|
B asketbolda amal qilinadigan qoidalari.
Mashg’ulotni boshlashdan avval tayyorlov mashqlarini bajarish, gavdani biroz qizdirish lozim, chunki bu har turli et cho’zilishlarning oldini oladi. Shundan so’ng qo’l barmoqlarini bukib-yozish, kaftlarning o’zini aylantirish, silkitish, keyin oyoq uchlarida, tovonlarda, so’ng oyoqlarning butun kaftida yurish darkor.
Bulardan tashqari, ilon izi bo’lib yurib, to’siqlardan o’tish, aylanib o’tish, tez harakatlar bilan yugurish, to’satdan oldinga engashib o’tish, to’xtash, yugurishni o’zgartirib yurish va ishoraga ko’ra bir oyoqdan ikkinchi oyoqqa sakrab o’tish, to’pni yerga urib yurish, to’pni to’g’ri chiziq bo’ylab olib yurish, to’pni past olib yurish va ikkala to’pni boshqarib aylanib yurish, to’xtab yurish, yarim o’tirish, oyoqlarni bukkan holatda yurish, to’pni oyoqlar orasidan chap va o’ng qo’l bilan yerga urib yurish harakatlari bajariladi. Shuningdek, baland joydan turib sakrash, bir oyoqda, ikkala oyoqlarda, 4—5 marta balandga sakrab, so’ng yarim o’tirish holatiga o’tish mashqlari bajariladi.
Maydonda tartib saqlanishiga va o’yin tugagach, to’pni o’z joyiga albatta olib borishga odatlaniladi.
Agar mashg’ulot sport zalida o’tkazilsa, uning havosini almashtirish, xonani ortiqcha narsalardan tozalash lozim bo’ladi.
O’yin paytida toyib ketmaslik uchun maydonning ho’l joylari toza latta bilan artib qo’yiladi. O’yinchilar qo’lida soat, taqinchoq va boshqa narsalar bo’lmasligi kerak, chunki ular jarohatlanishga sabab bo’lishi mumkin.
Basketbolchining dastlabki holati va joy dan joyga siljib yurishi
Basketbolchi maydon bo’ylab joydan-joyga siljib, sakrab, to’xtab, aylanib harakat qiladi. Basketbolchining rasmdagi holati—bu dastlabki holat hisoblanadi . O’yinchi himoyada xohlagancha bir joydan ikkinchi joyga siljib yuradi. Bunda oyoqlar yelka kengligida, gavda og’irligi ikkala oyoqqa bir tekis tushiriladi, tizzalar bukilgan holatda, gavdani biroz oldinga tashlab, bel qismini to’g’ri ushlab, bosh ko’tarilgan holda, qo’llar esa tirsakdanbukilgan va biroz yon tomonga qaratilgan bo’ladi.
Basketbolchining dastlabki tik holatda turishi, o ‘rtachadan yuqoriroq bo’ladi.
O’rtacha tik turish holatini butun o’yin davomida qo’l-lashning qulayligi shundaki, uning barcha texnik usullari to’pni ilib olishda, to’pni yerga urib, joydan-joyga ko’chib yurishlarda, to’pni halqaga sakrab turib tashlashlarda ifodalanadi.
Past holatda bo’lib turishning qulayligi shundaki, bunda to’pni egallab turgan raqib jamoaning o’yinchisi bilan kurashish, pasttichib kelayotgan to’pni to’satdan ushlab olish va uzatish, bo’yi baland o’yinchiga qarshilik ko’rsatish va qarshi jamoaning halqasiga tezda yorib o’tish hamda to’pni pastlab olib yurish qulaydir. x
Yugurish. Basketbolchining yugurishi yengil atletikachi-ning yugurishiga o’xshaydi, ammo uning farqi, oyoqlar yerdan uzilmay, tovondan oyoq uchigacha to’liq bosilib yuriladi va oyoq panjalari yumshoq qo’yiladi.
Yon tomonga siljib yurishlar basketbolchiga chapga-o’ngga, oldinga-orqaga sirpanib yurishida, ayniqsa, himoyadaligida xohlagan paytda, to’satdan to’p uchun kurashga qulaylik yaratadi. Bunda gavda og’irligi bir tekis, u oyoqdan bu oyoqqa o’tkazilib, oyoq panjalari yerdan uzilmagan holda hamma vaqt sirpanib yurganday bo’ladi. Oyoqlar tizzadan bukilgan, gavda, bosh va qo’llar asosiy tik turish holatida
bo’ladi. Yuqoridagi harakatlarni o’rgansh uchun quyidagi mashq-larni
XULOSA
Basketbol tushunchasi, musobaqa qoidalari, basketbol maydoni, basketbol jihozlari, qoida qonunlari , musobaqa davrlari, o’yin vaqti, jamoalar tarkibi, olimpiada o’yinlari, federatsiya a’zolari. O’zbekistonda hudidida basketbol 1913-14 yillarda tarqala boshlaganligi haqida ma’lumot bor. Ammo o’lkamizda basketbol faqat 1917 yildan boshlab rivoajlana boshladi. O’zbek sportchilarining basketbol bilan tanishishi Osiyo bo’yicha vakili L. Barxashning nomi bilan bog’liq 1920 yilda Farg’ona basketbol jamoalarini tashkil qilib ularni qoidalari bilan tanishtirdi. Basketbol 29x16 m li maydonchada har jamoada 9 kishidan iborat bo’lib o’ynadilar. Maydoncha siziqlar bilan 3 qismga bo’linib, basketbolchilar 3 himoyachi, 3 yarim himoyachi va 3 hujumsiga ajratilar edi. Ular to’pni savatga ikki qo’llab pastdan otar edilar. Toshkentda basketbol jamoasini voleybol instruktori S.Stariy tashkil qildi. R.Taranov, A. Bagachenkov, YU. Beloserkovskiylar bu jamoaga a’zo edilar. Basketbol seksiyalari keyinchalik Namangan , Samarqand va O’rta Osiyodagi boshqa shaxslarning fabrika, zavod va boshqa tashkilotlarda tashkil qilina boshladi. SHuning uchun, basketbol Sirdaryo viloyatining 1924 yilda o’tgan olimpiadasi dasturiga kiritildi. Bu yillarda musobaqalar 1922 yildagi qoidalari asosida o’tkazildi. O’yin vaqti 40 m bo’lib har ikki jamoa 5 kishidan iborat edi. (2 ta himoyachi, markaziy o’yinchi va 2 ta hujumchi). Himoyadagi faqatgina markaziy humjumchi qaytib kelar o’yinda hech qanday kombinatsiya qo’llanmasdi. 1934 yilda basketbol bo’yicha o’tkazilgan birinchi O’rta Osiyo spartakiadasiga esa O’zbekiston erkaklari va ayollar terma jamoalari birinchi o’rinni egalladilar. Respublikamizning kuchli basketbolchilari to’pni ko’krakdan ikki qo’llab va yelkadan bir qo’llab o’tkazish kabi usullarni qo’llay bilishdi. Mahalliy millat vakilllarining jamoalari o’rtasida birinchi Respublika chempionati 1945 yilda
Do'stlaringiz bilan baham: |
