Mavzu: Algoritmlarni ifodalasн usullari ishdan maqsad

MAVZU: Algoritmlarni ifodalasн usullari
ISHDAN MAQSAD: Algoritm tushunchasi, uni ifodalash usullari va asosiy xususiyatlarini o’zlashtirish.

I. USLUBIY KO’RSATMALAR
Har qanday masalani Yechish asosida algoritm tushunchasi etadi. Algoritm so’zi IX asrda yashab ijod etgan buyuk o’zbek olimi Muhammad al-Xorazmiy nomidan kelib chiqqan bo’lib, keyinchalik al-Xorazmiy so’zi Evropada algoritm deb talqin qilingan.

Algoritm deganda qo’yilgan masalani Yechishga qaratilgan amallar ketma-ketligini bajarish uchun berilgan aniq ko’rsatmalar tushuniladi. Algoritmlar faqat hisoblashga oid masalalarga tatbiq qilinmasdan, balki boshqa xarakterdagi masalalarda ham qo’llaniladi. Kundalik hayotimizda ko’pincha oldindan ko’zda tutilgan amallar ketma - ketligini instruktsiyalarni uchratish mumkin. Ularni ketma-ket bajarib, kutilgan natijaga erishish mumkin.

Masalan telefon – avtomat orqali qo’ngiroq qilish uchun quyidagi amallarni bajarish zarur:

1. 
   Avtomatga tanga tashlansin.
   
2. 
   Trubka olinsin va signal kutilsin.
   
3. 
   Uzluksiz uzun tovush eshitilgach, nomer terilsin.
   
4. 
   Davomli tovush eshitilsa, abonentning javob berishi kutilsin.
   
5. 
   Qisqa, tez takrorlanadigan signallar eshitilsa, trubka osib qo’yilsin, abonent band.
   

Shunga o’xshash instruktsiyalar matematik masalalarni Yechishda ham tuziladi. Misol uchun A va V sonlarning o’rta arifmetik qiymatini topish uchun ko’rsatma keltirish mumkin:

1. 
   A va V sonlar qo’shilsin.
   
2. 
   Hosil bo’lgan yig’indi 2 ga bo’linsin.
   

Algoritmni ishlab chiqish deganda, qo’yilgan masalani ketma-ket qadamlarga (bosqichlarga) bo’lib chiqish tushuniladi. Bunda oldingi qadamda olingan natijalar keyingi qadamlarda ishlatiladi.

Har qanday algoritm qo’yidagi xususiyatlarga ega bo’lishi kerak:

1. 
   Diskretlik. Bu xususiyatga asosan algoritm yechiladigan masalani aniq va oddiy ketma-ketlik jarayonini ta`minlashi shart.
   
2. 
   Aniqlik. (determinantlik). Bu xususiyatga asosan algoritmning har bir qoidasi aniq va bitta ma`noga ega bo’lishi shart.
   
3. 
   Natijaviylik. (tamomiylik). Bu xususiyatga asosan algoritm qo’yilgan masalaning javobini aniq berilgan qoidalaridan keyin ta`minlashi shart.
   
4. 
   Umumiylik. Bu xususiyatga asosan algoritm echiladigan masala shu sinfga ta`lluqli barcha masalalarga mos tushishi va faqat boshlangich ma`lumotlar bilan farq qilishi shart.