Mavzu: Arxitektura qurulish chizmachiligida shriftlar

Shirift to`rlarini chizishda foydalaniladigan o`quv qurollari

Shrift to‘rlarini chizishda chizmachilik asboblari, transportir, uchburchaklar va to‘g‘ri chizg‘ich yordamida qiya chiziqlarni hosil qilish (3-rasm).

3-расм рис.3

4-rasm Рис.4

Shriftning B xilidagi harf va raqamlar 75° qiya holda bajariladi (3-rasm).

Shriftning asosiy ko‘rsatkichi uning o‘lchami hisoblanadi. O‘lchami esa chizma shrifti bosh harflarining asosiga tik bo‘lgan balandligi bilan o‘lchanadi. Bundan tashqari shriftlarning eni qiyaligiga tik bo‘lgan chiziq uzunligi g harfi bilan, qalinligi d esa shriftning turi va balandligiga bog‘liq bo‘ladi.

Shriftning B turi uchun d (d=1/10h) o‘lcham chizma shriftining hamma ko‘rsatkichlarini belgilaydi.

Chizma shriftlarini o‘rganish uchun harf, raqam va belgilarni chizishda foydalanadigan to‘rni bilish kerak: to‘r gorizontal va qiya (75°) chiziqlar kesishuvi orqali hosil qilinadi. To‘rning qadami – shrift qalinligi, ya‘ni d ga teng (5-rasm).

Chzima shriftlarini yaxshi o‘zlash-tirish uchun ularning konstruktiv tuzilishiga qarab chizma bosh harf-larini quyidagi guruhlarga bo‘lish mumkin:

1. Г, Е, Н, П, Т, Ц, Ш, Щ harflar ko‘makchi to‘r chiziqlariga parallel to‘g‘ri chiziq kesmalardan iborat (6-rasm).

   
   

2. А, Д, Ж, И, Й, К, Л, М, Х harflar to‘r chizig‘iga parallel va unga nisbatan qiya bo‘lgan to‘g‘ri chiziqlardan iborat (7-rasm).

   
   

3. Б, В, Р, У, Ч, Ъ, Ь, Ы, Я harflari egri chiziq va to‘g‘ri chiziqli elementlarga ega. Bu harflarda ular uchun umumiy bo‘lgan o‘rta gorizontal chiziq mavjud (8-rasm).

   
   

4. С, О, Э, Ю harflar – O harfi asosida hosil qilinadi (9-rasm).

   
   

5. З va Ф harflar boshqa harflarda uchramaydigan, asosan egri chiziqlar-dan hosil qilinadi (9-rasm).

   
   

Konstruktiv tuzilishiga qarab kichik harflar ham bir necha guruhga bo‘linadi:

1. 
   
   ж, к, л, м, н, х harflar to‘g‘ri chiziqlar ko‘rinishiga ega (10-rasm).
   
2. 
   
   и, й, п, т, ц, ш, щ harflar to‘r chizig‘i bilan ustma-ust tushgan to‘g‘ri chiziq va bir joyda egri chiziq elementi bor harflardir (11-rasm).
   
3. 
   
   е, ч, ъ, ы, ь, я harflar to‘g‘ri chiziqli va egri chiziqli elementlardan iborat bo‘lib, gorizontal o‘rta elementiga ega (12-rasm).
   
4. 
   
   а, о, с, э, ю harflarida o harfi tuzilishi asos qilib olingan (13-rasm).
   
5. 
   
   б, в, д, р, у, ф harflarda harf balandligidan chiqib turuvchi elementlar mavjud. б, в, д harflarida ushbu elementlar 3d dan yuqoriga, у, va р harflarida elementi quyiga 3d, ф harfi yuqoriga 2d va quyiga 3d dan chiqib turadi (14-rasm).
   
6. 
   
   г va з harflar asosan egri chiziq elementlaridan tuzilgan.