Mavzu. Baholashning turlari, tamoyillari va mezonlari (2 soat ma’ruza). Reja 1

4. “TEST” tushunchasining ma’nosi 
“
Test
” so’zi mamlakatimizga kirish imtihonlarida muqobil javobli test 
topshiriqlaridan foydalanadigan imtihonlar joriy qilinishi bilan birga kirib keldi. 
Lekin ingliz tilidan kirib kelgan bu so’zga hozirgacha aniq ta’rif berilmagan. Bu 
so’z hozirda kirish imtihonining o’ziga nisbatan ham va unda ishlatiladigan alohida 
muqobil javobli test topshiriqlariga nisbatan ham qo’llanilmoqda. Test so’zining 
“imtihon” ma’nosida qo’llanilishi to’g’ri. Masalan, “
bugun Andijon davlat 
universitetida test o’tkazildi
” deyilsa, noto’g’ri bo’lmaydi. Lekin ba’zida test 
so’zidan testdagi alohida topshiriqqa nisbatan ham foydalanilishi, masalan, “
36 ta 
testdan 28 tasiga javob berdim
” deyilishi, to’g’ri bo’lmaydi. Shuning uchun 
terminlarga aniqlik kiritib olaylik.
Ingliz tilida 
test
 
so’zi 
“shaxsning bilimlari, qobiliyatlari yoki 
ko’nikmalarini baholash uchun ishlatiladigan savollar, masalalar yoki amaliy 
mashg’ulotlar to’plami”
ni anglatadi. Bundan kelib chiqadiki, test deganda faqat 
muqobil javobli topshiriqlarni o’zida jamlagan baholash vositasi tushunilmasligi 
lozim. Uning tarkibiga boshqa baholash usullarini kiritish mumkin ekan. Masalan, 
ifodali o’qish, yozma ish, og’zaki savol-javob va hokazo. Bu jihatdan olib 
qaraganda, “test” so’zi o’zbek tilidagi “baholash” va “imtihon” so’zlariga sinonim 
hisoblanadi. Lekin “baholash” so’zi odatda ancha keng ma’noda ishlatiladi. 
Binobarin, test sinovi baholashning bir turi hisoblanadi.
“Test topshirig’i” deganda esa testning tarkibiga kirgan va muqobil 
javoblari berilgan yoki boshqa turdagi alohida topshiriq tushuniladi. Kirish 
imtihonlarida hozirda faqat muqobil javobli test topshiriqlari qo’llanilmoqda. 
Aslida test tarkibiga ochiq turdagi (muqobil javoblari berilmagan) savol, insho, 
og’zaki savoljavob va boshqa ko’plab topshiriqlarni kiritish mumkin.
Terminlarga aniqlik kiritib olish juda muhim, chunki bu ta’lim faoliyatida 
foydalaniladigan turli baholash usullarini o’rganishda ayrim chalkashliklarni oldini 
olishga yordam beradi.
Demak, testga oid terminlarni quyidagicha ta’riflab olsak va doimo shu 
ta’riflarga amal qilsak, foydadan holi bo’lmaydi: