chora-tadbirlarni amalga oshirish mexanizmlarini ishlab chiqish.
Mintaqa aholisi bandligini ta’minlashning strategik yo`nalishlarini belgilash yuqorida ko`rsatilgan algoritmning oldingi bosqichlari natijalari asosida amalga oshiriladi. Ushbu yo`nalishlari mintaqada oqilona bandlikka erishishni ta’minlaydigan strategik tadbirlar ko`rinishida qismlarga ajratilishi mumkin. Algoritmning oxirgi bosqichi mintaqa aholisi bandligi strategiyasi asosiy maqsadlariga erishishga yo`naltirilgan davlat hokimiyati idoralarining, bandlik xizmatlarining va boshqa manfaatdor muassasalarning samarali hamkorligini ko`zda tutadigan strategik harakatlarni amalga oshirish mexanizmini o`z ichiga oladi. Endi bitta mintaqa – Xorazm viloyati misolida o`rta muddatli davrga aholi bandligini ta’minlashning strategiyasini ishlab chiqishga yondoshuvlarni ko`rib chiqamiz. Bu yerda shuni ham aytib o`tish kerakki, agar aholi bandligini ta’minlashning strategik yo`nalishlari mintaqa ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining strategik hujjatlari doirasida beligilanadigan bo`lsa, unda u ushbu hujjatning ustivor maqsadlari va vazifalariga mos kelishi kerak. Xorazm viloyati mehnat resurslarining soni bo`yicha respublikada birinchi o`rinda turadi. Ushbu ko`rsatkich barqaror o`sib bormoqda, va keyingi 10 yilda deyarli 30 foizga oshdi. SHuni aytib o`tish kerakki, ushbu davrda viloyat mehnat resurslarining o`sish sur’atlari hamisha o`rtacha respublika ko`rsatkichlaridan yuqori bo`lgan.
Keyingi yillarda mintaqada band bo`lganlarning soni barqaror o`sib borayotganligi kuzatilmoqda: 2000-2009 yillar davrida band bo`lganlarning soni 33, 1 foizga o`sdi. Ammo, shunday o`sish ham, yuqorida aytib o`tilgan mehnat resurslari sonining yuqori sur’atlarda o`sishi tufayli mehnat bozoridagi vaziyatni yaxshilay olmadi. Agar ishchi o`rinlarining muayyan o`sishi ta’minlanmasa, yaqin kelajakda mehnat resurslarining barqaror o`sib borishi mintaqa mehnat bozoridagi vaziyatni keskinlashtirishi aniq bo`lishini aytib o`tish mumkin.
Mustaqillik yillarida viloyat aholisi bandligining tarmoq tarkibida mamlakat iqtisodiyoti rivojlanishining ijtimoiy maqsadlarini amalga oshirishga mos ravishda ijobiy siljishlar va ishlovchilarning tarmoqlararo taqsimlanishi kuzatilmoqda. Ammo, mamlakat iqtisodiyotining eng muhim tarmoqlaridan biri bo`lgan – sanoatda bandlar ulushi pastdir, agrar sektor esa viloyatning hamma tumanlarida mehnat sig`imi yuqori bo`lgan soha bo`lib qolmoqda.
Korxona va tashkilotlarning ishchilarga bo`lgan ehtiyoji 2005-2008 respublikada 1,9 barobarga oshgan bo`lsa, viloyatda yillarda 8 barobarga oshdi. Bunday o`sishga erishishda asosan kichik biznes va kasanachilikning o`rni juda yuqori bo`ldi, va uning yangi yaratilgan ishchi o`rinlari sonidagi hissasi 2009 yilda 75 foizni tashkil qildi.
YAngi yaratilgan ish o`rinlarining hududiy tarkibini tahlil qilish shuni ko`rsatdiki ular vildoyatning tumanlari bo`yicha notekis taqsimlangandir. 2009 yilda yaratilgan ish o`rinlarining uchdan biridan ko`pi viloyatning bor-yo`g`i 3 ta ma’muriy tumanlariga to`g`ri keladi
Viloyatda 2009 yilda yaratilgan ish o`rinlarining 80 foizdan oshig`i qishloq joylariga to`g`ri keladi. Qishloq aholisi bandligini oshirishda keyingi yillarda respublikada qabul qilingan Hukumat Qarorlari va davlat dasturlari, xususan jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi oqibatlarini yumshatish va bartaraf qilish bo`yicha dasturlar va “Qishloq taraqqiyoti va farovonligi yili” Davlat dasturlarini bajarilishi juda muhim ahamiyat kasb etdi.
Statistik ma’lumotlarga ko`ra 2008 yilda viloyatda ishga joylashtirilgan fuqarolar soni oldingi yilga nisbatan 20,6 foizga oshdi. Bu mintaqalar ichidagi eng yuqori ko`rsatkich bo`lib, o`rtacha respublika ko`rstkichidan ikki barobarbar oshiqdir. 2009 yilda esa band bo`lmagan aholini ishga joylashtirishda o`sish kuzatilmadi. Natijada shu yili viloyatda ishsizlar soni oshdi.
Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi ma’lumotlariga ko`ra viloyatdagi ishsizlik darajasi respublikadagi eng yuqori ko`rsatkichlardan hisoblanadi. SHunisi achinarliki, bunday vaziyat viloyatda yuqorida aytib o`tilgan yangi ish o`rinlari yaratilishi va ish bilan band bo`lmagan aholini ishga joylashtirish yuqori bo`lgan holatda yuz bergan. Bu shundan dalolat beradiki, mehnat resurslari sonining yuqori sur’atlarda o`sishi natijasida mehnat bozoriga bo`lgan bosim oshib bormoqda. Mintaqada bandlik muammosi ayniqsa qishloq aholisi uchun juda dolzarbdir. Mehnat resurslari balansiga ko`ra qishloq joylaridagi ishsizlarning ulushi iqtisodiy faol aholi tarkibidagi qishloq aholisi ulushidan kattadir. Bunday vaziyat, avvalambor, agrar sektordan bo`shab qolganlarni qishloq joylaridagi iqtisodiyotning boshqa sohalariga ishga joylashtirishning cheklanganligi bilan izohlanadi. Natijada yashirin ishsizlik va ro`yxatga olinmagan bandlik miqyoslarining oshib ketishiga olib keladi, binobarin qishloq aholisining ijtimoiy muhofaza qilinmagan qismi ko`payadi. Viloyatda ishsizlikning asosiy sabablaridan biri mintaqa mehnat bozorida ishchi kuchiga talab va taklifning nafaqat miqdoriy, balki tarkibiy nomutanosibligi hisoblanadi, ular esa quyidagi omillar va vaziyatlar tufayli paydo bo`ladi:
