Mavzu: boshlang`ich sinfda narsaning o'ziga qarab tasvirlash

Plastilin - loy, mum, yog‘ va boshqa qo‘shimchalardan tayyorlangan sun’iy plastik modda. U uzoq qurimaydigan, egiluvchan va yumshoq material. Bir xil rangda yoki rangli buyumlami yasashga ishlatish uchun har doim tayyor material. Yasalgan buyumlaming shakli buzilmaydi va yorilmaydi, faqat ma’lum darajadagi issiqlikda plastilin yumshaydi va eriydi, sovuqlikda esa - qattiqlashadi.

Dumaloqlash - silliq sharsimon yuzali shaklga keltirish shaklga ega bo'lmagan plastik materialning bo'lagiga ishlovlar berishning oddiy usuli. Bo‘lakchani qo‘l kaftini o‘rtasiga olib, qollanib yengil siqib aylanma harakat bilan ishlov beriladi.

Tuxumsimon buyum va silindrli ustunlarni hosil qilishi uchun yoyiltirish usuli qollaniladi. Qo'l kaftini o‘rtasiga joylashtirilgan bo'lakcha, qo'lning to‘g‘ri chiziqli harakati bilan yoyilganda, cho'zilib silindr shaklini hosil qiladi.

Yalpaytirish - yapaloq shaklni hosil qilishda bo'lakni tekis ezgilash usuli. Sharikni kaftlar yoki barmoqlar bilan ezg'ilash orqali disk, yopilgan non shakliga aylantiriladi. Kichik chuqurliklar va tik joylari ezgilash(bosish) orqali stek yoki barmoqlar bilan bajariladi.

Mayda bo'laklarini yopishtirishda chimchilash usuli qoilaniladi. Bu usul yaratilayotgan yangi qismning katta hajmining bo'lagi bir chimdimga yigilganini barmoqlarni kuchli siqish orqali amalga oshiriladi.

Plastik materialni bir bo'lagini bir chimdimini ushlab olib, keyin yengil qisib tortilsa, buyumning qandaydir bir qismini cho‘zilgan materialdan shakllantirish mumkin. Bu usul cho‘zish, uzaytirish degan nom bilan yuritiladi.

Yassi va tekis yuzalami tasvirlashda barmoq uchlari, stek va latta bilan bajariladigan silliqlash usulini talab etadi. Tekislikka perpendikulär qo‘yilgan kurakcha, barmoqlar va steklaming uzunasi bo‘yicha qilinayotgan harakat barcha notekislikni tozalaydi va surkab yuboradi. Bu holatni agarda buyum loydan ishlanayotgan boisa, hoilangan latta bilan ham bajarish mumkin. Silliqlash usulidan bir tekislikdan ikkinchisiga ravon va silliq o‘tish joylarini hosil qilishda, turli qismlami qo‘shilish va aylanma joylarida ham qoilaniladi.

Turli shakl va mazmundagi narsalarni haykalini ishlab chiqamiz.

Pomidor. Bir boiak loydan dumaloq sharik yasaladi. Pomidorning bo‘yi va eni taqqoslanadi, shaklni xarakterli belgilari aniqlanadi. Pomidor shaklini konstruktiv xususiyatlarini yetkazish uchun loydan yasalgan sharik ozgina yalpaytiriladi, uning yon tomonlari bosiladi. Ustki qismida katta boimagan chuqurlik ishlanadi va undan kichkina ariqchalar yurgiziladi. So‘ngra modeini barcha tekisligi silliqlanadi. Hosil boigan shaklni model bilan o‘xshashligini tekshirib ko‘riladi.