Mavzu: Axborotlarga nisbatan-xavf xatarlar tasnifi

Axborot xavfsizligi deb, ma’lumotlarni yo‘qotish va o‘zgartirishga yunaltirilgan tabiiy yoki sun’iy xossali tasodifiy va qasddan ta’sirlardan xar qanday tashuvchilarda axborotning ximoyalanganligiga aytiladi. Ilgarigi xavf faqatgina konfidensial (maxfiy) xabarlar va xujjatlarni o‘g‘irlash yoki nusxa olishdan iborat bulsa, xozirgi paytdagi xavf esa kompyuter ma’lumotlari tuplami, elektron ma’lumotlar, elektron massivlardan ularning egasidan ruxsat suramasdan foydalanishdir. Bulardan tashkari, bu xarakatlardan moddiy foyda olishga intilish xam rivojlandi.
Axborotning ximoyasi deb, boshqarish va ishlab chiqarish faoliyatining axborot xavfsizligini ta’minlovchi va tashkilot axborot zaxiralarining yaxlitliligi, ishonchliligi, foydalanish osonligi va maxfiyligini ta’minlovchi qatiy reglamentlangan dinamik texnologik jarayonga aytiladi.
Axborotni ximoyalashning maqsadlari quyidagilardan iborat:
axborotning kelishuvsiz chiqib ketishi, ugirlanishi, yo‘qotilishi, o‘zgartirilishi, soxtalashtirilishlarning oldini olish;
shaxs, jamiyat, davlat xavfsizliligiga bulgan xavf - xatarning oldini olish;
axborotni yo‘q qilish, o‘zgartirish, soxtalashtirish, nusxa kuchirish, tusiqlash bo‘yicha ruxsat etilmagan xarakatlarning oldini olish;
xujjatlashtirilgan axborotning miqdori sifatida xuquqiy tartibini ta’minlovchi, axborot zaxirasi va axborot tizimiga xar qanday noqonuniy aralashuvlarning ko‘rinishlarining oldini olish;
axborot tizimida mavjud bo‘lgan shaxsiy ma’lumotlarning shaxsiy maxfiyligini va konfidensialligini saqlovchi fuqarolarning konstitutsion xuquqlarini ximoyalash;
davlat sirini, qonunchilikka mos xujjatlashtirilgan axborotning konfidensialligini saqlash;
axborot tizimlari, texnologiyalari va ularni ta’minlovchi vositalarni yaratish, ishlab chiqish va qullashda sub’ektlarning xuquqlarini ta’minlash.
Axborotlarga nisbatan xavf-xatarlar tasnifi
Xavfsizlik siyosatining eng asosiy vazifalaridan biri ximoya tizimida potensial xavfli joylarni kidirib topish va ularni bartaraf etish xisoblanadi. Tekshirishlar shuni ko‘rsatadiki, tarmoqdagi eng katta xavflar - bu ruxsatsiz kirishga muljallangan maxsus dasturlar, kompyuter viruslari va dasturning ichiga joylashtirilgan maxsus kodlar bo‘lib, ular kompyuter tarmoqlarining barcha ob’ektlari uchun katta xavf tug‘diradi.
Tashkilotning himoyalash tizimiga bulgan haqiqiy ehtiyojini aniqlash va xavfsizlikning mavjud barcha xilma-xil choralaridan kerakligini tanlashda turli yondashishlardan foydalaniladi. Bunday yondashishlardan biri axborot himoyasining quyidagi uchta jihatiga asoslangan.
Ximoyaning buzilishlari. Korxonaga tegishli axborotni saqlash va ishlatish xavfsizligiga zarar keltiruvchi har qanday xarakatlar.
Ximoya mexanizmi. Ximoyaning buzilishlarini aniqlash va bartaraf etish, hamda buzilishlar oqibatini yo‘qotish mexanizmlari.
Ximoya xizmati. Ma’lumotlarni ishlash tizimlari va korxonaga tegishli axborotni tashish xavfsizligi saviyasini ko‘tarishga muljallangan servis xizmati.
Ximoyaning buzilishi. Kompyuter tizimi yoki tarmog‘i himoyasini buzishga urinishlarni kompyuter tizimini axborotni ta’minlovchi ob’ekt sifatida kurish orqali klassifikaqiyalash mumkin. Umumiy holda qandaydir manbadan( masalan, fayl yoki xotira qismi) axborot oqimining adresatga (masalan, boshqa fayl yoki bevosita foydalanuvchi) uzatilishi kuzatiladi. SHu nuqtai nazardan quyidagi xujumlarni farqlash mumkin: