonunchilik tomonidan Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlar rejasida tartibga solinadi.

Masalan, asosiy vositalarning harakati bilan bog‘liq bo‘lgan barcha operasiyalar 0110-0199-«Asosiy vositalar» hisobvaraqlarida, materiallar kirim-chiqimi 1010-1090-«Materiallar» hisobvaraqlarida, kassada naqd pullar hapakati 5010-5020-«Kacca» hisobvaraqlarida yuritiladi va hokazo.

• Masalan, asosiy vositalarning harakati bilan bog‘liq bo‘lgan barcha operasiyalar 0110-0199-«Asosiy vositalar» hisobvaraqlarida, materiallar kirim-chiqimi 1010-1090-«Materiallar» hisobvaraqlarida, kassada naqd pullar hapakati 5010-5020-«Kacca» hisobvaraqlarida yuritiladi va hokazo.

Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlar rejasi va uning amaliy qo‘llanishi

• 2004 yil 1 yanvardan boshlab O‘zbekiston Respublikasining barcha korxonalari buxgalteriya hisobini 21-sonli BHMS «Xo‘jalik yurituvchi sub’yektlar moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining buxgalteriya hisobi hisobvaraqlar rejasi va uni qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnoma» (O‘zR AV tomonidan 23.10.2002 yilda 1181-son bilan ro‘yxatdan o‘tkazilgan)ga muvofiq olib boradilar.

Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlari 6 qism va 9 bo‘limga ajratilgan. Balansdan tashqari hisobvaraqlar alohida ko‘rsatilgan. 1-8-bo‘limlarda buxgalteriya balansi hisobvaraqlari, ya’ni buxgalteriya balansida aks ettiriladigan saldoga ega bo‘lishi mumkin bo‘lgan hisobvaraqlar joylashtirilgan.

• Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlari 6 qism va 9 bo‘limga ajratilgan. Balansdan tashqari hisobvaraqlar alohida ko‘rsatilgan. 1-8-bo‘limlarda buxgalteriya balansi hisobvaraqlari, ya’ni buxgalteriya balansida aks ettiriladigan saldoga ega bo‘lishi mumkin bo‘lgan hisobvaraqlar joylashtirilgan.

Ular doimiy hisobvaraqlar deb ataladi. 9-bo‘limda moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot bo‘yicha hisobvaraqlar, ya’ni vaqtinchalik (tranzit) hisobvaraqlar joylashtirilgan, ular hech qachon saldo (qoldiq)ga ega bo‘lmaydi, chunki har oyda yopiladi. Hisobvaraqlarning bunday joylashtirilishi moliyaviy hisobot tayyorlash jarayonini soddalashtiradi.

Kichik korxonalar qisqartirilgan Hisobvaraqlar rejasini qo‘llashi mumkin. Hisobvaraqlar rejasi bo‘yicha yo‘riqnoma ishlab chiqilgan, unda har bir hisobvaraq batafsil tavsiflangan, uni qo‘llash bo‘yicha ko‘rsatmalar berilgan va odatiy qo‘llaniladigan buxgalteriya o‘tkazmalarining namunaviy ro‘yxati keltirilgan.

• Kichik korxonalar qisqartirilgan Hisobvaraqlar rejasini qo‘llashi mumkin. Hisobvaraqlar rejasi bo‘yicha yo‘riqnoma ishlab chiqilgan, unda har bir hisobvaraq batafsil tavsiflangan, uni qo‘llash bo‘yicha ko‘rsatmalar berilgan va odatiy qo‘llaniladigan buxgalteriya o‘tkazmalarining namunaviy ro‘yxati keltirilgan.

E’tiboringiz uchun rahmat