Mavzu: Beton to'ldiruvchilar texnalogiyasi rivojlanish. Reja

Mavzu: Beton to'ldiruvchilar texnalogiyasi rivojlanish.
Reja:

1. 
   Beton to‘ldiruvchilari asosiy qurilish materiallari.
   
2. 
   Beton to‘ldiruvchilari texnologiyasi.
   
3. 
   Turlariga koʻra oddiy betonlar
   

Beton to‘ldiruvchilari asosiy qurilish materiallari hisoblanadi. Ularni ishlab chiqarish hajmi yildan-yilga oshib bormoqda.

To’ldiruvchilar – bu ma’lum zarrachalar tarkibiga ega tabiy yoki sun’iy materiallar bo’lib, bog‘lovchilar va suv ratsional aralashmasi bilan beton xosil qiluvchi materialdir. To‘ldiruvchi sifatida asosan mahalliy tog‘ jinslari va ishlab chiqarish chiqindilari (shlaklar va boshqalar)dan foydalaniladi.
To‘ldiruvchilar beton va temir-beton konstruksiyalarning 30….50 % narhini, 85-90% hajmini tashkil qiladi. Kapital va umuman qurilishdagi asosiy masala, bu to‘ldiruvchilarni ishlab chiqarish va qo‘llashni takomillashtirish, sifatini yaxshilash hamda to‘ldiruvchilar ishlab chiqarish texnologiyasida ilmiy-texnik yutuqlarni qo‘llashdir.
Bu borada "Qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish" kafedrasi professori A.Xamidovning 2020- yil oktyabr oyida nashr etilgan “Beton to‘ldiruvchilari texnologiyasi”faniga oid darsligi katta ahamiyatga ega.
Darslik 218 sahifadan iborat bo‘lib, 8 ta bob, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati va ilovadardan tashkil topgan. 
Darslik o‘quv adabiyotlarning yangi avlodi oldiga quyilgan quyidagi umumiy talablariga javob beradi:
-ta’lim tarbiya jarayoniga o‘qitishning interfaol strategiyalari tadbiq etilgan;
- fanga oid nazariy bilimlarning amaliyot bilan keng bog‘liqligi ta’minlangan;
- kasbga qiziqishni kuchaytiradi, uni mustahkam egallashga va zamonaviy bilimlar asosida raqobatbardosh mutaxassislar chiqishini ta’minlaydi;
- fanga xos xususiyatlardan kelib chiqib, estetik va dizayn ko‘rsatkichlarda ilm-fan yutuqlarini tasvirlovchi ko‘rgazmali ma’lumotlar, qurilma, apparatlar va ularning qismlari berilgan.

Darslikda “Beton to‘ldiruvchilari texnologiyasi” o‘quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o‘rni, o‘quv fanining maqsadi va vazifasi, beton to’ldiruvchilari turlari, xossalari va ularga qo’yilgan talablar, tabiiy to’ldiruvchilar olish texnologiyasi, tabiiy g’ovakli to’ldirgichlar, sun’iy g’ovak to’ldirgichlar - keramzit aglaporit, perlit, keramporit, komporit, shlakli pemza, perlit, dolomit, ishlab chiqarish texnologiyasi, ularni quritish, kuydirish va sovitish, to‘ldiruvchilarni ishlab chiqarish va qo‘llashning iqtisodiy samaradorligi va shu kabi mavzular uzviylik va uzluksizlik nuqtai-nazardan, mantiqiy ketma-ketlikda o’z aksini topgan. Darslikning ilovalarida kurs ishini bajarish ushun uslubiy ko’rsatma, fani o‘qitishda qo‘llashga tavsiya etilgan pedagogik innovatsion metodlar berilgan.

Ushbu darslik 5340500-Qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish” ta’lim yo‘nalishi talabalari uchun mo‘ljallangan bo‘lib, shuningdek bakalavriatning barcha qurilish ta’lim yo‘nalishlarning talabalari hamda ushbu soha muhandis-texnik xodimlari ham foydalanishlari mumkin.
O‘ylaymizki, professor A.Xamidov tomonidan yozilgan darslik institutning ARM fondidan munosib o‘rin oladi.
Beton (frans. beton va lot. bitumon— togʻ smolasi)—boglovchi modda (mas, sement), suv, toʻldirgichlar (mas, shagal, qum), ayrim hollarda qoʻshilmalar qoʻshib tayyorlanadigan qorishmaning zichlashib qotishi natijasida hosil boʻladigan qurilish material i. Qadimda B.dan gumbaz, qubbalar, ravoqlar, katta inshootlar qurishda ishlatishgan. Bunda boglovchi material sifatida loy, gips, ohak, asfaltdan foydalanishgan. B. texnologiyasining takomillashuvi sement ishlab chiqarilishi bilan bogʻliq. 19-asrda temirbetonning ixtiro qilinishi B.ning keng tarqalishiga olib keldi. Hajmiy massasiga (kgGʻm3 larda hisoblanadi) koʻra, B.ning juda ogir (2500 dan yuqori), ogʻir (1800 dan 2500 gacha,) yengil (500 dan 800 gacha) va alohida yengil (500 dan past); boglovchi moddaning turiga koʻra, sementli, silikatli, gipeli, asfaltbetonlar, polimerbetonlar va boshqa xillarga; vazifasiga kura, oddiy (sanoat, fuqaro qurilishi uchun ishlatiladigan), gidrotexnika, yoʻl qurilishi, issiqlik izolyatsiyasi, manzarali ishlarga, maxsus ishlarga (kimyoviy turgun, olovbardosh, yadro nurlanishlaridan himoya qmlish va boshqa uchun) moʻljallangan xillari bor. B.ning asosiy sifat koʻrsatkichi siqilishga mustahkamligi hisoblanadi va shu xususiyati bilan uning markalari belgilanadi.
Beton 4000 yildan oshiq vaqt maʼlum (Qadimgi Mesopotamiya), ayniqsa Qadimgi Rimda keng qoʻllaniladi . Italiya — tarkibiy qismlarga osonlik bilan kiradigan vulkanik mamlakat, betondan tayyorlangan puzolan va lava ezilgan toshlar. Rimliklar jamoat binolari va inshootlarini, jumladan, Pantheonni qurish uchun betondan foydalangan, uning qubbasi hali dunyoda beton boʻlmagan betondan qurilgan. Shu bilan birga, davlatning sharqiy qismida bu texnologiya tarqalmagan, qurilishda anʼanaviy ravishda tosh ishlatilgan, keyin esa arzon plitalar — bir xil gʻisht.
Tufayli Gʻarb Rim imperiyasining pasayishiga, monumental binolar va inshootlarni keng koʻlamli qurilish ishlab chiqarish texnologiyasi yoʻqolishi olib keldi hunarmandchiligi va ilm-fan umumiy degradatsiyasi bilan birgalikda beton notoʻgʻri foydalanish, hech narsa keldi. erta Oʻrta asr faqat yirik meʼmoriy ob’ektlar toshdan qurilgan cherkovlar, edi.
tsement bogʻlovchi zamonaviy beton 1844 (I. Jonson) buyon maʼlum qilindi. Portlend Yusuf Aspdin tomonidan 1824 yilda uchun patent oldi; a „Roman tsement“ uchun patent 1796, Jeyms Parker edi.
beton ishlab chiqarishda dunyo rahbarlari Xitoy (2006 yilda 430 million m³) bor va Amerika Qoʻshma Shtatlari (2005 yilda 345 million m³ va 2008-yilda 270 million m³) Rossiyada 2008-yilda 52 million m³ ishlab chiqarildi.
Ishlab chiqarilishi[tahrir]
Sementbeton sement, qum, shagʻal, suv (ularning nisbati sement markalari, namlik, qum va shagʻal bilan bogʻliq), shuningdek, qoʻshimcha moddalar oz miqdorda (plastifiyan, suv savar, va shunga oʻxshash. D.) aralashtirish bilan ishlab chiqarilmoqda. Sement va suv beton ishlab chiqarishda asosiy qismdir. Misol uchun,400-200 beton markalari ishlab chiqarish uchun nisbati tsement qoʻllash: 3: 5: 0.5. amaliy sement sinfdan 500, agar bu erda (B / C "" koʻrsatilgan ", " suv-tsement nisbati ", " suv-tsement moduli) anʼanaviy aniq sinfdan 350. suv va sement nisbati tomonidan olingan nisbati — beton muhim xususiyati. Bu nisbat Beton kuchiga bogʻliq: aniq kuchliroq, W / C nisbati kam. Nazariy sement Vt etarli suv / C = 0,2; W / C ishlatiladi amalda shuning uchun = 0.3-0.5 nisbat, bu aniq juda past egiluvchanlik. Beton ishlab chiqarishda eng keng yol qoʻyiladigan xato suvni koʻp qoʻshishdir. Albatta bu betonning tezligini oshiradi lekin chidamliligini pasaytiradi. Shuning uchun suv va sement nisbatini aniq hisoblash juda muhim. Bu hisoblashlar semntning markasiga qarab jadvaldan olinadi.
GOST 25192-2012, GOST koʻra 7473-2010 (avval 7473-94) betonlar turlari bogʻlovchi turi, agregatlari tarkibi va qattiqlashishi sharoitiga qarab ishlab chiqariladi:
Turlariga koʻra oddiy betonlar(sanoat va fuqaro binolari uchun)-gidrotexnik, yoʻl uchun, issiqlik izolyatsiyasi, manzaralar va maxsus maqsadlar (Yadroviy radiatsiya, va chidamli kimyoviy, chidamli issiqlik, tovush yutuvchi hokazo qarshi himoya qilish uchun). Birlashtiruvchi turlarga koʻra tsement, silikat, gips, shlak-ishqoriy, asfalt, plastobeton (polimer aniq), va boshqalar. Agregatlar turiga koʻra, beton qatlamlar, kovak beton yoki maxsus agregatlarga ajratiladi. Strukturada zich, kovakli, uyali yoki katta-kovakli strukturaning betoni ajralib turadi. Qattiqlashuv sharoitida beton tabiiy sharoitlarda qattiqlashiladi; atmosfera bosimida issiqlik va namlikni qayta ishlov berish sharoitida; atmosfera bosimidan yuqoriroq bosimda issiqlik va namlikni qayta ishlov berish sharoitlarida (avtoklavning qattiqlashishi). GOST 25192-2012 klassifikatsiyasiga qoʻshimcha ravishda quyidagi tasnif qoʻllaniladi.
Tovar miqdori boʻyicha betona quyidagicha boʻlinadi:

• 
  Oʻta ogʻir (2500 kg / m³ dan yuqori zichligi) — barit, magnetit, limonit;
  
• 
  Ogʻir (zichlik 2200-2500 kg / m³);
  
• 
  Yengillatilgan (1800-2200 kg / m³ zichligi);
  
• 
  Yengil (500-1800 kg / m³ zichligi) — keramzibeton, penobeton, gazbeton, pemzobeton, arbolit, vermikulit, perlit;
  

ayniqsa, engil (500 kg / m³ dan kam zichlik).

• 
  Birlashtiruvchi va agregatlar tarkibiga koʻra, konkretlar quyidagilarga boʻlinadi:
  
• 
  Yupqa (yopishqoq modda miqdori kamligi va qoʻpol agregatlarning koʻpayishi);
  
• 
  Qalin (biriktiruvchilarning miqdori koʻpaygan va kam miqdordagi qoʻpol agregatlar tarkibida);
  
• 
  Tovar (standart retsept boʻyicha agregatlar va majburiy materiallarning nisbati)
  

Beton tarkibini tanlash[tahrir]
Beton aralashmasining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri qumdir. Betonni tayyorlash uchun oʻrta qumdan tabiiy qumni ishlatish yaxshiroqdir. Qumning kattaligi va uning katta agregati bilan aloqasi (ogʻir betonda kesilgan tosh yoki shagʻal, oʻpkada kengaytirilgan loy) betonning tarkibida sementning harakatlanishi va miqdori taʼsir koʻrsatadi. Qumning miqdori qanchalik koʻp boʻlsa, minerallar miqdori va suv miqdori koʻpayadi. Tabiiy qumni qoʻllashda eng muhim cheklov — bu qum tarkibidagi loydan yoki loy zarralaridan foydalanishni cheklashdir. Betonning kichik (gil) zarralarining kuchi juda taʼsir qiladi. Hatto ularning oz miqdori ham betonning kuchini sezilarli darajada pasayishiga olib keladi. Shuning uchun loy zarralari boʻlmagan tabiiy qum boʻlmasa, mavjud boʻlgan qum quyidagi usullar bilan yaxshilanadi (boyitiladi): qumni yuvish; qumni suv oqimidagi fraktsiyalarga ajratish; kerakli fraksiyani qumdan ajratish; Ish joyida mavjud boʻlgan, yuqori sifatli qum bilan aralashtirilgan qum.
Boyitish va tayyorlashdan soʻng, qum, standart tekshirish maydoni deb ataladigan shartlarga muvofiq boʻlishi kerak. Qumni turli xil teshiklari boʻlgan elekkalar orqali ajratib olish bilan aniqlangan don tarkibiga mos keladigan shaklda koʻrsatilgan joyga mos kelishi kerak. Qumni zarracha oʻlchamlari bilan soyabon maydoni boʻlgan va boʻlmagan holda, faqat 150 gradusli va pastki betonlar uchun ishlatish mumkin.
Quyish. Zichlashtirish. Qotish.[tahrir]
Tayyorlash va qadoqlashdan keyin beton aralashmasi imkon qadar tezroq boʻlishi kerak. Siqilish jarayonida havo choʻntaklarida havo yoʻqotiladi, shuningdek betonning qattiq fraktsiyalari bilan yanada yaqinroq aloqa qilish uchun sement suti qayta tarqatiladi. Bu esa, tayyor betonning kuchini oshiradi. Vibratsiyali siqish uchun ishlatiladi. Monolit inshootda vibrokompressiyadan foydalanib, blok-vibropresslarda qoʻlda ishlatiladigan vibratorlar qoʻllaniladi. Oʻrnatish harorati +5 ° C dan +30 ° C gacha.

Ekspluatatsion xususiyatlari[tahrir]