Mavzu: bizness jarayonlari va ularni hisobga olish reja Xo‘jalik jarayonlari. Xo‘jalik faoliyati asosiy ko‘rsatkichlari

Vaqt Oralig`i Farazi Firmaning iqtisodiy hayoti bir nechta oraliqlarga bo`linishi mumkin
Foyda Qaydi principi Foyda undirilgan hisob oralig`iga qayd qilinishi kerak
Moslashuv principi Harajatlar o`zlari foyda keltirishi kerak bo`lgan vaqt oralig`idagi xarajatlar bilan bog`lanadi.


Foyda va Harajat Qaydi
GAAP ga ko`ra
Yuqoridagi mulohazalardan kelib chiqqan holda, kirim asosi hisoboti 2 turga ajratilishi mumkin va ular quyidagicha:

1. 
   Avvaldan to`langan harajatlar
   
2. 
   Undirilmagan foyda va avvaldan to`langan foyda
   
3. 
   Qayd etilgan harajat
   
4. 
   Qayd etilgan foyda
   

Foyda va harajatlarning yuqorida ko`rsatilgan 4 turi moslashuv jurnallariga kiritilib moslashtirilishi kerak. Ularni jurnalga kiritilgach, moslashtiruvchi qaydlar hisobot mavsumining oxirgi kunida mos hisoblarga kiritiladi.
Foyda va harajatlardan tashqari, yana 4ta moslashtirilishi kerak bo`lgan tushunchalar mavjud. Ularga qadrszlanish, yomon qarzlar, yomon qarzlarning provijni kiradi. Mos moslashtiruvlar kiritib bo`lingach, hisobotdagi zarar va foyda miqdori yanada aniqroq bo`ladi.
Qadrsizlanish moslashuvi
Qadrsizlanish ishlatilishda bo`lgan qurilmalarning hayotiga uning narxini taqsimlash jarayonidir. Firma yangi bino, qurilmalar, mashinalar sotib olganda ularning narxiga ketgan pul ularning foydali ish davomiyligi vaqtiga tarqatib chiqiladi.
Masalan, RM10000 qurilmasini sotib olib u 10 yil xizmat qiladi deb tasavur qilsak, 10 yil uning foydali ish vaqti deb tushuniladi. 10 yildan keyin bu qurilma hech qanday qiymatga ega bo`lmaydi degan faraz bilan qiymati 0 deb olinadi. Agar firma qadrsizlanishga to`g`ridan to`g`ri metodni asos qilib olsa, 10 yilning har bir yili uchun qadrsizlanish qiymati RM10000/10 ga teng bo`ladi.
Yomon Qarzlar moslashuvi
Ralizatsiya principiga asoslanib, undirilishi kerak bo`lgan foyda ham hisobotda ko`rsatilishi zarur edi. Ba’zida, qayd qilingan foyda yoki boshqa foyda turli sabablarga ko`ra (qarzdor bankrotligi, qarzdor o`limi) undirib bo`linmaydi. Shundayligi tasdiqlangandan keyin, qarz yomon qarz deb moslashuv kitobiga kiritilishi kerak.