Mavzu Bichish sexining vazifalari. Reja

Mavzu 5.Bichish sexining vazifalari.
Reja:
1.Bichish sexidagi ishlab chiqarish jarayonlarining texnologik operatsiyalari
2.Gazlamalarni to’shashdagi texnik shartlar
3.Bichish sexidagi asbob va uskunalarning qo’llanilishi.
4.Gazlamalarniqirqish.
5.Kiyimdetallarini o'yibolish.

Bichish sexidagi ishlab chiqarish jarayonlarining texnologik operatsiyalari.
Bichishsexidaquyidagioperasiyalarbajariladi:

1. 
   Tayyorlovsexidangazlamalarniqabulqilish;
   
2. 
   Avra,astar,qotirmalikvabezakmateriallarnito'shash;
   
3. 
   To'shamasifatinitekshirish;
   
4. 
   Detallarningnoaniqchiziqlarinibo'rlash;
   
5. 
   To'shamaningustkiqavatiganomerlangantalonlarnitikibulashyokiyelimyordamidayopishtirish
   
6. 
   Buyumdetallarinibichish;
   
7. 
   Nuqsonligazlamalargabo'rlamatayyorlabbichish;
   
8. 
   Bichimpachkalariniyig'ishvakomplektlash;
   
9. 
   Bichimdetallarininomerlash;
   
10. 
    Kalkulyatsionvapreyskurantyarliklarnitayyorlash;
    
11. 
    Marshrutvaraqlarinito'ldirish.
    

Tayyorlov sexidan gazlamalar komplektda, ya'ni avra, astar, qotirmalik gazlamalar birgalikdaqabul qilinadi va gazlama to'plari ma'lum vaqtgacha saqlanadi. Keyin ishlab chiqarish dasturigamuvofiq, ko'tarish-tashish vositalariyordamida,to'shash joylariga keltiriladi. Shuning uchunyuk tashish vositalarining o'zi gazlamani vaqtincha saqlashga ham xizmat qiladigan bo'lganima'qul. Bunda, tashish vositalaridan, saqlash vositalariga yukni o'tqazish uchun vaqt ketmaydi.Sharnir-g'ildirakli yashiklar, platformalar, yoki 10 to'p sig'imli ko'chma elevatorlar ana shundaytransport vositalaridandir.Gazlamalarni saqlash joyidan to'shash uskunalari yoniga olib kelishuchun TSHP-63 o'ziyurar aravachalarni ishlatish mumkin.Bu aravacha 50 kg.gacha yuk olishi,unibalandlikkako'tarishi mumkin.Aravachaninggabarito'lchamlari 2,63x 0,71x2,20m.

Gazlamalarni to’shashdagi texnik shartlar.

Bichiladigan gazlamaning va bo'lajak kiyimning turiga qarab, gazlama asosan "o'nginipastga qaratib yalang" qavat yoki "o'ngini o'ngiga qaratib yalang qavat" to'shaladi. Ikkala holdahamgazlamaeniga to'laochibyuborilibto'shalishi kerak.
O'nginipastgaqaratibto'shaganda,kiyimningbarchadetallarito'shamaningbittaqavatidan chiqishi kerak. O'ngini o'ngiga qaratib yalang qavat to'shalganda esa, bitta kiyimningdetallari to'shamadagi ikkita qo'shni qavatdan chiqariladi, shuning uchun to'shama qavatlari juftbo'lishi, kiyimlar esa simmetrik juft detallardan iborat bo'lishi kerak. O'ngini o'ngiga qaratibto'shash andazalarni joylashtirishni osonlashtiradi, gazlama 1,5-2,0 % kam sarf bo'ladi va o'nginipastgaqaratibto'shalgandagidan15-20%kamayadivaandazalarnizichroqjoylashtirishmumkin.
Gazlamato'shalayotgandabarchadetallaridagituklarbirtomongaqarabturishizarurligini nazarda tutish kerak. Katak, yo’l-yo’l, gullari ma'lum tomonga qaragan gazlamalarto'shalayotganda,barchaqavatlardagazlamagulinibirtomongayo'naltiribto'shashkerak.Yo'nalishianiqbo'lmaganyokisezilar-sezilmasmaydagulligazlamalarsidirg'agazlamalarto'shalganidekto'shalaveradi.
Bir to'shamada gullari yoki artikullari har xil gazlamalar bo'lgan takdirda, avval bir xilgulli yoki bir xil artikulli gazlamalarni to'shab bo'lib, keyin ikkinchi gulli yoki ikkinchi xilartikulligazlamalar to'shaladi.
Gazlamato'pidabironnuqsonbo'lsa,bo'rlamayokitrafaretningqaysijoyigato'g'rikelishini tekshirib ko'rish kerak. Agar bu nuqson detalga to'g'ri kelib qolsa, unda gazlamaningshuqavatinibiryoqqasuribyokiikkiuchinio'rnialmashtiribto'shaladi,nuqsonborjoyichiqindichiqadigan joygato'g'ri keltiriladi.
Gazlamalarni to'shash jarayonida barcha qavatlarning milklari to'shamaning bir tomonigato'g'rikeltiriladi.To'shamaningikkinchitomonidagiqavatlareniorasidagifarqesa,yo’lqo'yilishimumkin bo'lganidan ortib ketmasligi kerak.
To'shamadagigazlamaqavatlarinitortibjoylashtirishyokitortibto'g'rilashyaramaydiTo'shamaoxiridavagazlamauchlaritutashganjoylarda gazlamaaniqperpendikulyarqirqiladi.
To'shovchilarto'shashniboshlashdanoldinbichishkartasibilantanishib,mo'ljaldagigazlamato'plariboryo’qligi,ularning nomerlarivametrajlarigaqarabtekshiribchiqadilar.To'shama stoliga kerakli belgilar qo'yib chiqilgandan keyin, to'shama boshlanadigan joyga cheklovchichiziq o'rnatiladi.
Gazlamalar qo'lda to'shaladigan bo'lsa, ishchilar gazlama to'pini maxsus moslamalargao'rnatadilar va gazlama uchining ikki burchagini ushlab, stol ustidan tortib borib, cheklovchichiziqgacha yetkazadilar.Gazlamauchinicheklovchichiziqbilanbostiribqo'yib,milkinito'g'rilaydilar.qavat oxirinimaxsus kesgich yoki nihoyachizgichidakesadilar.
Bichish sexidagi asbob va uskunalarning qo’llanilishi.
Tikuvchilik korxonalarida gazlamalarni ketma-ket, parallel yoki aralash (parallel-ketma-ket) usulda to'shash mumkin. Ketma-ket usulda avval bir stolga mo'ljallangan to'shamani to'labajarib bo'lib, keyin navbatdagi stollarga birin-ketin to'shala boriladi. Bunda gazlama to'plarioxirigacha to'shalib bitishi kutilmay, bir to'shamadan ortib qolgan qismi keyingi stolga to'shashuchun olib qo'yilaveradi.Shunday qilib bir to'shamani tugallagandan keyingina navbatdagisigao'tibboradi-lar.To'shashni 2 kishi bajaradi.
Buusulningafzalligiquyidagilar:

• 
  Bichishsexisathidan ratsional foydalanishmumkin;
  
• 
  keyingi stollardagi to' shamalar tayyor bo'lishi kutilmay, to' shab bo'lingan stoldagito'shamaqirqaveriladi.
  

Kamchiligi:rulono'raminiochishko'pmartatakrorlanadi,bittato'pni keying to'shamalarda ishlatish uchun bir necha marta olib qo'yiladi, boshqa usullardagiga qaragandato'shashjarayoni cho'zilib ketadi.
Parallelto'shashusulishundaniboratki,undaharqaysigazlamato’pi oxirigachato'shama sektsiyalarga yoki bir necha stolga bir vaqtda to'shaladi, to'shamalar esa barcha to'plar to'shab bo’lingandan keyingina qirqiladi. Parallel to'shash usulida bir to'p gazlama butunlaytugagunchato'shaladi.
Afzalligi: qancha gazlama sarf bo'lishini yeng maqbul hisoblash imkoniyati tug'iladi,nuqsoniko'pbo'lgangazlamato'plariniratsionalishlatishuchunkattaimkoniyatpaydobo'ladi.
Kamchiligi:bichishsexiningsathikengbo'lishikerak.
Gazlamalarni aralash to'shash usuli parallel to' shash usulining ikki yoki undan ortiqmartaketma-ket takrorlanishdan iborat.
Gazlamalar qo'lda yoki mashinalar yordamida to'shaladi.Gazlamalarni to'shash jarayonisermehnatishlardanhisoblanadi.Shuninguchungazlamalarnito'shashnimexanizatsiyalashtirishgakattaahamiyatberilmokda.Hozirdagazlamato'shashdagibarchaishlarnimexanizatsiyalashtirishimkoniniberadiganto'shashmashinalaribor.Mashinalargazlamani to'shash stoli bo'ylab tortib boradi, qavatning bir yoq milkini to'g'rilaydi, to'shamaoxiriniavtomatik bostiribqo'yadi.
To'shovchilar mehnatini yengillashtiradigan mexanizmlardan biri milk to'g'rilash qurilmasidir.
Mashinada to'shashningbiryangiyo'li shundaki,unda ma'lumuzunlikdagito'shamaqavatlarioldindankesibolinib,keyinto'shaladi.BuMRM(o'lchamlari:1500x2170x2000mm) o'lchab-qirqish mashinasidir. Bu mashinada gazlama tekisroq qirqiladi va chiqindilar 2-2,5marta kamayadi. Tayyorlangan qavatlarni to'shash uchun MNT-2-00-000 to'shash mashinasiniTsNIISHPishlabchiqqan.Galamalarbundayto'shalganda,harqaysito'shashstoliningmahsuldorligiortib,stollarningsonikamayadi,qirqibolinganqavatlarstolustigabemalolto'shalgani uchun u hech cho'zilmaydi, nuqsonli detallar soni 12 % ga kamayadi. Mashinaningo'lchamlari 492 x1965 x690 mm, to'shamabalandligi150 mm.gacha.
Bundan tashqari PNK yarim avtomatik to' shash kompleksi mavjud.Bu kompleks to'shashmashinasi,gazlamato'plarinisaqlaydiganelevator,rulonlarnito'shashzonasiga tashiydigan mexanizmlardan iborat.Bundan tashqari bu kompleksda to'shash paytida gazlamaqavatinikesadigan,to'shamaning2uchiniqisibqo'yadiganmoslamalarbor.PNKningqo'llanilishimehnat unumdorliginiqo'ldato'shalgangaqaraganda50%oshiradi.Avragazlamalarni to'shovchi PNKning o'lchamlari 8500 x 2000 x 900 mm., to'shash mashinasiningeni 2000 mm., to'shamaning uzunligi 6 m. gacha, to'shama balandligi 120 mm.gacha, rulonning diametri 300 mm gacha,og'irligi 30 kg ishni bitta ishchibajaradi.
Avtomatiktarzdato'shamanitayyorlashuchunFrantsiyadachiqarilgan"Lektra" sistemasining "LektraE-73"to'shash qurilmasi bor.
Erkaklar kostyumiavrasini to'shash uchun "Bul'mer" firmasining 30 G 31 Ato'shashmashinasi qo'llaniladi. Uning ESV 25G' 160 yuklash moslamasi bor. Bunda gazlamalarningmilki ±3 mm. aniqlikgacha avtomatik tarzda to'g'rilanadi. Bu komplektga 2 ta TK-112 to'shashstollari (o'lchami 15 x 1,8) bor. Oldindan qog'oz to'shalgan stolga jun gazlamalar 60 qavatgacha,velvet,duxoba40 qavatgachato'shalishi mumkin.
To'shama tayyor bo'lgandan keyin uning ustiga bo'rlama to'shaladi va o'chirilgan noaniqchiziqlaribo'r bilan chiziladi.
To'shamaningsifatitekshirilgandankeyinkiyimninghammadetallarigakiyimningrazmeri, rosti, fasonning nomeri yozilgan gazlama parchasi tikiladi yoki qog'ozga yozilib yelimbilanyopishtiriladi, budetallarni to'g'rikomplektovka qilishni ta'minlaydi.

Gazlamalarniqirqish.

To'qimachilik sanoatida ishlatiladigan materiallarning xususiyati va tuzilishi (strukturasi)va tikiladigan kiyimlar assotimenti turli-tumandir. Shuning uchun gazlamalarni bichish usullariham xilma-xildir.
Gazlamalarni bichishning ikki xil usuli: gazlamani universal asbobda va maxsus asbobdabichishusullari bor.
Gazlamalarniuniversalusuldabichishdaxilma-xilqaychilarvaarralarishlatiladi.BundantashqariuniversalusuldaqirqishdaEZM-2,EZDM-1,EZDM-2,OM-2,OM-3,Vengriya "Pannoniya" firmasining Ss-529, Ss-530markali vertikal va disk pichoqli ko'chmabichishmashinalariishlatiladi.Bumashinalarto'shamanialohidaqismlarga(sektsiyalarga)bo'lish,shuningdek alohidadetallarni qirqish uchun ishlatiladi.
VertikalpichoqliEZM-2,Cs-529,Cs-530markaliko'chmabichishmashinalariningqirqishorganikengligi20-22mm.,qalinligi1-1,5mm.lipo'latpichoqdir.Pichoqningcharxlangantig'ining burchagi 15-20⁰, o'rtacha tezligi 3 m/s.Bu mashinalar balandndligi 150-180mm.gachabo'lganto'shamalarnikesishgaqodir.Hozir vertical pichoqliko'chmabichishmashinalarinitakomillashtirishustidaisholib borilmoqda.Buninguchunelektrdvigatelpodshipniklari avtomatik moylanadigan, mashina mexanizmlari gazlama changidan, tolalardan, iplardan mexanik yo’l bilan tozalanadigan qilinmoqda, pichoq tig'ini charxlash va qirovinito'kishniavtomatlashtirilmoqda.
Pichoqning xizmat muddatini oshirish uchun ko'rinishi har xil qilinmoqda. Masalan, judadag'al materiallarni kesish uchun dami silliq pichoqlar, maxsus kiyimlar, qalin gazlamalarni vadag'al sun'iy charmni qirqish uchun dami arrasimon, serpardoz va sintetik tolali gazlamalarniqirqishuchun dami to'lqinsimon pichoqlar ishlatish tavsiyaetilmoqda.
Disk pichoqli EZDM-1, EZDM-2, OM-2, OM-3 mashinalarning qirqish organi diametri120-150 mm., qalinligi 1,5 mm.li disk pichoqdir. Disk pichoq charxlangan tig'ining burchagi1520⁰. U soat strelkasiga qarama-qarshi tomonga harakat qiladi. Tezligi 9-10 m/s. Bu mashinalarto'shamani alohida qismlarga (seksiyalarga) bo'lishda va shakllari murakkab bo'lmagan detallarniqirqishda ishlatiladi. Bunday mashinalardan ich kiyimlik va ko'ylaklik ip gazlamalarni, ipak,yupqa jun va yarimjun gazlamalarni, shuningdek astarlik gazlamalarni bichishda foydalaniladi.Bundato'shamaningbalandligi5-7sm.danortmasligikerak.Chetdavlatlardako'pburchakshaklidagipichoqli mashinalar ham mavjud.
LentapichoqliZLSHV,RL-3A,RL-3B,RL-4,RL-6markalistatsionarmashinalarma'lumo'lchamdagi to'shama sektsiyalaridanmayda detallarniva murakkabshakllidetallarniuzilkesilqirqibolishuchunishlatiladi.Ularikkivatortshkivlibo'ladi.Hozirgivaqtdako'pincha tortshkivlimashinalar ishlab chiqarilmoqda.Bumashinalarningqirqishorganishkivlargatortilganbirtomonicharxlanganeni20mm.gayaqin,qalinligi0,4-0,7mm.po'latlentadaniborat.Lentapichoqningharakattezligishkivlardiametrigavaularningaylanishtezligiga bog'liq bo'ladi. Lenta pichoqning tezligi 20 m/sek.bo'lib, lentaning charxlangan tig'i15-20⁰ burchakli, shkivlarning diametri 1000 mm. Bu mashinalar balandligi 250 mm. gachabo'lganto'shamalarni bichadi.
Lenta pichoqli mashinalarning ko’pchiligida pichoq tig’ini avtomatik charxlaydigan moslama, mashina mexanizmiga ip yoki charx gardi tushishiga yo’l qo’ymaydigan g’ilof, shuningdek, ishchi qo’lini jarohatlanishdan saqlaydigan, bosimni tez o’zgartiradigan moslamalar bo’ladi.
Lentali mashinaning pichog’i qizib ketishi natijasida bichilayotgan sintetik materiallar eriy boshlashi mumkin. Bunga yo’l qo’ymaslik uchun mashinalar tezligini o’zgartiradigan moslama o’rnatilgan. Pichoq bilan gazlama orasida hosil bo’ladigan ishqalanish kuchini kamaytirish uchun pichoq kerosin va mashina moyi aralash suyuqlik yordamida moylanib turiladi. Pichoq yuqoridan pastga qarab harakatlanadi.
Bundan tashqari bichish sexida AQSH "Gerber" firmasining S-91 avtomatik bichish sistemasini qo’llash mumkin.