Mavzu: bilimlarni tasvirlash usullari: mantiqiy modellar, tarmoqli semantic modellar,freymli modellar, mahsulotli modellar. Tuzuvchi: Shovvozbekova gulshoda omatillo qizi 106 mi talabasi

Mavzu: bilimlarni tasvirlash usullari:mantiqiy modellar, tarmoqli semantik modellar,freymli modellar, mahsulotli modellar Tuzuvchi: Shovvozbekova gulshoda omatillo qizi 106 mi talabasi

Reja: 1.mantiqiy model 2.tarmoqli semantic m odel 3.freymli model 4.mahsulotli model

Mantiqiy model

Mantiqiy model-ma’lumotlar bazasi va apparat platformasining yakuniy bajarilishidan qat’iy nazar qabul qilingan ma’lunotlar modelini(ierarxik,tarmoq relatsion va hk) hisobga olgan holda ma’lumotlar bazasi strukturasining grafik ko’rinishi. Boshqacha qilib aytganda, u ma’lumotlar bazasida WHAT nima ekanligini ko’rsatadi(domen ob’ektlari, ularning atributlari va ular o’rtasidagi munosabatlar), lekin QANDAY savoliga javob bermaydi.

Mantiqiy modellar asosiy hisoblash tilidan foydalaniladi. Birinchi predikat mos keladigan munosabatlar nomi va muddatli argumentlar obyektlar. Predikat mantiqda ishlatiladigan barcha mantiqiy iboralar qiymatlarga ega haqiqat yoki soxta.

Mantiqiy modellar bilan ishlashda quyidagi qoidalarga rioya qilish kerak:

1.Dalillar tartibi har doim ushbu mavzu boyicha qabul qilingan predmetlarni sharhiga muvofiq berilishi kerak. Dasturchi qat;iy dalillar tartibini qaror qiladi va unga boshidan oxirigacha amal qiladi.
2.Predikat o’zboshimchalik bilan ko’p sonli argumentlarga ega bo’lishi mumkin.
3.Shaxsiy predikatlar va u bilan bog’liq bo’lgan dalillardan iborat mantiqiy biriktirgichlardan foydalangan holda murakkab gaplarga birlashtirishi mumkin:AND(END),OR(yoki),NOT(emas), formada qoidalarni shakllantirish uchun ishlatiladigan ta’sir:IF…,TO….

TARMOQLI SEMANTIK MODEL

Ushbu modellarning asosini konseptsiya tashkil etadi: tarmoq, cho’qqilar, yoylar. Tarmoqlar quyidagilardir:oddiy va ierarxik, bu yerda uchlari ba’zi tushunchalar, ob’ektlar,hodisalar va jarayonlar Ushbu ob’ektlar o’rtasidagi munosabatlar yoylar bilan ifodalanadi. Kontseptsiyalar odatda mavhum yoki aniq ob’ektlardir va munosabatlar shunga o’xshash munosabatlardir. Semantik tarmoqlar apparati yordamida bilimlarni tasvirlash biror bir muhitni tashkil etuvchi ob’ektlar va ular orasidagi aloqalar majmuasidir.

Semantik tarmoqlarning o’ziga xos xususiyati bu uchta turdagi munosabatlarning majburiy mavjudligidir.

1.Sinfning elementi;

2. Mulk qiymati

3.Sinf elementiga misol

Semantik tarmoqlar va ularning modullari bilimlar bo’yicha muxandis tomonidan yaratiladi, boshqacha so’z bilan aytganda xisob-mantiq tizimlarning yaratuvchilari tomonidan tuziladi.Amaliy dastur tuzuvchi o’zaro munosabat(aloqa) bosqichida texnologik jarayonlarning har bir ko’rinishi uchun aloxida bir tizimning semantic tarmog’ini yuzadi So’ngi foydalanuvchi tomonidan texnologik jarayon uzaytirilsa bilimlar muxandisiga semantic tarmoqni uzaytirishga to’g’ri keladi.

FREYMLI MODEL

Freym- bu qandaydir standart holat uchun mo’ljallangan ma’lumotlarni deklarativ keltirishdir.Freymlarni tarmoq ko’rinishida ko’rsatish mumkin. Unda yuqori tabaqalar ularning ma’nosini namoyish etadi va har qanday sharoitda chin qiymatga ega bo’ladi. Pastki tabaqa muayyan informatsiyaga ega bo’lgan slotlar bilan to’ldiriladi.

Freymlar nazariyasini, bilimlarni freymlar boilan tasvirlash G’OYASINI va “freym” terminini 1975-yilda m. miunski taklif qilgan. “Freym” so’zi ingliz tilidan olingan bo’lib,ramka, deraza, reshyotka, ichki skelet kabi ma’nolarda ishlatiladi.

Freym- ma’lumotlar tuzilishini ifodalaydi.

Quyidagi ma’lumotlar har bir freym bilan bog’langan:

Ramkadan qanday foydalanish kerak
Kutilayotgan natijalar qanday bo’lishi kerak
Agar taxminlar bajarilmasa nima qilish kerak

Sun’iy intellektda freymlarning turli ta’riflari mavjud:

Freym- bu ba’zi tushuncha yoki obyektni tavfsiflovchi, to’liq aniqlanmagan minimal struktura
Freym- bu idrok etishning qandaydir andozasini tasvirlashning mavhum(abstract) timsoli
Freym- buslotlar(maydon)dan iborat ma’lumotlar strukturasi.
Freym- bu sun’iy entellektda haqiqiy vaziyatlarning harakat sxemasini o’zida o’zida aks ettiruvchi bilimlarni tasvirlash uslubi