Mavzu: Axborot turlari. Sanoq sistemalari. Texnika xavfsizligi. O’qituvchi: Mastonkulov Sanjar turdikulovich

Axborotning o‘lchov birliklari

Axborotlami kompyuterlarda ifodalash uchun ikkilik sanoq tizimida kodlash amalga oshiriladi. Bunda kompyuterga kiritiladigan axborot bclgilari ikkilik sanoq sistemasi vositalari yordamida amalga oshiriladi. Bu vositalar 0 yoki 1 raqamlaridan iborat bo’lishi mumkin. Ikkilik sanoq tizimi alifbosi unga kiradigan belgilar soniga ko‘ra eng kam bo’lib, shu boisdan ikkilik kodlash orqali, ko‘p sonli harf, raqamlarni 0 va 1 belgilarining tegishli ketma-ketligi tarzida ifodalash imkoniyati tug‘iladi.

Axborotni kompyuterda ifodalash uchun ularni moddiy tashuvchi vositasida yozish kerak bo’ladi. Bunday yozish jarayoni kodlashtirish deb yuritiladi. Agar kompyuter texnikasidan foydalanish uchun mo’ljallangan moddiy tashuvchilardan foydalanilsa, u holda ma’lumotlar bilan ishlashga to‘g‘ri keladi. Bu holda axborotni saqlash, qayta ishlash, uzatish va kiritishni avtomatlashtirish maqsadida ularni shartli belgilarga aylantirish axborotlarni kodlashtirishni anglatadi.

Kompyuterdagi ma’lumot birligi bir bit dan iborat, ya’ni u 0 yoki 1 qiymat qabul qiladi. Lekin kompyuter buyruqlari bayt bilan ishlaydi. Ketma-ket 8 bit bir bayt dan iborat boiadi. Demak, bir bayt birligi belgi qiymatini 256 variantda kodlash imkoniyatini beradi, chunki 28=256.

Bayt — sakkiz bitdan iborat axborotning eng kichik oichov birligi bo’lib, u Klod Shennon tomonidan taklif qilingan. Bir bit 0 yoki 1 raqamidan iborat bo’ladi.

Klaviatura alfavitdagi 256 ta simvolni kodlashtirish uchun, aynan sakkiz «bit» bo’lishi talab qilinadi. Hisoblash texnikasida bit deyilganda «0» yoki «1» raqamlarini saqlovchi eng kichik xotirasi tushuniladi.