Mavzu: Aholi punktlarida qutqaruv va boshqa kechiktirilmaydigan ishlarni bajarish. Mashg'ulotning maqsadi

Ishlab chiqarish avariya va halokatlarining oqibatlarini bartaraf etish
Ishlab chiqarish avariya va halokatlari ko'p hollarda tasodifan sodir bo'ladi, ko'lami tez kengayadi hamda odamlarning hayoti va sog'lig'iga xavf soladi. Ishlab chiqarishdagi avariya va falokatlarning sodir bo'lishi ishlab chiqarish xususiyatiga ko'proq bog'liq, chunki ikkilamchi salbiy oqibatlar kelib chiqishi mumkin, bu oqibatlar esa ko'pchilik hollarda atrof-muhit holatini qiyinlashtirishi mumkin. Avariya va halokatlar sodir bo'lganda ob`yekt ishchi-xizmatchilarini o'z vaqtida xabardor qilish, ularni hamda ob`yekt atrofida yashaydigan aholining muhofazasini tashkil etish birinchi darajadagi vazifadir, Birinchi navbatda, odamlarning muhofazasi bilan shug'ullanish, ularga birinchi tibbiy yordam ko'rsatish va ularni davolash muassasalariga joylashtirish tadbirlari amalga oshiriladi. Obyektning talofat ko'rgan joylarini razvedka qilib, olingan ma'lumotlar asosida yonishni o'chirish, uning ko'lamini cheklash, sodir bo'lishi mumkin bo'lgan vaziyatirning oldini olish ishlari olib boriladi.
Vayrona uyumlaridan tashkil topgan to'siqlar, zarar ko'rgan bino konstruksiyalaridagi qulab tushay deb turgan alohida bo'laklarning paydo bo'lgani quyunlashgan va gazlashgan hududlarda odamlarning jarohatlanishi va halok bo'lish xavfi paydo bo'ladi. Shuning uchun texnika xavfsizligi talablariga rioya qilish katta ahamiyatga ega. Vayrona uyumlari orasida besabab yurish, zararlangan bino va inshootlarga kirish, qulab tushish xavfi mavjud yerlarda ish olib borish, ehtiyot vositalarisiz yerda yotgan elektr asboblariga tegish mumkin emas.
Ish olib borilayotgan maydon yoki ob`yekt atrofi to'siqlar bilan o'ralgan va o'z vaqtida qo'riqchilar hamda kuzatuvchilar bilan ta'minlangan bo'lishi kerak
Vayrona uyumlarini bartaraf etish bilan bog'liq bo'lgan ishlarni bajarishdan avval qulab tushish ehtimoli bor bo'lgan bino qismlarini mustahkamlash yoki buzib tashlash kerak. Tomlar, quvurlar, stoykalar va kolonnalarni boshqa maqsadda foydalanish uchun sindirish, bo'laklarga bo'lishga ruxsat berilmaydi.
Kuchli ta'sir etuvchi zaharli moddalar (KTZM) bilan bog'liq bo'lgan obyektlarda avariya va halokatlar oqibatlarini bartaraf etishda avariya-qutqaruv va boshqa kechiktirib bo'lmaydigan ishlarni tashkil etish mazmuni bilan tanishib chiqamiz. Bunday obyektlarda o'z vaqtida va sifatli razvedka ishlarini olib borish muhim ahamiyatga egadir. Razvedkani radiatsiya va kimyoviy razvedka tuzilmalaridan tashkil etilgan guruh zvenolari olib boradi. Ular avariya sodir bo'lgan joyni va kuchli ta'sir etuvchi zaharli moddaning turini, hudud va obyektning zaharlanganlik darajasi va ko'lamini, zararlangan hudud chegarasini, aylanib o'tish hamda hududdan chiqishning eng xavfsiz yo'nalishlarini aniqlaydilar. Zarurati bor deb topilganda tuproq, suv va boshqa tashqi muhim obyektlaridan namunalar oladilar va tahlil qilish uchun amaliyotga yuboradilar, kimyoviy zararlangan hudud o'chog'idagi odamlar holatini baholaydilar. Kuchli ta'sir etuvchi zaharli moddalarning hududga yoki atmosferaga tarqalayotganligi aniqlanishi bilanoq obyekt ishchi va xizmatchilari hamda yaqin-atrofda yashovchi aholiga xavf haqida xabar beriladi. Avariya haqidagi xabarni eshitgan aholi darhol nafas olish yo'llarini muhofaza qilish niqoblarini hamda terini muhofaza qiluvchi eng oddiy kiyim (plash, yoping’ich)larni kiyib olishlari kerak. Uyda bo'lgan aholi deraza va darchalarni mahkamlab yopishi, yashash joyiga tashqaridan havo kirmaydigan qilib berkitishi, elektr isitgich asboblari, gaz o'choqlari va boshqa yonayotgan asbob-uskunalarni o'chirish kerak.
Avariya sodir bo'lgan obyektda birinchi navbatda kuchli ta'slar etuvchi zaharli moddalarning to'kilishini yoki tarqalishini to'xtatish tadbirlari amalga oshlariladi. Buning uchun zararlangan hududga KTZM uzatib berish tizimi yopiladi, jo’mraklar va boshqa yopish moslamalari yopiladi, KTZM shikastlangan idishdan boshqa nuqsonsiz idishga o'tkaziladi. Ba'zi hollarda KTZM tarqalishining oldini olish maqsadida hovuzlar yoki chuqurliklar qaziladi. Zararlangan hududning chegarasi belgilanadi va bu hududga avariyaning oqibatlarini bartaraf etishda qatnashmaydigan shaxslar kiritilmaydi. Bu hudud alohida maxsus ishchi va hizmatchilardan tashkil topgan guruh tomonidan o'rab olinadi. Zararlangan o'choq cheklangandan keyin zaharlangan hududlarni zararsizlantirish ishlari olib boriladi. Obyektlarni, asbob-uskunalarni zararsizlantirish manbai sifatida KTZMni neytrallashtiruvchi moddalar tanlanadi. KTZM bilan zararlangan o'choqda olib borilayotgan ishlar jarayonida xavfsizlik talablariga rioya kilish kerak Ishlayotganlar gazniqob, muhofaza kiyimi hamda shaxsiy muhofaza vositalari, dori-darmon qutisi bilan ta'minlanadilar. Ular zararlangan o'choqda ishlayotganda undan foydalanishni bilishlari kerak. Zararlangan hududda ish boshlashdan oldin KTZM turi va sodir bo'lgan vaziyat haqida tushuntirish o'tkaziladi.
Ish jarayonida texnika va odamlarning harakati KTZMning xavf darajasini inobatga olgan holda tashkil etiladi. Ishlar tugagandan so'ng hududda odamlar va texnikani maxsus tozalash tadbirlari o'tkaziladi.