Mavzu: Asosiy vositalar auditi

Auditor tekshiruv mobaynida moliyaviy hisobotning quyidagi shakllaridan foydalanadi: • buxgalteriya balansi (1-shakl); • moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot (2-shakl); • pul oqimlari to‘g‘risidagi hisobot (4-shakl); • xususiy kapital to‘g‘risidagi hisobot (5-shakl); • izohlar, hisob-kitoblar, tushuntirishlar.

Buxgalteriya balansi (1-shakl) da subyektga mulkiy huquq asosida, tezkor boshqaruv va xo‘jalik yuritish uchun taalluqli bo‘lgan asosiy vositalar, uzoq muddatli aktivlar bo‘limidagi asosiy vositalar moddasida boshlang‘ich qiymati, eskirish va qoldiq qiymatlari bo‘yicha batafsil beriladi. Asosiy vositalar balansda netto baho, ya’ni qoldiq qiymati bo‘yicha aks ettiriladi (belgilangan tartibga muvofiq qiymati qoplanmaydigan (amortizatsiya hisoblanmaydigan) asosiy vositalar obyektlaridan tashqari).

Asosiy vositalar harakati to‘g‘risidagi hisobot (3-shakl) bo‘yicha quyidagilar to‘g‘risidagi ma’lumotlar o‘rganiladi: • asosiy vositalarning alohida turlarining hisobot davri boshi va oxiriga mavjudligi hamda hisobot davri davomidagi harakati (kirimi, chiqimi). Asosiy vositalar dastlabki qiymati (tiklash qiymati) bo‘yicha ko‘rsatiladi; • barcha asosiy vositalar, shuningdek ularning ayrim guruhlari: binolar va inshootlar, mashinalar, qurilmalar, transport vositalari va boshqalar; • butunligicha yoki ayrim turlari (binolar, inshootlar va hokazo) bo‘yicha ijaraga berilgan asosiy vositalarning hisobot davri boshiga va oxiriga mavjudligi; • konservatsiyaga qo‘yilgan asosiy vositalarning hisobot davri boshi va oxiriga mavjudligi.

Pul oqimlari to‘g‘risidagi hisobot (4-shakl) ning kirimi qatorida asosiy vositalarni sotishdan tushgan tushum, chiqimi qatorida esa asosiy vositalar sotib olish uchun mol yetkazib beruvchilarga to‘langan mablag‘laraks ettirilganligi o‘rganiladi. Moliyaviy hisobotga tushuntirish va izohlarda hisob siyosati va moliyaviy hisobot nomli buxgalteriya hisobi milliy standarti (BHM S) dagi qoidalardan kelib chiqib, quyidagilar to‘g‘risidagi axborotda bayon qilinadi: • asosiy vositalar hisobga olingandagi qiymatining o‘zgarishi (qo‘shimcha qurish, qo‘shimcha jihozlash va qisman tugatish xollari ham qo‘shilib); • subyektda asosiy vositalarning foydali xizmat qilish muddatlarini belgilash (asosiy guruhlari bo‘yicha); • qiymati qoplanmaydigan (amortizatsiya qilinmaydigan) asosiy vositalar. Aniqlangan xato va kamchliklar auditorlik hisobotida aks ettirilishi lozim. Zarur hollarda auditor qarama-qarshi tekshiruv o‘tkazishi ham mumkin.