Mavzu bo’yicha topshiriqlar: Vakumning boshqa muhitlardan farqini tushintiring?

5. Manometr (yun. manos — nozik, siyrak va ... metr) — suyuklik, gaz yoki bugʻning bosimini ulchash uchun moʻljallangan asbob. Mexanik, suyuqlikli, elektr, issiqlik, porshenli, deformatsion, radiometrik, ionizatsion va boshqa xillari bor. M. oʻlchash tizimining asosini birlamchi bosim uzgartirgichidan iborat sezgir element tashkil qiladi. Mexanik M.da bunday element vazifasini naycha, porshen, membrana yoki ulchanayotgan bosimni qabul qiladigan boshqa element oʻtaydi. Suyuqlikli M.da bosimni muvozanatlab turadigan suyuklik (simob, moy va boshqalar) ustuni sezgir elementdir. Elektr M.ning ishi ulchanayotgan bosim taʼsirida sezgir elementning elektr xossalari (mas, elektr qarshiligi) uzgarishiga asoslangan. M.ning boshqa turlarida ham asosiy qism sezgir elementdir (mas, deformatsion M.da elastik qobiq, porshenli M.da porshen va h.k.). M. shkalali va shkalasiz bulishi mumkin. M.bilan atmosfera bosimi (qarang Aneroid, Barometr) siyraklashgan gazlar bosimi (vakuummetr) hamda atm. bosimidan katta ikki bosimlar farqi oʻlchanadi. Suyuklik ustuni balandligi boʻyicha bosimni oʻlchash gʻoyasini 1640 yilda E. Torrichelli ilgari surgan. 1891 yilda fransuz olimi L. Kalyete birinchi suyuklikli M.ni qurib, Parijdagi Eyfel mi-norasiga oʻrnatgan.^[1]

Manometr gaz bosimini o'lchash uchun ishlatiladigan ilmiy vositadir. Ochiq manometrlar atmosfera bosimiga nisbatan gaz bosimini o'lchaydilar. Bir simob yoki yog 'manometresi gaz misolini gaz namunasini qo'llab quvvatlaydigan simob yoki yog' suyuqlik ustunining balandligi sifatida o'lchaydi.

Bu qanday ishlaydi, simob (yoki yog ') ustuni atmosferaga bir tomondan ochiq va boshqa tomondan o'lchash uchun bosimga duchor bo'ladi.

Ishlatishdan oldin ustun kalibrlanadi, shuning uchun belgilar balandligini ko'rsatish uchun ma'lum bosimlarga mos keladi. Atmosfera bosimi suyuqlikning boshqa tomonidagi bosimdan kattaroq bo'lsa, havo bosimi ustunni boshqa bug 'ga itaradi. Agar bug 'bosimi atmosfera bosimidan katta bo'lsa, ustun havoga ochiq tomonga itariladi.