Mavzu: Banklarda depozit operatsiyalari hisobi

Муддатли омонатлар
Bank omonati shartnomasida belgilangan tartibda dastlabki omonat summasiga qо‘shimcha mablag‘lar kiritib borish huquqi bilan muayyan shartlar asosida jamg‘ariladigan va ma’lum maqsadlarda yо‘naltiriladigan omonatlar jamg‘arma omonatlar hisoblanadi.
Jamg’arma depozitlarining asosiy turi sifatida rivojlangan mamlakatlar bank amaliyotida keng qo’llanilayotgan depozit sertifikatlarini ko’rsatish mumkin.
Jismoniy shaxslar o’rtasida omonatlaming eng rivojlangan turi - bu jamg’arma depozitlar hisoblanadi.
Жамғарма омонатлар мақсадли, ютуқли, шартли ва бошқа шартлар белгиланган кўринишларда бўлиши мумкин.
Мақсадли омонат
Ютуқли омонат
Шартли омонат
Маълум мақсад учун жамғариладиган ва қатъий равишда шу мақсадга йўналтириладиган омонатлар мақсадли жамғарма омонатлар ҳисобланади.
Омонатчига фоизлар ютуқ кўринишида тўланадиган омонатлар ютуқли жамғарма омонатлар ҳисобланади. Ютуқлар пул маблағлари, омонатга қўшимча фоизлар ҳисоблаб ёзиш, буюм ва бошқа кўринишларда бўлиши мумкин.
Омонат қўйишда банк омонати шартномасида кўрсатилган шартларнинг бажарилиши билан омонатдан фойдаланиш мумкин бўлган учинчи шахс номига қўйилган омонатлар шартли жамғарма омонатлар ҳисобланади. Масалан, «Омонатчи ўқув юртини тугатгандан сўнггина омонат берилади» ёки «Вояга етгач берилади» каби шартлар белгиланган бўлиши мумкин. Омонатчининг хоҳишига кўра, шартнинг бажарилиш муддати банк омонати шартномасида кўрсатилиши мумкин. Масалан, «20___ йилда омонатчи ўқув юртини тугатгандан сўнг омонат берилади».
Jamg‘arma depozitlar hisobi buxgalteriya hisobvaraqlar rejasining 20400 -Jamg‘arma depozitlar hisobvaraqlarida mulkchilik shakllari bo‘yicha yuritiladi.
a) Jamg'arma depozitlar jismoniy shaxslardan naqd pulda qabul qilinganda quyidagi buxgalteriya yozuvi amalga oshiriladi.

Debet 10101 -«Aylanma kassadagi naqd pullar»

Kredit 20406-«Jismoniy shaxslami jamg'arma depozitlari»
b) Jamg‘arma depozit bo‘yicha to’lanishi lozim bo'lgan foizlar hisoblandi:

Debet 50606-«Jismoniy shaxslarning depozitlari bo’yicha foiz xarajatlar»

Kredit 22403-«Jamg‘arma depozitlar bo’yicha hisoblangan foizlar»
v) Jamg'arma depozit bo‘yicha hisoblangan foizlar naqd pulda tolandi:

Debet 22403-«Jamg‘arma depozitlar bo’yicha hisoblangan foizlar»

Kredit 10101 -«Aylanma kassadagi naqd pullar»
g) Jamg'arma depozit bo'yicha hisoblangan foizlar jismoniy shaxsning topshirig'iga asosan kommunal to'lovlar uchun o'tkazildi:

Debet 22403~«Jamg ‘arma depozitlar bo‘yicha hisoblangan foizlar»

Kredit 10301-«Markaziy bankdagi vakillik hisobvarag'i», kommunal xizmat ко ‘rsatuvchi yuridik shaxsning depozit hisobvarag’i
Muddatli depozitlar bo‘yicha bank bilan omonatchi o'rtasida muddatli omonat bo‘yicha shartnoma tuziladi va shartnomaga ko‘ra omonatchi muddatli depozit summasi banklarning buxgalteriya hisobi hisobvaraqlar rejasiga muvofiq 20600 -«Muddatli depozitlar» hisobvaraqlarida yuritiladi.
Muddatli depozitlarga mablagiar qabul qilinganda quyidagi buxgalteriya yozuvlari amalga oshiriladi.
a) agar muddatli depozit jismoniy shaxsdan naqd pulda qabul qilinsa:

Debet 10101-«Aylanma kassadagi naqd pullar»

Kredit 20606-«Jismoniy shaxslarning muddatli depozitlari»
b) agar muddatli depozit yuridik shaxsdan naqdsiz pulda qabul qilinsa;

Debet 20208-4:Xususiy korxonalarning talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlari» yoki 10301-«Markaziy bankdagi vakillik hisobvarag’i»

Kredit 20208-«Xususiy korxonalarning muddatli depozitlari»