Mavzu: Aylanma mag'larni boshqarish mazmun va mohiyati Reja: Kirish

1.2. Aylanma mablag`larni tashkil qilishda bank kreditining roli

Iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirish va shu asosda bozoz iqtisodiyotiga

boshchiqma-bosqich o`tib borishda aylanma mablag`lar muhim o`rin tutadi.
Hozirgi kunda O`zbekistonda iqtisodiyotni rivojlantirish, pul muomalasini
barqarorlashtirish rivojlantirish va uni takomillashtirishdan iborat. Islab chiqarishni yo`lga qo`yish va uning samaradorligini oshirish, xom ashyo materiallar, yoqilig`I, energiya va boshqa resurslardan to`g`ri foydalanish, ularni ishlab chiqarishda qo`llash, iqtasddlilik taoyiliga rioya qilish, material xarajatlarini kamaytirish, arzon lekin sifatli materialni ishlab chiqarishda qo`llash yo`li bilan amalga oshirishi mumkin. Shuni takitlashimiz lozimki, ishlab chiqarishni tashkil qilish va uning Samaradorligini oshirish avvalam bor aylanma mablag`lardan to`g`ri foydalalanishga bog`liq.
aylanma kapital - kompaniya kapitalining bir qismi uning joriy aktivlariga qo'yilgan. Boshqacha qilib aytganda, bular bir takror ishlab chiqarish tsikli doirasida yoki nisbatan qisqa kalendar davrida (odatda bir yildan ko'p bo'lmagan) foydalanish amalga oshiriladigan ob'ektlarga moliyaviy mablag'larni investitsiya qilishdir. Moddiy asosda aylanma mablag'larga mehnat ob'ektlari (xom ashyo, materiallar, yoqilg'i va boshqalar), korxona omborlaridagi tayyor mahsulotlar, qayta sotish uchun mo'ljallangan tovarlar, pul mablag'lari (debitorlik qarzlari), hisob-kitoblardagi mablag'lar kiradi.


Aylanma mablag'larning o'ziga xos xususiyati ularning aylanish tezligining yuqoriligidir. Aylanma mablag'larning ishlab chiqarish jarayonida funksional roli asosiy kapitaldan tubdan farq qiladi. Aylanma mablag'lar ishlab chiqarish jarayonining uzluksizligini ta'minlaydi.


Aylanma mablag'larning moddiy elementlari har bir ishlab chiqarish siklida sarflanadi. Ular tabiiy shaklini butunlay yo'qotadi, shuning uchun ular ishlab chiqarilgan mahsulotlarning tannarxiga to'liq kiradi.


Aylanma mablag'lar elementlari doimiy ravishda ishlab chiqarish sohasidan aylanma sohasiga o'tadi va yana ishlab chiqarishga qaytadi.


Aylanma mablag'larning bir qismi doimiy ravishda ishlab chiqarish sohasida (aylanma mablag'lar), ikkinchisi esa aylanma sohasida (aylanma fondlari) bo'ladi. Shuning uchun korxona aylanma mablag'larining tarkibi va hajmi nafaqat ishlab chiqarish ehtiyojlari, balki muomaladagi ehtiyojlar bilan ham belgilanadi. ostida aylanma mablag'larning tarkibi aylanma mablag'larni tashkil etuvchi elementlarning yig'indisini tushunish. Ishlab chiqarish jarayonidagi funktsional roli bo'yicha aylanma mablag'larning tarkibi rasmda ko'rsatilgan. 3.1.


Inventar aktivlar tannarxi yoki bozor qiymati bo'yicha baholanishi mumkin. Bu mahsulot ishlab chiqarish va sotishning uzluksiz jarayonini ta'minlash uchun aylanma ishlab chiqarish fondlari va aylanma fondlarini yaratish va ulardan foydalanish uchun avanslangan mablag'lar yig'indisidir.
Aylanma ishlab chiqarish fondlari- bu mehnat ob'ektlari (xom ashyo, asosiy materiallar va yarim tayyor mahsulotlar, yordamchi materiallar, yoqilg'i, konteynerlar, ehtiyot qismlar va boshqalar); xizmat muddati 12 oydan oshmaydigan mehnat vositalari, buyumlar va asboblar; tugallanmagan ishlar va kechiktirilgan xarajatlar. Aylanma ishlab chiqarish fondlari ishlab chiqarishga tabiiy shaklda kiradi va mahsulot ishlab chiqarish jarayonida iste'mol qilinadi va ularning qiymatini yaratilgan mahsulotga o'tkazadi