|
MAVZU: Asosiy tushunchalar.Elektron pochta. SMTP va POP protokollari MIME pochta formati. Fayl uzatish protokollari.
Elektron pochta (e-mail) — maʼlumotlarni uzatish tarmogʻi orqali axborotlarni bir foydalanuvchi elektron qutisidan boshqasinikiga joʻnatish, qabul qilish va maʼlum vaqtgacha saqlanishini taʼminlovchi dasturiytexnik vositalar toʻplami. E-Mail axborotlarni tarmoqning bir punktidan boshqasiga tezkor uzatishni taʼminlaydi. E-Mailda maxsus shlyuzlar orqali har xil elektron axborot tizimlari vositasida axborotlar dunyoning istalgan burchagiga uzatiladi. E-Maildan uzluksiz ravishda yoki maʼlum vaqt (seans)larda foydalanish mumkin. E-Mail 20-asrning 60- yillarida "katta" hisoblash mashinalarida "koʻp foydalanuvchilar tartibi" dasturining ishlatilishidan boshlangan. 1989-yilda birinchi marta tijorat pochta xizmatlari bilan internet oʻrtasida aloqa oʻrnatildi.
Oʻzbekiston hududida E-Mail xizmati 1990—91 yillarda maʼlumot uzatish tarmogʻi operatorlari tomonidan taqsim etila boshlandi. 1997-yilda Toshkent pochtamti korxonasida "Ke1sot" tarmogʻi orqali E-Mail xizmatlari punkti ishga tushirildi. Hozir Oʻzbekistonda fuqarolar, korxonalar, xonadonlar internet tizimiga ulangan kompyuterlar va "Internet kafe"lar orqali E-Maildan foydalanadilar. Internetga chiqish imkoniyati boʻlmagan mijozlar uchun "Oʻzbekiston pochtasi" aksiyadorlik tarmogʻi orqali E-Mail va gibrid pochta (pochtani qabul qilish, ishlov berish va yetkazish jarayonida E-Mail va anʼanaviy pochta resurslari ishlatiladi) xizmatlarini yoʻlga qoʻyish ishlari olib borilmoqda. Gibrid pochta orqali korxona, tashkilotlar va oʻquv muassasalaridan olingan axborot, xabar, reklama, taklifnoma, chaqiruv qogʻozlari va boshqalar pochta xodimlari tomonidan oluvchilarning manzillariga yetkazilib beriladi.
Elektron pochta (inglizcha: E-mail yoki email, electronic maildan qisqartma) — kompyuter tarmoqlarida informatsiyani uzatish usullaridan biri. FidoNet tarmogʻida elektron pochtaning analogi Netmail deb ataladi.
Elektron pochtaning asosiy hususiyatlaridan biri u toʻgʻridan toʻgʻri pochtani oluvchiga emas, balkim oraliq boʻgʻin orqali yuboradi. Bu oraliq boʻgʻinnig nomi - pochta yashigi bo'lib, u serverda joydir, habarlar odatda usha erda saqlanadi va odatda unga faqat parol bilan yoʻl qoʻyiladi.
Pochta serverlariga pochta bilan ishlovchi programmalar orqali yoki veb interfeys orqali kirish mumkin.
Elektron pochtani yuboruvchidan qabul qilib olishigacha qadamma-qadam yoʻli (relay serversiz):
Ma’lumotlarni elektron pochta orqali jo’natishda Internet kompyuterlar o’rtasida TCRG’IRning bir qismi hisoblangan SMTR(Simrle Mail Transfer Rrotocol), POP3(Post Office Protocol) va IMAP (Internet Message Access Protocol) protokollaridan foydalaniladi.
SMTRprotokoli - internetda elektron pochtaorqali xabarlarni jo’natish xizmati. Ilk bor 1982 yilda internetda elektron pochta xizmatidan foydalanish taklifi berilgan. SMTP ning
imkoniyatlari:
SMTP – amaliy protokol.
SMTP – aloqadagi yo’nalishni ko’rsatuvchi protokol.
SMTP – matnga asoslangan protokol
Xabarlarni jo’natish uchun SMTPprotokoli qabul qiluvchi va jo’natuvchining adresini aniqlaydi. Ishonchli SMTPprotokoli agar xabar qabul qiluvchining manziliga etib bormasa xatoli xabarni jo’natuvchining elektron manziliga jo’natadi.
IMAP protokoli - 1986 yilda ushbu protokoldan foydalanish imkoniyatini taklif etishdi.
Internetda elektron pochta orqali xabarlarni bir nechta kishiga jo’natish va qabul qilish protokoli hisoblanadi.
POP3 protokoli - internetda elektron pochta orqali xabarlarni qabul qilish xizmati .
Xulosa qilib aytish mumkinki,kompyuterva kommunikatsiyaning rivojlanishi insonlar orasida, mamlakatlar orasida axborot almashinuvini qisqa muddatda amalga oshirish mumkin. Bu esa insonlarning qanchadan-qancha vaqtlarini, kuchlari tejalishidan dalolat bermokda.
POP (pochta aloqasi protokoli)
Asosan POP bu elektron pochtaga kirish protokoli bo'lib, markaziy pochta serveridan elektron pochta xabarlarini yuklab olish uchun ishlatiladi. Umumiy elektron pochta POP mijozlari yoki MS Outlook va MS Outlook Express kabi ilovalar barcha elektron pochtalarni serverdan mahalliy kompyuterga yuklab oladi, ularni serverda yo'q qiladi va
TCP va UDP tomonidan o'rnatilgan ulanishni uzib qo'yadi.
Odatda POP serveri POP so'rovlarini tinglash uchun 110 portidan foydalanadi, ammo xavfsiz pochta xizmatlarida STLS buyrug'i yoki POP3S yordamida pochta serveriga ulanish uchun TLS (Transport Layer Security) yoki SSL (Secure Socket Layer) ishlatiladi.
Garchi pochta mijozida turli xil sabablarga ko'ra umuman amalga oshirilmaydigan elektron pochta xabarlarining nusxalarini serverda qoldirish imkoniyati mavjud bo'lsa ham. O'sha
kunlarda pochtaning bo'sh joyini ko'rib chiqib, ushbu usul joriy qilingan bo'lar
edi, ammo bugungi kunda server bo'sh joylari Terra Baytda joylashgan va bu umuman cheklov emas.
KTTA
MAVZU:Kompyuter tarmoq tayinlash. Kompyuter tarmoqlarining maqsadini aniqlash.apparat va dasturiy ta’minot tarmog’i.resurslarni almashtirish, ma’lumotlar manbaini almashtirish. Kompyuter tarmoqlarining CAN tasniflari.
Kompyuter tarmog'i - ma'lumot almashish maqsadida ikki yoki undan ko'p hisoblash qurilmalarini bir-biriga ulash amaliyotidir. Kompyuter tarmoqlari apparat va dasturiy ta'minotning kombinatsiyasi bilan qurilgan.
Eslatma: Ushbu sahifada simsiz tarmoqlar va kompyuter tarmoqlari haqida gap ketmoqda. Quyidagi mavzularga ham qarang:
ijtimoiy tarmoq
ishbilarmonlik tarmog'i
Kompyuter tarmoqlarini tasniflash va tarmoqlar tarmog'i
Kompyuter tarmoqlari turli xil shakllarda tasniflanishi mumkin. Bir yondashuv tarmoqning turini geografik hududga qarab belgilaydi. Mahalliy tarmoqlar (LANlar), masalan, odatda bitta uy, maktab yoki kichik ofis binolarini o'z ichiga oladi, keng tarmoqli tarmoqlar (WAN'lar) shaharlarga, shtatlarga, hatto butun dunyoga tarqaladi. Internet - bu dunyodagi eng yirik WAN.
Tarmoq dizayni
Kompyuter tarmoqlari ham dizayn uslubida farq qiladi. Tarmoq dizaynining ikki asosiy shakli "mijoz / server" va "peer to peer" deb ataladi. Mijoz-server tarmoqlari mijoz-kompyuterlar va boshqa mijoz qurilmalari tomonidan kiritilgan elektron pochta, veb-sahifalar, fayllar yoki ilovalarni saqlaydigan markazlashtirilgan server kompyuterlariga ega. Aksincha, peer-to-peer tarmog'ida barcha qurilmalar bir xil funktsiyalarni qo'llab-quvvatlashga moyildir. Mijoz-server tarmoqlari bizneslarda va peer-to-peer tarmoqlarida juda keng tarqalgan bo'lib, uylarda keng tarqalgan.
Tarmoq topologiyasi uning joylashishini yoki tuzilishini axborot oqimining nuqtai nazaridan belgilaydi. Masalan, avtobuslar tarmog'ida, masalan, barcha kompyuterlar umumiy tarmoq orqali ulashadilar va muloqot qiladilar, biroq yulduzlar tarmog'ida barcha ma'lumotlar bitta markaziy qurilmadan o'tadi. Tarmoq topologiyalarining umumiy turlari avtobus, yulduz, ring tarmoqlari va tarmoq tarmoqlarini o'z ichiga oladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
