Mavzu: bozor iqtisodiyotida davlatning makroiqtisodiy muvozanatini ta’minlash va inqirozga qarshi siyosati

2.Klassik siyosiy iqtisod namoyondalari bozorning o’zi umumiqtisodiy muvozanatni ta’minlaydi, bu o’rinda davlatning aralashuvi shart emas deb hisoblaydilar. Ularning konsepsiyasiga ko’ra umumiqtisodiy muvozanat asosida J. B Seyning “ bozor qonuni yotadi”. Bu qonun noaniq bo’lgan taklifdan, ya’ni tovarlarni sotishdan olingan barcha daromadlar, albatta boshqa tovarlarni sotib olishga sarflashdan kelib chiqadi. Keylsning fikricha jami talab (xarajat) 4 qismdan tashkil topadi:

• 2.Klassik siyosiy iqtisod namoyondalari bozorning o’zi umumiqtisodiy muvozanatni ta’minlaydi, bu o’rinda davlatning aralashuvi shart emas deb hisoblaydilar. Ularning konsepsiyasiga ko’ra umumiqtisodiy muvozanat asosida J. B Seyning “ bozor qonuni yotadi”. Bu qonun noaniq bo’lgan taklifdan, ya’ni tovarlarni sotishdan olingan barcha daromadlar, albatta boshqa tovarlarni sotib olishga sarflashdan kelib chiqadi. Keylsning fikricha jami talab (xarajat) 4 qismdan tashkil topadi:
• 1. Shaxsiy iste’mol
• 2. Investitsiya iste’moli (xususiy va davlat investitsiyasi)
• 3.Davlat xarajatlari
• 4. Sof eksport
• Keynsning makroiqtisodiy muvozanat nazariyasi jamg’arish va investitsiya tengligidan kelib chiqadi.

• 3. Yalpi talab va yalp taklif ishlab chiqarish bilan iste’mol, iste’mol va jamg’arish hamda daromadlar bilan xarajatlar o’rtasida yuzaga kelganida va bu ziddiyat kuchayib ketganida inqiroz yuzaga keladi.
• Muvozanatning buzulishi iqtisodiyotda teng ahvol- krizisga olib keladi.
• Krizislar turli tuman tarzda roy bersada, ularni umumiy, o’xshash tomonlarini nazarda tutib guruxlarga ajratish mumkin:
• 1)Pul-kredit krizisi. 2) Valuta krizisi. 3) Birja krizisi. 4) Ekalogik krizisi. 5) Tarmoqlar krizisi.6) Agror krizisi. 7) Struktura tarkibiy krizisi.8) Davriy (skilli) krizislar.9) Oraliq krizisi.

Vaqti- vaqti bilan takrorlanadigfan krizislar siklning takrorlanish muddatiga ko’ra: Qisqa, O’rta va uzoq sikllarga bo’linadi.

• Vaqti- vaqti bilan takrorlanadigfan krizislar siklning takrorlanish muddatiga ko’ra: Qisqa, O’rta va uzoq sikllarga bo’linadi.
• Qisqa muddatli sikl ( 2-4 yil)
• - narxlar darajasi kam o’zgaradi, kopchilik firmalar o’z xaridorlarini yo’qotmasligi uchun tovarlar narxini uzoq vaqt (yilda bir marta o’zgartirmaslikka harakat qiladilar. -Ish bilan bandlike ham nisbatan barqaror, tebranish kichkina, asosan, alohida korxona va tarmoqlarda ish haqi o’zgarishiga bog’liq.
• -Foyda normasi ham bu davr mobaynida kam o’zgaradi.
• -Qisqa muddatli davr uchun miqdoriy o’zgarishlar kam o’zgaradi.
• O’ta muddatli sikl (7-12 yil )tebranishlar katta, bu esa muvozanatning chuqur buzilganini ko’rsatadi.