Mavzu: Boʻgʻimlar chiqishi va suyaklarning sinishi. Katta yoShdagi odamlarda travmatik chiqishlar va chala chiqishlar

Sinishlar

Tayanch-xarakat apparatining shikastlanishlari va kasalliklarini tashxislash tibbiyot tamoyillari va metodlariga: shikoyatlar, anamnez, travma mexanizmi va simptomatologiyasini batafsil urganishga asoslanadi.

Klinik rentgenologik elekgrofiziologik instrumental, labo-rator tekshirish metodlaridan foydalaniladi.

Tayanch-xarakat sistemasining shikastlanishlari va kasalliklarini tashxislash asosiy metodi - bu shifokorning ma'lum bir sistemaga solingan uzluksiz klinik faoliyati xisoblanadi quyidagi tartibga amal qilish tavsiya etiladi:

" Shikoyatlarni aniqlash.

" Anemnez yigish.

" Bemorni kuzdan kechirish.

" Bugimlarda xarakat amplitudasini aniqlash.

" qul-oyoglarning uzunligi va aylanasini aniqlash.

" Mushaklar kuchini aniqlash.

" Rentgenologik tekshiruv utkazish.

" Elekgrofiziologik va laborator tekshiruvlar ugkazish.

" Instrumental metodlar qullanish (punksiya, biopsiya va

boshqalar).

" Tashxis quyish.

Sh ikoyatlar. Shikoyatlarni aniqlayotganda ularning asosiylarini farq qilish kerak Masalan, kupincha chanoq-son bugimi kasallangan bemorlar tizza orrikiga shikoyat kiladmlar, bel umurt-kalari, umurtkalararo diskdagi uzgarishlarda bemor buksa (chanoq-son bugimidagi) ogriqidan shikoyat qiladi

(noksimon mushak sind-romi). Kupchilik travmatologik bemorlar ogriqni shikastlangan yuzada sezib, ogriq. xarakat qilganda kuchayadi, xarakatchanlik chegaralanadi va odatda tayanch-xarakat sistemasida deformasiya borligi seziladi (yuzada, segmentda).

Anamnez. Kasaldan surishtirilganda travma mexanizmini aniqlash shart. Uning tipik mexanizmi asosida u yoki bu shikast-lanishlar variantini gumon qilish mumkin. Shu bilan birga travma yuz bergan vaziyatni aniqlash profilaktik choralar ishlab chiqishga va travmatizmni kamaytirishga yordam berishi mumkin.

Bemordan yoki uning xarindoshlaridan kasallikning boshlanishi, uning dastlabki belgilari, dinamikasi va utkazilgan davolash usullari batafsil suraladi. Shunday shikastlanish va kasalliklar borki, aniq, tuliq olingan anamnez ma'lum bir tashxisga gumon qilishnigina emas, balki aniq, va tugri tashxis quyishga imqon yaratadi. Ayrim bemorlarda vakt utishi bilan kupgina ob'ektiv belgilar yuqoladi va tekshirish jarayonida ularni topib bulmaydi. Misol tariqasida tizza meniskining shikastlanishiny keltirish mumkin. Agar anamnezida klassik shikast mexanizmi bulib, tizza blokadasi bilan kuzatilsa, uziga xos klinik kechishi va takror-takror tizza blokadasi bulib tursa, bu xolda menisk-ning yirtilganiga shubxa bulmaydi.

Maqsadga muvofiq, tekshirish bilan faqat tizza boylamining shikastlanganini yoki, aksincha, shikastlan-maganini aniqlash kerak

Boshqa kasalliklarda bulgani kabi bemorni xayot anamnezini yi-?ish kerak: tuqilgandagi salomatlik xolati, bolaligidagi, usmirli-gidaga va nav?iron yoshidagi yashash sharoitlari. Tayanch-xarakat apparati faoliyatiga mexnat sharoitlari va ishlab chiqarishdagi zararli omillar ta'sir qilishi mumkin. Doimo ilgari boshidan kechirgan kasal-liklarini aniqlash kerak Allergologik anamnezni bilish xam ma?-

sadga muvofiqdir, chunki anafilaktik shok xollari tez-tez uchrab turmoqda.

Kuzdan kechirish. Kuzdan kechirishda shifokor bemorning uzini tutishiga, tashki kurinishiga, chexrasida aks etgan belgilarga, majburiy kurik va ?ayritabiiy yurishiga, tanasining normal shakli va nisbatlari buzilishiga di??at bilan e'tibor berish kerak Bemorni kuruvdan utkazish tayanch-xarakat apparatining juda kup shikast -lanishlari va kasalliklarining belgilarini aniqlashga imqon beradi.

Kuruvdan utkazish ma'lum qoidaga rioya qilgan xolda uzviy va tulik bulishi kerak Kuruvdan utkazilayotganda bemor kiyimlardan xoli bulishi kerak shundagina tana va qul-oyoglarining simmetrik qismlarini solishtirish mumkin. Xonada bemorni yurgizib kurish maqsadga muvofiqdir. Shu vaqtda bemorning ?ad-?omatini, yelka kamari simmetrikligini, chanoq, qiyshi?ligini, bel shakli va qonturlarini, gavda va oyog-qullarning deformasiyasi aniqlanadi.

Travmatologik bemorni kuruvdan utkazish ma'lum sxemaga asoslanadi, bu shikastlanishning muxim belgilarini kurmay utkazib yuborishdan asrab qoladi. Umumiy kuruvdan utkazgach va asosiy belgilarini aniqlagach, butun tana yuzasi urganib chiqiladi. Birlamchi kuruvdan utkazilganda bemorning xolati yoki shikastlangan tayanch-xarakat apparati faol aktiv, passiv yoki majburiy

xolatda bulishi mumkin. Bemorlarning faol xolati aksariyat kasallikning deyarli ogir emasligidan, uning boshlangich bosqchidan yoki shikast yengil bulib, tana va qul-oyog, faoliyatiga deyarli ta'sir qilmaganligidan darak beradi. Tashxis quyish nuqtai nazaridan bemorning passiv yoki majburiy xolatlari muxim axamiyatga egadir. Bemorning passiv xolati, kupincha, shikastning ogirligi yoki orqa miya shikastlanishi murakkablashib falaj bulganligidan darak beradi. Tayanch-xarakat a'zosining birorta segmentining passiv xolati shu darajada xarakterli buladiki, uni ma'lum bir shikastlanishning patognomonik belgisi deb xisoblash mumkin. Bemor ogriqni kamaytirish yoki qoldirish maqsadida tanasiga yoki shikastlangan ul-oyogiga ma'lum majburiy qulay xolatni beradi. Bemorning quli yoki oyogiga ma'lum zarur xolat berishi ma'lum suyak mushak yoki nervning shikastlanganligidan darak beradi. Yana shikastlangan joydan uzoqroqda gavdaning yoki uning ma'lum bir qismining gayri tabiiy xolatiga aloqida axamiyat berish kerak - kompensator, moslashish va patologik tana xolati. Shunday qilib, bemorda vertikal yoki gorizon-tal xolatda paydo buladigan kuchli lordoz, chanoq-son bugimidagi bu-kuvchi qontrakturasi xisobidan bulishi mumkin. Umumiy kuzdan kechirish tugagach, maxalliy uzgarishlar urganila boshlanadi. Shikastlangan tana qismini soglom simmetrik qismi bilan taqqoslab urganiladi. Terini kuzdan kechirganda, uning rangiga, elastikligiga, namli-giga yoki, aksincha, quruqligiga, turli xil teri toshmalariga axamiyat berish kerak Travma sodir bulganda nafaqat teri yuzasi buzilishiga, balki uning tarqalganligi va joylashuviga xam axamiyat berish kerak Masalan, kuz kosasi atrofidagi kupayib borayotgan gematoma, bunga kushimcha ravishda bemorning passiv xolati (xushdan ketish) ogir bosh miya shikastlanishidan, kalla suyagi asosining singanligidan dalolat beradi. Oraliq soxasidagi teri ostiga qon quyilishi, oyogning passiv xolati (tashqi rotasiya, "yopishib qolgan tovon" musbat simptomi) chanoq suyaklari singanda kuzatiladi. Turlicha joylashgan teri lat yeyishlari, jaroxatlar shikastlanish yoki kasallik belgilari bulishi mumkin. Shikastlanishlar va ortopedik kasalliklarning aniq belgilaridan biri - kul yoki oyog ukining defor-masiyasi xisoblanadi. Normada oyogning turri uki - spina iliaca anterior superior - dan pastga utkazilgan chiziq, tizza qopqoqi ichki yon tomonidan utib, 1 panjaning barmoqiga borishi kerak. Tizzadagi uzgarishlar natijasida boldir tashqariga karab qiyshaygan bulsa (genu valgum) oyog uki tashqaridan utadi, agar boldir ichkariga qiyshaygan bulsa (genu varum) - tizza qopqoqi ichkarisidan utadi qulning tugri uki yelka suyagi boshchasi ustidan utkazilgan chiziq bilak va tirsak suyaklari ustidan utadi. Tirsak bugimining ichkariga qiyshayishi - cubitus valgum tashqariga qiyshayishi - cubitus varum deyiladi. Ilgari kechgan umumiy kasalliklar organizm rivojlanishiga ta'sir qilishi va ikkala oyogning deformasiyasiga olib kelishi mumkin (raxit), masalan "O" va "X" simon deformasiya

TRANSPORT IMMOBILIZASIYaSI

Immobilizasiya deganda, tananing shikastlangan qismini xarakat-sizlantirish tushuniladi. Immobilizasiya suyaklar singanda, bugim-lar, nervlar shikastlanganda, oyog-qullarning ogir yalliglanish jarayonlarida, yirik qon tomirlar jaroxatlanganda va katta yuzadagi kuyishlarda qullanadi. Immobilizasiya ikki xil buladi: transport va davolovchi immobilizasiyalar. Transport immobilizasiyasi yoki bemorni stasionarga olib borish vaqtidagi immobilizasiya - bu vaqtinchalik chora (bir necha soatdan bir necha kungacha), ammo bu jabrlanganning xayoti, shikastlanishning kechishi va natijasi uchun katta axamiyatga ega. Transport immobilizasiyasi maxsus yoki turli materiallardan tayyorlangan shina va boglam-lar quyish bilan amalga oshiriladi. Transport shinalari fiksasiya kiluvchi va fiksasiya bilan bir katorda tortib turuvchi turlarga bulinadi. Fiksasiya kiluvchi shina-lardan fanera, sim-narvonsimon, taxtadan va kartondan tayyorlangan shinalar eng kup tarqalgan. Fiksasiya qilib tortuvchi moslamalarga Diterixs shinasi kiradi. Katta masofaga transportirovka qilishda vaktinchalik kuyiladigan gips boglamlaridan foydalaniladi. Faneradan tayyorlangan shinalar qul va oyoglarni immobilizasiya qilish uchun ishlatiladi. Simdan tayyorlangan shinalar (Kramer tipidagi) pulat simdan ikki ulchamda (110x10 va 60 x 10 sm) tayyorlanadi. Bunday shinalar yengil, mustaxkam va amaliyotda keng tarqalgan. Tursimon shina yumshok ingichka simdan tayyorlanadi, bunga yaxshi shakl berish mumkin, ixcham, ammo bakuvvat bulmaganligi tufayli cheklangan xolda ishlatiladi. Disherixs shinasi rossiyalik jarroq tomonidan oyoglarni immobilizasiya qilish uchun yaratiltan. Shina yogochdan yasalgan, ammo xozirgi paytda yengil va zanglamaydigan metalldan tayyorlanadi.Gips boglamining kulayligi shundaki, unga xoxlagan shaklni berish mumkin. Bu boglam, ayniqsa, boldir, bilak va yelka shikastlan-ganda kulay, noqulayligi esa uning qotishi va kurishi uchun ma'lum vaqt talab qilinadi.

Voqea sodir bulgan joyda transport immobilizasiyasi qilish uchun xamma vakt xam shinalar bulmasligi mumkin, shunda duch kelgan narsalardan yoki naridan-beri tayyorlangan shinalardan foydalaniladi. Shu maqsadda yogoch, taxtachalar, fanera bulaklari, karton, soyabon, chan?i, qattiq qilib buklangan kiyimbosh va boshqa narsalar ishlatiladi. Bundan tashqari, qulni tanaga va shikastlangan oyogni soglom oyogda boglash mumkin (autoimmobilizasiya). Transport immobilizasiyasining asosiy tamoyillari quyidagilar xisoblanadi:

1. Shina ikki yoki uchta bugimni xamrab olishi kerak

2. qul yoki oyoglarni immobilizasiya qilganda ularga imqon boricha urta fiziologax xolat berish kerak agar buning iloji bulmasa, unda qul yoki oyogni kam shikastlanadigan xolatda immobilizasiya qilinadi.

3. Yopik sinishlarda immobilizasiyami tugatish oldidan shikast langan qul yoki oyogni uki buylab, asta-sekin avaylab tortish kerak

4. Ochiq sinishlarda suyaklar urniga solinmaydi: steril boglam kuyilib, shikastlangan oyog yoki qul qaysi xolatda turgan bulsa, usha xolatda fiksasiya qilinadi.

5. Jabrlanganning kiyimlari yechilmaydi.

6. Ochiq tanaga qattiq shinalar kuyilmaydi: shina ostiga yumshoq taglik solish shart (paxta, sOchiq, poxol va boshqa yumshoq narsalar).

7. Bemorni zambildan kuchirib utkazishda yordamchi shikastlangan oyog yoki qulni ushlab turishi kerakUnutmaslik kerakki, notugri bajarilgan immobilizasiya kushimcha shikast yetkazishi oqibatida zarar keltirishi mumkin. Yopiq sinishda kuyilgan yetarli bulmagan immobilizasiya uni Ochiq sinishga aylantirishi, shikastlanishni ogirlashtirishi va oqibatini yomonlashtirishi mumkin.

GIPS BOGLAMI

Tayanch-xarakat apparatining kasalliklari va shikastlanishlarini davolashda, asosan, ikkita usul ishlatiladi: qonservativ va operativ. Shuni aniq aytish kerakki, garchi travmatologiya va ortopediyada jar-roxlik usullari taraqqiy etayotgan bulsa-da, qonservativ usul asosiy urinni egallaydi. Qonservativ davolashda asosan ikki omil farq qiladi: qotirish va tortish. Qonservativ davolashda xarakatsizlan-tirish uchun ishlatiladigan ashyolar muxim axamiyatga ega (gips boglam-lari, turli shinalar, apparatlar).

Gips q u y i sh texnikasi. Xamma qotadigan boglamlar ichida eng keng tarqalgani gips boglami xisoblanadi. Jarroxlik muassasalarida gips boglamini quyish uchun maxsus ajratilgan xonalar mavjud bulib, ular tegishli asbob va anjomlar bilan jixozlanadi.Gips xonasi ishini ta'minlash uchun u minimal jixozlangan va asboblarga ega bulishi kerak:

1) gips bintlari va longeta-larini tayyorlash uchun stol; 2) stol (yaxshisi ortopedik tipdagi, ma-salan, Xouli) gips boglamlarini quyish yoki oddiy boglam stoli cha-noqni ushlovchi moslamasi bilan; 3) gipsli korset quyish uchun mos-lama; 4) gips boglamini kesish uchun qaychilar, masalan, Shtill qaychisi a); 5) tumshuq-qisqichlar gips boglamini egish uchun, masalan, Volf qisqichi v); 6) gipsni kengaytiruvchi, gips qirralarini kengaytirish uchun, masalan, Knorre kengaytirgichi; 7) pichoklar d). Gips xonasida xammavakt tayyor gips bintlar va longetalar maxsus shkafda saqlanishi shart. Gips boglami quyidagi ijobiy xususiyatlarga ega: tanada bir tekisda va qattiq yopishib turadi, tez qotadi, yengil olinadi. Tugri kuyilgan gips boglami urniga kuyilgan suyak bulaklarini yaxshi ushlab turadi va shikastlangan oyog,-qullar immobilizasiyasini ta'minlaydi. Gips - bu 100-130°S da ?uritilgan kalsiy sulfati. ?uritil-gan gips mayda oq kukun u gidrofil xususiyatga ega, shuning uchun maxkam berkitiladigan metall ?utilarda yoki shisha idishlarda saqlanishi shart.

M 400 markali gips yaxshi gips xisoblanadi, u 15°S suvda 10 minugda va 40°S suvda 4 minutda qotadi. Ushlab kurilganda gips kukuni bir tekisda mayda, bulaklarsiz va qumoq-qumoqsiz bulishi kerak qotishini sinab kurish uchun teng mikdorda gips va suv olinadi, qaymoqsimon butqa tayyorlanib, tarelkaga yupqa qilib surtiladi. 5-6 minutdan keyin qotishi va uni urganda qattiq jism tovushi chiqishi kerak Xosil bulgan yupqa gips plastinkani tarelkadan kuchirilganda u maydalanib ketmasligi va barmoq bilan bosilganda shakli uzgar-masligi kerak Gipsning qotishini tezlashtirish uchun issiq suv ishlatiladi (40-500S) yoki oqak suvi kushiladi. Gipsni sekin qotirish uchun sovuq suv ishlatiladi va ½ choy qoshiqda osh tuzi, sut, kraxmal kleysteri yoki suyuq yogoch yelimi qushiladi. Gips bintlarni dokadan xam tayyorlash mumkin, uning chetlari qirqiladi. Bundam yumshoq uralgan doka bintlar tayyoriga nisbatan ancha elastikdir, doka bintlar uzunligi 3 metrdan oshmasligi kerak Bintlar uch ulchamda tayyorlanadi: 3 ga bulingan doka bulaklaridan enli bint (23 sm), 4 qismga bulinsa - urtacha (17 sm) va 6 qismga bulsa - ensiz (10-11 sm). Gips boglamlarining ikki xili buladi: paxta-dokali, flanelli yoki trikotaj taglikli va tagliksiz boglam. Xozirgi paytda fabrikadan tayyor xolda chiqadigan gips bintlari kuproq ishlatilmoqda. Trikotaj bint va trikotaj paypoq taglik sifatida keng tarqaldi, chunki ular terini tirnalishdan, qirilishdan ximoya qilish bilan bir qatorda tagliksiz kuyilgan gips boglamidan katta afzalligi bor. Tagliksiz gips boglami tugridan-tugri teri ustidan quyilib, teriga biror narsa surkamay, tuklari qirilmay kuyiladi. Gips boglami kuyil-ganda tananing burtib turgan joylarini gips boglami siqib quyishidan ximoya qilish kerak. Gips boglamining kamchi-ligi shundaki, u shish paydo bulganda tanani qattiq siqi. Buning oldini olish uchun tagliksiz aylanasimon (sirkulyar) kuyilgan gips boglami oldingi yuzadan tuliq kesilib, shish qaytgach (3-5 sutkada) boglam yana gips bint yordamida qotiriladi. Tagliksiz gips boglami longetali yoki longetali-sirkulyar bulishi mumkin. Gips boglamini quyishdan oldin zarurat bulsa, singan joy ogriqsizlantirilib, suyak bulaklarini urniga kuyiladi. Shishni kamaytirish maqsadida boglam kuyilgandan keyin shikastlangan oyog kutarilgan qul xolatida 1-2 sutkaga qoldiriladi. Gips boglamini quyishda kuyidagi qoidalarga rioya qilish kerak: 1. Oldindan toqora suvi bilan bintlar va asboblar taxt qilibkuyilishi kerak

2. Shikastlangan qul yoki oyogni xarakatsizlantirish va orom berish uchun ikkita yoki uchta bugim gips boglami bilan qotiriladi.

3. Gips boglamning yuqori va pastki qismiga 1-2 kavat enli bint uraladi yoki trikotaj gilof kiydiriladi.

4. Oyog yoki qulga funksional qulay xolat beriladi (bugimda xarakat tiklanmagan xolda).

5. Gips quyishda qul yoki oyogni qimirlatmay ushlab turish kerak

6. Gipsli bint bilan boglam quyishda xar bir uraganda oldingi bintning 2/3 qismini spiral shaklida berkitish kerak Bintlarni periferiyadan markazga karab olib boriladi. Bintni buklamaslik kerak zarurat bulsa bint xarama-xarshi tomonidan qaychilanadi va tanaga moslashtiriladi.

7. Boglam tana qonturlariga tuliq yopishib turishi uchun xar bir qavat kuyilgach boglamni silab-silliqlash - modellash kerak Shu maqsadda butun kaft bilan boglam obdon silliq qilinadi. Tana qonturlari, ayniqsa, suyak burtib turgan joylar va gumbazlar kunt bilan modellanadi.

8. Oyog, yoki qulni butun kaft bilan ushlab turish kerak gipsda barmoqlar izi ?olmasligi shart, chunki bunda teri va tuqimalar ezilishi mumkin.

9. Shikastlangan oyog yoki qul xolatini nazorat qilish uchun barmoqlarning tirnoq falangalari Ochiq qoldiriladi.

10. Gips boglami batamom quriguncha uni extiyotlash kerak chunki u sinib qolishi mumkin.

11. Boglam xaddan tashqari siqmasligi yoki ortikcha bush bulmasligi kerak Boglam kuyilgandan keyin unga belgi quyish kerak ya'ni boglam ustiga qora qalam bilan singan suyaklar sxemasi va uchta sana boglam kuygan shifokorning familiyasi yoziladi. Uzunlikda va eni buyicha tayyorlanadi, oldindan soq oyog yoki qulga muljallab va chetlaridan markaziga tomon sustroq urab boriladi. Longeta xullangach, osilib turgan xolatida ikkala kaft yordamida silliqlanadi. Bukilgan joylarda (masalan, tirsak bugimi yoki tovon) longeta qirqiladi va ortiqcha qismi ustma-ust kuyiladi yoki erkin burmalari silliqlanadi. Longeta oyog yoki qul aylanasining 1/2-2/3 ga xamrab olishi kerak Aylanma gips boglami quyilgach, 24-48 soat mobaynida uni nazorat qilish kerak chunki shish paydo bulib, siqishi va ogir asoratlarga olib kelishi mumkin, xatto ishemik qontraktura, falajlik va qul

yoki oyog gangrenasi yuz berishi ehtimol. Xamma turdagi gips boglamlar gipsli longetalarga va aylanma boglamlarga bulinadi. Aylanma boglamlar darchasimon va kupriksimon buladi.

BUGIMLARNING OChIK ShIKASTLANIShLARI

Ochik yoki bugim bushligiga kirgan jaroxatlarga bugim ochilishiga olib kelgan jaroxatlar kiradi. Yumshoq tuqimalarning shikastlanish xarakteriga karab va bugim ichi suyaklarining sinishi, bugimlarning Ochiqjaroxatlanishini kuyidagi guruxlarga bulish mumkin:

1. Sanchilgan yoki sanchilib-kesilgan atroflari yaqinlashib beqilgan bugim jaroxatlari.

2. Atrofi Ochiq jaroxatlar yoki Ochiq chiqishda paydo buladigan jaroxatlar.

3. Bugim yuzalarining Ochiq sinishi (bugim ichidan Ochiq sinishlar).

Sanchilgan va sanchilib-kesilgan jaroxat kanali tor bulsa, unda yumshoq tuqimalar kamrok shikastlanadi, odatda, bugim boylamlar, yirik qon tomirlari va bugim yuzalari shikastlanmagan buladi. Jaroxat bunday xollarda kam infeksiyalanadi. Agar jaroxatlar katta bulib, ochilib tursa, bugimlarda Ochiqchiqish ruy bersa, yumshoktuqimalar ancha shikastlanadi (bugimni ozik-lan-tiruvchi boylamlarninguzilishi, bugim toqayining shikastlanishi). Jaroxatning infeksiyalanishi anchagina kup uchraydi. Bugimlarning Ochiq shikastlanishi nafaqat yumshoq tuqimalarning jaroxatlanishiga, balki jaroxatning infeksiyalanishiga xam bogliqdir. Katta bugimlarning infeksiyalanishi va ularda yiringli yalliglanish rivojlanishi juda xavfli xisoblanadi (chanoq-son va tizza bugimlari). Bunday xollarda, kupincha, bemorning umumiy axvoli ogirlashib sepsis, septikopiemiya rivojlanadi.

T a sh x i s i. Bugimlar jaroxatlanganda avvalo jaroxat bugimni teshib utganmi va bugim tuqimalarining shikastlanish darajasini aniqlash kerak Bu masalada sanchilgan jaroxatlarning terini kam shikastlantirib, jaroxat yulining torligi aniq, tashxis quyishni kiyinlashtiradi. Bunday shikastlanishlarda jaroxat xajmining kichikligi, yara qirralarining yopishib qolishi tufayli, bugim suyuk-ligi jaroxatning berqilib qolishi natijasida okib chikmaydi. Boshqa xarakterli belgilaridan bugimga qon kuyilishi natijasida u ancha shishadi. Uni paypaslaganda ogriq. paydo buladi va xarakatlantirganda u kuchayadi. Jaroxatni taftish (reviziya) kdpinganda bugim suyukligi okib ketganliga ma'lum buladi. Jaroxat lang ochilib turgan bulsa, bugim suyukligi, qon va yalliglanish natijasida paydo bulgan suyuklikning chiqib ketishi oqibatida bugimda shish kamrok buladi. Bunda boylam jaroxatdan ajraladigan seroz-gemorragik suyuklik bilan bukib qoladi. Agar bugim ichida sinish ruy bergan

bulsa, unda bugimda deformasiya, suyak bulaklarining girchillashi kuzatiladi. Xamma lollarda xam bugimni rentgenografiya kilmok zarur, bu bugim yuzalarining shikastlanish darajasini, bugimda yot narsalarning borligi va xavo tuplanganligini kursatadi.

D a v o l a sh. Bugim bushligiga utgan Ochiq jaroxatlanishlarda uz vaktida va obdon yaraga jarroxlik ishlovi berish kerak Yumshoqtuki-malarni kesib tashlashda bugim xaltasini tuliq tikishni inobatga olish kerak chunki bugim bushligi ochik qoldirilsa, uning yiring-lashiga olib keladi. Atroflari yopishib qolgan, yumshoqtuqimalar kam ishlovida jaroxatning atrofini va devorlarini tejagan xolda kesib tashlanadi, bugim xaltasi va sinovial parda jaroxat kanali atrofida kengaytirilib, yarada taftish (reviziya) utkaziladi. Yaraga ishlov berilgach, kavatma-kavat tuliq tikiladi. Jarroxlik ishlovi berilgach bugim 10-12 sutka davomida gips longetasi yordamida taxtakachlanadi (choklari olinguncha). Lang ochilib turgan bugim jaroxatida, shuningdek Ochiq chiqishlarda, bugim yuzalari singanida yaraga obdon jarroxlik ishlov berilib, atroflarini va yara buylab devorlarini tejamli kirkib tashlanadi. Bugim bushligida obdon taftish utkaziladi, yotjismlar va suyak bulakchalari olib tashlanadi va mayda qon tomirlaridan okayotgan qon batamom tuxtatiladi. Singan suyak qirralari urniga kuyilib, ketgut yordamida qotiriladi. Agar suyaklarning bugim uchlari ancha shikastlangan bulsa, unda birlamchi tejamli rezeksiya (bugim yuzasini kirkib olib tashlash) qilish maqsadga muvofiqdir. Bugim bushligi antiseptik eritmalar bilan yuviladi. Yara kavatma-kavat tiqilib, bugimga gips boglami kuyiladi. Bugimlarning sanchilgan jaroxatlarini navbatdagi davolash infeksiya bor-yuqdigi va bugimlar yuzasining shikastlanish darajasiga karab olib boriladi. Bugimda qon va suyuklik yigilsa, uni punksiya qilib olib tashlanadi. Agar seroz ekssudat yigilsa, punksiya, bugimni antiseptik eritmalar bilan (furasillin eritmasi) yuvish kifoya, bugimga antibiotik yuboriladi. Infeksiya rivojlansa, uning boshlangich bosqichida bugimga ikkita kalin igna tikib yuvish yaxshi natija beradi. Agar yalliglanish jarayoni yiringga aylansa (bugim x.ajmining kattalashishi, terining kizarishi, kuchayishi, bugimdan yiringli ekssudatning chiqishi yoki punksiya yordamida olinishi, bemor umumiy ax.volining ogirlashishi), bugimni ochish, uning bushligini drenajlash va doimiy aktiv okib turgan suv suruvchi yoki elektr suruvchi apparat yordamida tortib olish kerak buladi. Agar intoksikasiya belgilari paydo bulib, ular tez kuchaysa, unda jarroxlik muolajalarini tezlashtirish kerak Bugimda empiema bulsa, keng artrotomiya qilinib, bugimning xamma bulimlaridan yiring chiqishiga sharoit yaratish kerak Agar pan- va osteoartrit septik xolat bilan kechsa, unsa bugim yuzasini ikkilamchi rezeksiya qilish kerak Osteomielit ruy bersa, unda suyaklarning bugim uchlari rezeksiya qilinadi. Rezeksiyadan keyin xosil bulgan suyak bushliqlariga drenaj naychalar kuyib, antiseptik (antibiotiklar) eritmalar bilan doimiy yuvilib va surib turiladi. Artrit ogar utib, sepsis bilan kechsa va yara oqibatida xrlsizlik ruy bersa, ikkilamchi amputasiya qilishga turri keladi, garchi bugimlarning Ochiq sinishida bu muolaja ogir va noxush davo tadbiri bulsada, septik ogar xolatda bundan boshqa chora yuq..

Bushmlar Ochiq jarodatlanganda kuzatiladigan asoratlardan - bu deformasiyalovchi artroz, qontrakturalar, ankiloz, bugimlarning shalvirab qolishi va odat tusiga kirgan chiqishlar (suyak nuqsonlarida) xisoblanadi.

SUYAK SINISHI — TASNIFI, ASORATLARI, DAVOLASH, BIRINCHI YORDAM KO’RSATISH

Suyak sinishi — skeletning muayyan qismiga uning mustahkamligidan yuqori bo’lgan yuk tushishi natijasida suyak yaxlitligining to’liq yoki qisman buzilishi. Sinish jarohat tufayli, shuningdek suyak to’qimalarining mustahkamlik xususiyatlari o’zgarishi bilan kechadigan turli kasalliklar natijasida sodir bo’lishi mumkin.Suyak sinishi

Holatning jiddiyligi shikastlangan suyaklar soni va o’lchami bilan belgilanadi. Bir nechta naysimon suyaklarning sinishi ko’p qon yo’qotish va og’riqli shok rivojlanishiga olib keladi. Bundan tashqari, bemorlar bunday jarohatlardan so’ng sekin tiklanishadi, tuzalish bir necha oyga cho’zilishi mumkin.

Mundarija:

1 Muammo ahamiyati

2 Tasnifi

3 Etiologiya

4 Patogenezi

4.1 Jarohat oqibatlari

4.2 Regeneratsiya

5 Tashxis

5.1 Jarohat joyida

5.2 Statsionarda

6 Davolash

6.1 Birinchi yordam

6.2 Birinchi shifokorli yordam

6.3 Malakali tibbiy yordam

7 Tiklanish

MUAMMO AHAMIYATI

Suyak sinishi hayotda juda keng tarqalgan jarohat hisoblanadi.

Odamlarda suyak sinishi boshqa umurtqali hayvonlardagi shunday jarohatlardan ko’p farq qilmaydi. Quyida sinish inson tanasi misolida ko’rib chiqiladi, ammo skeletning xususiyatlari inobatga olinganda qolgan texnika va belgilar barcha umurtqali hayvonlarga taalluqli bo’lishi mumkin.

Yoriqlarni davolash muammosi inson uchun ham, jamiyat uchun ham muhimdir. Barcha insoniy sivilizatsiyalarda «suyak tuzatuvchi» kasbining analogi — odam va hayvonlarning singan qo’l-oyoqlarini qayta tiklash bilan professional tarzda shug’ullanadigan kasb sohibi bo’lgan.

Shunday qilib, 36 nafar suyagi singanligi aniqlangan neandertallar skeletlari tahlil qilinganida, ularning faqat 11 tasida sinishning davolanishi natijalari qoniqarsiz deb topilgan. Bu shuni ko’rsatadiki, hatto ushbu rivojlanish darajasida ham suyak sinishida tibbiy yordamning samaradorligi 70% dan ortiq bo’lgan, ibtidoiy odamlar bu turdagi jarohat va uni tuzatish haqida ma’lumotga ega bo’lishgan.

Singan suyaklarni davolashning asosiy tamoyillari antik davrdan buyon o’zgargani yo’q, biroq zamonaviy jarrohlik murakkab, parchalanib sinishlarda, noto’g’ri bitishlarda suyaklarning anatomik tuzilishini saqlab qolish imkonini ochib bergan.

TASNIFI

Suyak sinishi bir necha mezonlarga muvofiq tasniflanadi, bu jarohatning umumiy sababi yo’qligi va lokalizatsiyasi bilan bog’liq. Zamonaviy tasnifda sinish turlari quyidagi xususiyatlarga qarab ajratiladi:

Yuzaga kelish sababiga ko’ra

Travmatik — tashqi ta’sir tomonidan chaqirilgan;

Patologik — suyakning ba’zi patologik jarayonlarda (masalan, tuberkulyoz, shish va boshqalar) minimal tashqi ta’sir ta’siri natijasida ham sinishi.

Shikastlanish og’irligiga ko’ra

To’liq:

Siljishsiz (masalan, periost ostida);

Bo’laklarning siljishi bilan.

Noto’liq — yoriqlar va qisman sinish.

Sinish shakli va yo’nalishi bo’yicha

Ko’ndalang — sinish chizig’i naysimon suyak o’qiga shartli perpendikulyar;

Uzunasiga — sinish chizig’i naysimon suyak o’qiga shartli parallel;

Qiyshiq — sinish chizig’i naysimon suyak o’qiga nisbatan o’tkir burchak ostida o’tadi;

Vintsimon — suyak parchalarining o’zining normal joylashuviga nisbatan aylanishi;

Parchalangan — bitta aniq sinish chizig’i yo’q, shikastlangan joydagi suyak alohida bo’laklarga bo’linishi;

Ponasimon — odatda umurtqa sinishida qayd qilinadi, bunda bir suyak boshqa suyakka bosilib kirib qoladi va pona shaklidagi deformatsiyani hosil qiladi;

Sanchilgan — suyak bo’laklari naysimon suyak o’qi bo’ylab proksimal slijiydi yoki asosiy naysimon suyak sirtidan tashqarida joylashadi;

Kompression — suyak parchalari juda kichik, aniq, bitta sinish chizig’i yo’q.

Sinish turi

Terining yaxlitligiga ko’ra

Yopiq — sinish joyidagi to’qimalarning jarohatlanishi qayd etilmaydi va jarohat tashqi muhit bilan aloqa qilmaydi. Yakka yoki bir nechtalik kabi guruhlarga bo’linadi;

Ochiq — suyak sinishida (o’qotar qurol bilan yaralangan yoki yaralanmagan) yumshoq to’qimalarning shikastlanishi va tashqi muhit bilan aloqa qilishi qayd qilinadi.

Sinishning lokalizatsiyasiga ko’ra

Naysimon suyaklar doirasida quyidagilar ajratiladi:

Diafiza;

Epifiza;

Metafiza.

Asoratlariga ko’ra

Asoratlangan:

Travmatik shok;

Ichki a’zolarning shikastlanishi;

Qon ketishi;

Yog’li emboliya;

Jarohatga infektsiya tushishi, osteomielit, sepsis.

Asoratlanmagan.

Bundan tashqari, eng ko’p uchraydigan sinish turlari umumqabul qilingan nomlar — ularni birinchi bo’lib ta’riflab bergan muallifning ismi bilan ataladi. Misol uchun, bilak suyagining bigizsimon o’simtasi sinishi Kolles sinishi deb ataladi.

Bolalik va o’smirlik davrida suyaklashmagan o’sish (epifizal) chizig’i bo’ylab sinish — epifizioliz ko’p kuzatiladi. Keksalik yoshida esa shikastlanishlar sezilarli darajada kamroq kuch tomonidan ham chaqirilishi mumkin, tiklanish davri esa ko’proq bo’ladi. Bu suyak mineral va organik tarkibiy qismlarining o’zgarishi bilan bog’liq.

ETIOLOGIYA

Suyak ularning yuk ko’tarish chegarasidan ko’ra ko’proq kuch tushishi natijasida sinadi. Har bir suyakning turli o’qlar bo’yicha maksimal yuk ko’tarish kattaligi har xil bo’ladi. Har bir alohida holda sinish turi tushadigan kuchning yo’nalishiga bog’liq. Masalan, agar zarba naysimon suyakka perpendikulyar tushadigan bo’lsa, ko’ndalang sinish sodir bo’ladi, kuch vektori o’qqa parallel qo’yiladigan bo’lsa, uzunasiga sinish qayd qilinadi.

Suyak sinishining turlari nisbati vaqt o’tishi bilan o’zgarib boradi, masalan, avtomobil transporti ommaviy joriy etilishidan oldin kichik boldirning bamperli sinishi va bo’y umurtqalarining bukilish sinishlari juda kam kuzatilardi. Hozirgi kunda esa ular jarohatlarning sezilari ulushini egallamoqda.

Texnologiyaning rivojlanishi bilan insoniyat boshqara oladigan kinetik energiya ham oshib bormoqda. Zamonaviy texnik qurilmalarning quvvati inson skletining mustahkamligidan ancha ustun. Bugungi kunda bunday energiyaning insonga ta’siri odatiy hol bo’lib qolgan. Shu munosabat bilan, texnik rivojlanish darajasi ortib borgani uchun travmatologiya va ortopediya oldiga yangi, murakkabroq vazifalar qo’yiladi.

Sinish tez-tez kuzatiladigan tana qismlari mavjud. Qoida tariqasida, ular suyak eng katta yukni ko’taradigan yoki uning mustahkamligi pastroq bo’lgan joylardir. Eng keng tarqalgan sinishlar quyidagilarni o’z ichiga oladi:

Bilak suyagining sinishi. 70% hollarda bu ekstenzion sinishdir;

Yelka suyagining xirurgik bo’yni sinishi;

Kichik boldir suyagi o’rta uchdan bir qismimomg parchalanib sinishi

. Boshqacha nomi «bamperli sinish», ko’proq avtohalokatlarda qayd qilinadi;

Medial va lateral to’piqlarning sinishi;

Son bo’yinchasi sinishi. Tuzatish qiyin bo’lgan, ayniqsa keksa yoshdagi kishilarda ko’p uchraydigan jarohat. Davolashning eng samarali usullaridan biri — sun’iy chanoq-son bo’g’imi o’rnatishdir;

Kalla suyagining turli sinishlari.

PATOGENEZI

Suyak to’qimasi mineral va organik tarkibiy qismlardan tashkil topgan. Suyakning tarkibi juda murakkab, organik qism umumiy massaning 30 foizi, minerallar 60 foizi, suv 10 foizni egallaydi. Mineral komponentlar mustahkamlik beradi va asosan kaltsiy, fosfor va mikroelementlardan iborat. Organik komponent kollagendan iborat bo’lib, suyakni yanada egiluvchan qiladi.

Kollagen cho’zilganda mustahkamligi 150 kg / sm2, kesilganda 680 kg / sm2, uziluvchanligi darajasi — 20-25% ni tashkil etadi. Isitilganda kollagen tolasi uzunligi taxminan uchdan biriga qisqaradi.

Naysimon suyaklar o’z o’qlari bo’ylab tushadigan yukka ayniqsa chidamli. G’ovak suyaklar kamroq bardoshli, lekin barcha yo’nalishlardagi yukka teng darajada chidamli.

Suyaklar to’qimalarining sinishi natijasida qon ketishi sodir bo’ladi, tomirlar suyakning mineral qismida fiksatsiyalanganligi uchun osilib qolmaydi. Qon ketishining hajmi sinish turi va uning lokalizatsiyasiga bog’liq, masalan, kichik boldir suyaklaridagi sinishlarda jabrlanuvchi 500-700 ml qon yo’qotadi. Ushbu qon ketishi natijasida gematoma shakllanadi va u keyinchalik suyak bo’laklarini o’rab oladi.

Qon ketish joyida shish rivojlanadi, fibrin tolalari cho’kishi sodir bo’ladi va ular suyak to’qimasining matriksi shakllanishi uchun asos bo’lib xizmat qiladi. Suyak to’qimasidan qon ketishini to’xtatish murakkab vazifa sanaladi va qiyin parchalanib sinishlarda faqatgina jihozlangan operatsion xonada amalga oshirilishi mumkin.

JAROHAT OQIBATLARI

Suyak singanidan keyin qon ketishi va kuchli og’riq paydo bo’ladi. Naysimon suyaklarining to’liq sinishida suyak bo’laklarining siljishi kuzatiladi. Buning sababi shundaki, og’riq paydo bo’lganda mushaklar refleksiv ravishda qisqaradi, ular suyaklarga birikkanligi tufayli esa singan suyak oxirlarini tortadi va jarohatni og’irlashtiradi.

Yopiq sinishda jarohat sohasida gematoma shakllanadi, ochiq sinishda esa kuchli qon ketishi kuzatiladi. Singan suyak sohasida mushak qavati qanchalik massiv bo’lsa, suyak bo’laklarining repozitsiyasi va suyakning to’g’ri tiklanishi uchun to’g’ri holatda turishi shunchalik qiyin bo’ladi. Son suyaklari sinishida sariq suyak iligidan yog’li emboliya rivojlanishi mumkin, bu salomatlikning keskin yomonlashuvi va hatto o’limga olib kelishi ehtimoli mavjud.

REGENERATSIYA

Jarohatdan keyin siniqlarning bitishi yangi to’qimaning shakllanishi bilan birga kechadi, natijada suyak qadog’i paydo bo’ladi. Sinishning tuzalish muddati yoshga (bolalarda tezroq), organizmning umumiy holati va mahalliy sabablar — siniqlarning bir-biriga nisbatan joylashuvi, jarohat turi va boshqalarga qarab bir necha haftadan bir necha oygacha cho’zilishi mumkin.

To’qimalarning tiklanishi periost kambial (suyak hosil qiluvchi) qavatining hujayralari bo’linishi, endost, kam differentsial suyak iligi hujayralari va mezenximal hujayralar (tomirlar adventitsiyasi) tufayli sodir bo’ladi.

Regeneratsiya jarayonida 4 asosiy bosqichni ajratish mumkin:

Autoliz — jarohatga javoban shish rivojlanib, leykositlarning faol migratsiyasi sodir bo’ladi (jumladan osteoklastlarning ham), o’lgan to’qimalar autolizi boshlanadi. Jarohatning 3-4 kuniga kelib maksimumga yetadi, so’ng asta sekin kamayib boradi.

Proliferatsiya va differentsiatsiya — suyak to’qimalari hujayralarining faol tarzda bo’linishi va suyakning mineral qismini faol ishlab chiqarilishi. Qulay sharoitda avval tog’ay to’qima hosil bo’ladi, keyin mineralizatsiyalanadi va suyak bilan almashadi.

Suyak to’qimasining qayta tuzilishi — suyakda qon ta’minoti tiklanadi, suyak trabekulalarida kompakt modda hosil bo’ladi.

To’liq tiklanish — suyak-iligi kanalining tiklanishi, yuk tushish chizig’iga ko’ra suyak trabekulalarining moslashuvi, periost shakllanishi, zararlangan soha funktsional imkoniyatlarining tiklanishi.

Sinish joyida suyak qadog’i hosil bo’ladi. Uning 4 turi farqlanadi:

Periostal — sinish chizig’i bo’ylab qalinlashish hosil bo’ladi.

Endoostal — qadog’ suyagi ichida hosil bo’ladi sinish hududida suyak-ilik kanali biroz torayishi mumkin.

Intermedial — suyak qadog’i siniq orasida joylashgan bo’ladi, suyak profili o’zgarmaydi.

Paraossal — suyakni yetarlicha qalin qadog’ o’rab oladi, bu suyakning shakli va tuzilishini buzishi mumkin.

Shakllanadigan suyak qadog’i turi insonning regenerativ qobiliyati va sinishning joylashishiga bog’liq.

TASHXIS

Suyak sinishining nisbiy va aniq belgilari mavjud. Nisbiy belgilar indikativ hisoblanadi va bu turdagi jarohatlardan shubha qilishga imkon beradi. Mutlaq belgilar sinish faktini tasdiqlaydi va uni klinik belgilari o’xshash bo’lgan boshqa jarohatlardan ajratish imkonini beradi.

JAROHAT JOYIDA

Tashxis qo’yish uchun muayyan ko’rsatkichlar mavjudligi yordam beradi. Sinish klinik aniqlanadigan va faqatgina rentgenonologik usul bilan tasdiqlanadigan patologiya hisoblanadi.

SINISHNING NISBIY ALOMATLARI:

Og’riq — o’qqa yuk tushishini imitatsiya qilganda kuchayadi. Masalan, kichik boldir sinishida oyoq kaftiga urib ko’rilganda og’riqlar keskin kuchayadi;

Shish — shikastlanish sohasida paydo bo’ladi, odata darhol emas. Nisbatan kam diagnostik ma’lumot taqdim etadi;

Gematoma — sinish sohasida paydo bo’ladi (darhol emas). Pulsatsiyalovchi gematoma intensiv qon ketishi davom etayotganini ko’rsatadi;

Shikastlangan qism funktsiyasining buzilishi — yaralangan tana qismi harakatchanligining sezilarli darajada cheklanishi va yuk ko’tara olmasligini nazarda tutadi.

SINISHNING MUTLAQ ALOMATLARI:

Tana qismining g’ayritabiiy holati;

Patologik harakatchanlik (noto’liq sinishlarda har doim ham aniqlanmaydi) — tana qismi bo’g’im bo’lmagan joyda ham bukiladi;

Krepitatsiya (o’ziga xos qirsillash) — sinish joyida seziladi, ba’zan quloq bilan eshitiladi. Jarohat joyiga stetoskop bilan bosilganda yaxshi eshitiladi;

Suyak bo’laklari — jarohat joyida ko’rinishi ham mumkin (ilgari ochiq sinish belgisi hisoblanardi).

STATSIONARDA

Rentgenologik tekshiruv sinish turini va bo’laklar o’rnini batafsil aniqlash imkonini beradi. Rentgenografiya — sinishni tasdiqlashning standart diagnostik usulidir. Tasvirda distal va proksimal qismida joylashgan ikkita bo’g’im tasvirlangan bo’lishi kerak, suyak esa va lateral proektsiyada. Agar ushbu shartlar bajarilsa, rentgen tekshiruvi adekvat va to’liq sanaladi va noto’g’ri tashxis qo’yish ehtimoli minimal bo’ladi.

Suyak sinishini tashxislash

DAVOLASH

Suyak singanda o’z vaqtida tibbiy yordam ko’rsatish juda muhimdir. Bu jabrlanuvchining hayotini saqlab qolishi va jiddiy asoratlarni rivojlanishini oldini olishi mumkin. Ko’pincha jarohatning o’zi emas, balki unga hamrohlik qiluvchi og’riqli shok va qon ketishi holatlari xavflidir.

BIRINCHI YORDAM

Birinchi yordam ko’rsatadigan shaxs quyidagilarni amalga oshirishi mumkin:

Jabrlanuvchi ahvolining og’irligi va shikastlanish joyini aniqlashi.

Agar qon ketishi bo’lsa, uni to’xtatishi.

Jabrlanuvchini malakali tibbiy xodimlar kelguncha boshqa joyga ko’chirish mumkinligini baholashi. Umurtqa yoki bir nechta suyaklarning sinishida bemorni joyidan siljitish tavsiya etilmaydi.

Izolyatsiyalangan jarohatlarda shikastlangan sohani immobilizatsiya qilishi, shina qo’yishi. Shina sifatida shikastlangan tana qismidagi harakatni cheklay oladigan (singan joydan yuqori va pastki bo’g’imlarni qoplashi kerak) har qanday jism xizmat qilishi mumkin.

Jabrlanuvchining harakatlanishiga qarshi ko’rsatmalar bo’lmasa, tibbiy muassasaga yetkazishi.

Agar tibbiy xodimlarning bemor yoniga kelishi qiyin yoki imkonsiz bo’lsa va jabrlanuvchining harakatlanishiga qarshi ko’rsatmalar mavjud bo’lsa, zarar yetkazilgan joylar to’liq immobilizatsiyalanganligini imkon qadar ta’minlashi, shundan so’ng qattiq asosli nosilka ishlatishi.

Birinchi yordam vazifasi og’riqni kamaytirish, yarador kishi hotirjamligini ta’minlash va eng muhimi, sinish uchastkasini o’rab turgan yumshoq to’qimalarga (mushaklar, paylar) shikast yetkazmaslikdir. Jabrlanuvchini tinchlantirish, jarohat olganni tana qismini harakatsizlantirsh kerak.

Yopiq sinishlarda yordam berish davomida zarur bo’lmaganda bemor tanasining yaralangan qismidan kiyim va poyabzalni yechishga urinmaslik kerak. Ular faqat kerakli joyidan kesib olinadi. Ochiq sinishlarda qon ketishi to’xtatilgandan so’ng jarohatga steril bog’lam qo’llaniladi. Singan suyakni joyiga tushirish faqatgina yordam beruvchilarning bu muoalaja bilan tanish bo’lsagina ruxsat etiladi.

BIRINCHI SHIFOKORLI YORDAM

Birinchi shifokorli yordam ham hodisa joyining o’zida, ham statsionar yoki travmpunktda ko’rsatilishi mumkin.

SHIFOKOR TAKTIKASI

Agar shifokor jabrlanuvchida suyak sinishidan shubha qilsa, u quyidagi tadbirlarni amalga oshiradi:

Jabrlanuvchi ahvolining holatini baholaydi. Asoratlar yuzaga kelgan hollarda dastlab hayotga xavf tug’diradiganlariga qarshi choralar ko’riladi. Eng tez-tez uchraydigan asoratlar — shok va qon yo’qotishidir.

Differentsial tashxislashni amalga oshiradi. Mazkur jarohat pay cho’zilishi, lat yeyish yoki bo’g’im chiqishi emas, aynan suyak sinishi ekanligiga ishonch hosil qilinadi.

Klinik tashxis tasdiqlangach va hayotga xavf soluvchi holatlar bartaraf etilgach, mavjud sharoitda shikastlangan qismning eng samarali immobilizatsiyasi amalga oshiriladi.

Kerakli immobilizatsiya amalga oshirilgandan so’ng, shifokor jabrlanuvchini kasalxonaga yotqizish yoki ambulatoriya sharoitida davolash to’g’risida qaror qabul qiladi.

IMMOBILIZATSIYA QOIDALARI

Tana qismlarining transport (vaqtinchalik) immobilizatsiyani bajarishda buni amalga oshiruvchi shaxs quyidagi qoidalariga rioya qilishi kerak:

Tana qismini jarohatdan keyin turgan holatda harakatsizlantirish, suyakni joyiga tushirishga harakat qilmaslik;

Eng kamida ikkita bo’g’imni (jarohatdan yuqori va pastda) fiksatsiya qilish. Son va yelka jarohatlarida 3 bo’g’imni fiksatsiyalash;

Shina qo’yishda va ochiq yaralar mavjudligida dastlab jarohat joyiga ishlov berish va qon ketishini to’xtatish.

MALAKALI TIBBIY YORDAM

Malakali tibbiy yordam suyak qismlarini to’g’ri holatda saqlab qolish maxsus davolash usullarisiz o’ta murakkab yoki imkonsiz hisoblanadigan parvhalanuvchi jarohatlarda ayniqsa kerak.

Davolash davomida regeneratsiya holatini baholash uchun har 5-7 kun ichida rengtenologik nazorat amalga oshiriladi.

Suyak sinishini malakali davolash quyidagi choralarni o’z ichiga olishi mumkin:

ANESTEZIYA VA OG’RIQSIZLANTIRISH

Og’riq — shikastlanish signali, ammo ma’lum bir chegaradan oshgach, xavf tug’dirishi mumkin. Shuning uchun, har qanday jarohat, shu jumladan suyak sinishida og’riq darajasini nazorat qilish kerak. Anesteziya mahalliy yoki umumiy bo’lishi mumkin.

KONSERVATIV DAVOLASH

Sinishni konservativ davolash usullari insoniyatga antik davrdan beri ma’lum bo’lgan va qadim zamonlardan buyon katta o’zgarishlarga uchramagan. Ularni shartli ravishda uch guruhga bo’lish mumkin.

Immobilizatsiya (fiksatsiya) — repozitsiyadan keyin gipsli bo’g’lamlar qo’llash.

Traktsion usullari — asosiy vazifasi shikastlangan suyakka birikkan mushaklar ta’sirini neytrallash uchun tortish kuchi hosil qilish. Buning uchun asosan sterjenga biriktirilgan yuklar ishlatiladi.

Funktsional usullar — bunda immobilizatsiyasiz yoki uni minimal qo’llagan holda olib boriladigan davolash tushuniladi. Nisbatan kam qo’llaniladi — asosan kichik suyaklarning sinishi yoki naysimon suyaklardagi yoriqlarda. Shikastlangan sohaning nisbatan yuk tushmasligini ta’minlashni nazarda tutadi.

OPERATIV DAVOLASH

Jarrohlik muolajalari nisbatan yaqinda paydo bo’lgan. Odatda g’ovak suyaklar sinishi konservativ davo usullari bilan yetarli darajada tiklana olmaydi. Masalan, kalla gumbazi suyaklari sinishi metallosteosintez o’tkazishni talab qiladi. Yuqori yoki pastki jag’dagi sinishlar to’gri tiklanishi uchun tashqi fiksatsiya vositalarini kerak bo’ladi.

Davolanishdan so’ng suyak noto’g’ri tiklangan bo’lsa, takroriy repozitsiyaga ruxsat beriladi. Operatsion xona sharoitda noto’g’ri bitishib ketgan suyak ehtiyotkorlik bilan yaxlitligi buziladi. Usulni tanlashni patologiya joyiga, bemorning holati va boshqa omillarga qarab shifokor tomonidan amalga oshiriladi.

TIKLANISH

Yordamchi davolash usullari: fizioterapiya, massaj, fizioterapiya, CPM-terapiya. Suyak sinishida tiklanish muddati asosan sinishning murakkabligi va joylashuvi bilan belgilanadi. Bu bir necha haftadan bir necha oygacha davom etishi mumkin. Ayrim hollarda, sinishdan keyin tiklanish sodir bo’lmaydi, noto’g’ri bo’g’im hosil bo’ladi. Bunday hollarda endoprotezlashning turli usullari qo’llaniladi.