Mavzu: axborot va fayllarni izlash va ajratish prinsiplari

Axborotni ajratib olish

• 
  Axborotni ajratib olish (angl. information extraction) — bu ma’lumotlardan tayyorlangan aniq strukturaga ega bo’lmagan yoki kuchsiz strukturalashgan hujjatlardan aniq struturaga ega bo’lgan ma’lumotlarni avtomatik ajratib olish yoki qurish.
  
• 
  Axborotni ajratib olish tabiiy tildagi matnlarni qayta ishlab bilan bog’liq bo’lib, axborotlarni qidirishning bir ko’rinishi hisoblanadi.
  

• 
  Ma’lumotlarni bunday akslantirishdan asosiy maqsad – boshlang’ich tarqoq (xatotik) axborotlarni ma’lumotlarni qayta ishlashning standart usullari yordamida tahlil qilish imkonini yaratishdan iborat. Shu bilan birgalikda xabar matnida tavsiflangan mantiqiy qonuniyatlarni aniqlash masalasi usun xizmat qilishi mumkin.
  

Axborotlarni ajratib olishning maxsus masalalari:

• 
  Nomlangan (ya’ni, muhim, tayanch) elementlarni tanish, masalan: odamlar ismi, tashkilot nomlari, geografik nomlar, vaqt va pul birliklari va h.k.
  
• 
  Anaformalar va o’zaklarning aniqlanishi: bitta va aynan shu ob’etga tegishli (daxldor) bog’liqliklarni aniqlash. Bunday bog’lanishlarning xos holatlari – olmoshli anaforalar.
  
• 
  Atamalarni (terminlarni) ajaratish: berilgan matn uchun kalit so’zlari va iboralarni topish.
  
• 
  Avto (referat tuzish): matndan semantik, hissiy, baholovchi malumotlarni ajratib olish. Bu generativ va deklarativ bo’ladi.
  

Xulosa

• 
  1.Ma’lumotlarni qayta ishlashda va ma’lumotlarni ma’lumotlar bazasiga joylashtirishda qo’llaniladi.
  
• 
  2. Bu masalalar bilan malumotlarni intelletual tahlil qilish (data mining) shug’ullanadi.
  
• 
  3. Internetning rivojlanish kontseptsiyasi: Har bir hujjatga semantik to’r deb ataluvchi XML formatidagi meta ma’lumotli fayl biriktiriladi va juda istiqbolli hisoblanadi. Lekin bu hujjatning o’zini almashtirish (o’zgartirish) emasligini e’tiborga olish kerak.