Mavzu: Axloqiy qadriyatlar falsafasi. Sog`lom turmush tarzi yangi O`zbekiston bunyodkorining muhim xislati. Reja

xlok koidalari - insonning xulk, fe’l-atvorini tartibga solib turuvchi axlokiy talablardir. Axlok koidalari insonga jamiyat tomonidan kuyiladi. Axlok koidalar ijtimoiy mazmunga kura umuminsoniy xarakterga ega buladi. Oddiy axlokiy koida ijtimoiy normaning bir turi xisoblanadi. U insonning xatti xarakatini boshkaradi. Axlokli kishi bu koidalarni bajarishi shart va majburiydir. Lekin axlokiy fazilatlarni esa bajarishi shart emas. Uning majburiylik jixati yuk.
Oddiy axlok koidalari jamiyatning insonga bulgan odoblilik, oddiylik va kamtarlik, xalollik va rostguylik, ochik kungillik, saxiylik va muruvvvatlilik, uzaro xurmat, dustona munosabat, samimiylik, sipolik, kattalarni xurmat kilish, bemorlarga xamdard bulish kabi koidalarni urgatadi.
Aristotel, Farobiy, Beruniy, Ibn Sino va boshka mutafakkirlar oddiy axlokiy koidalar bilan axlokiy fazilatlarni ajratib kursatganlar.
Axlok koidalari axlok talabalarining bir kurinishi bo’lib, ma’lum xulkni nasixat, tanbex berish, amr-farmon, majburiyat shaklida ifodalaydi. Axlok kodalari inson xatti xarakatining ichki tomonini, shaxs tomonidan anglagan muayyan majburiyatlarni ifodalaydi, jamoatchilik fikriga asoslanadi xamda umumiy xarakterga ega buladi.
Axlok-odobga oid Xadislarda inson uchun eng zarur bulgan axlokiy fazilatlardan xayolilik xaqida ibratli fikrlar bayon kilingan. Musulmon xalklari asrlar davomida Xadislarni uzlarning eng yakin maslaxatchilari, ta’lim tarbiyadagi yordamchilari sifatida ukib, urganib e’zozlab kelishgan.
Uyat, uyalish, tortinish-xayoning bir xususiyati bo’lib, u barcha yoshdagi kishilarga xos bulishi kerak. Insonlar umuman bir-birlari oldida uyalish, tortinish, ya’ni uzini yomon xatti-xarakatlaridan tiya olishni bilishi kerak.
SHu urinda ulug adibimiz Abdulla Kaxxorning uyat xaqidagi gapini eslatib utishni istardik: «Uyat eng shafkatsiz qonundan xam kuchlirok, kudratlirok. qonun fakat kuz tushganda, shubxa kilgandagina jinoyatchining kulini ushlaydi, yulini tusadi. Uyat esa xamisha odobsiz, axloksiz jinoyatchining tepasida turib, nojuya ishga kul kutargani kuymaydi. Xar qanday qonunga chap berish mumkin, lekin uyatga chap berib bulmaydi, chunki qonun odamdan tashkarida, uyat esa odamning kuksida buladi».