Mavzu: Adabiyotshunoslik taraqqiyotida tazkiraning ro’li. Davlatshoh Samarqandiy, Alisher Navoiy, Mutribiy tazkiralari. Reja

Hazrat Alisher Navoiy tomonidan yaratilgan turkiy tazkirachilik maktabi XX asr boshlariga qadar nafaqat Turkiston yoki Markaziy Osiyoda, balki Eron, Hindiston, Afgʻoniston, Ozarbayjon hamda Turkiyada muvaffaqiyat bilan davom etgan[1]. Oʻtgan 500 yildan ortiqroq vaqt davomida yaratilgan tazkiralarda “Majolis un-nafois”ning izlarini ilgʻash qiyin emas. Birgina Onadoʻlida turkiy tilda 36 tazkira yaratilgan boʻlib, bular, asosan, “Shoir tazkiralari” (yaʼni valiylar va dabirlar tazkiralari bu hisobdan tashqari)dir

• 
  Hazrat Alisher Navoiy tomonidan yaratilgan turkiy tazkirachilik maktabi XX asr boshlariga qadar nafaqat Turkiston yoki Markaziy Osiyoda, balki Eron, Hindiston, Afgʻoniston, Ozarbayjon hamda Turkiyada muvaffaqiyat bilan davom etgan[1]. Oʻtgan 500 yildan ortiqroq vaqt davomida yaratilgan tazkiralarda “Majolis un-nafois”ning izlarini ilgʻash qiyin emas. Birgina Onadoʻlida turkiy tilda 36 tazkira yaratilgan boʻlib, bular, asosan, “Shoir tazkiralari” (yaʼni valiylar va dabirlar tazkiralari bu hisobdan tashqari)dir
  

• 
  Shundan 12 tazkirada Hazrat Navoiy shaxsi tilga olingan, uning ijodiga munosabat bildirilgan. Mazkur tazkiralardagi maʼlumotlarga koʻra, Usmonli shoirlaridan 70 dan ortigʻi – Navoiyning sheʼriy asarlariga naziralar yozganlar, ulardan 30 dan ortigʻi ham bu anʼanani izchil davom ettirgan[3]. Ayni mana shu ijodiy vorislikni xamsanavislik doirasida, ulugʻ adib nasriy va tasavvufiy asarlaridan taʼsirlanish jarayonida ham kuzatish mumkin.
  

Alisher Navoiy “Majolis un-nafois”asarining taʼsiri haqida professor Mustafo Eson shunday yozadi: “Hazrat Alisher Navoiy boshqa koʻplab tazkiralarga namuna boʻlarlik asar yaratgani bilan ahamiyatlidir… Muhimi, tazkiralarning Onadoʻlida paydo boʻlishiga taʼsiri, yaʼni bu tazkiralarga andozalik vazifasini bajarishidir. Yanada toʻgʻrirogʻi, Hirot maktabi tazkiralari sifatida nom olgan Jomiy, Davlatshoh va Navoiy hazratlarining asarlari keyinroq Usmonli oʻlkasida paydo boʻlgan tazkirai shuaro janriga teran taʼsir etib, adabiy biografiya rivojini tezlashtirdi… Butun XVI asr tazkiralarida Navoiy anʼanalari davom etdi, XVII asrdan… mumtoz tazkiralarga qaytildi[4] va endi Navoiy yana bir sogʻinch bilan eslanib, qoʻmsala boshlandi”[5].

• 
  Alisher Navoiy “Majolis un-nafois”asarining taʼsiri haqida professor Mustafo Eson shunday yozadi: “Hazrat Alisher Navoiy boshqa koʻplab tazkiralarga namuna boʻlarlik asar yaratgani bilan ahamiyatlidir… Muhimi, tazkiralarning Onadoʻlida paydo boʻlishiga taʼsiri, yaʼni bu tazkiralarga andozalik vazifasini bajarishidir. Yanada toʻgʻrirogʻi, Hirot maktabi tazkiralari sifatida nom olgan Jomiy, Davlatshoh va Navoiy hazratlarining asarlari keyinroq Usmonli oʻlkasida paydo boʻlgan tazkirai shuaro janriga teran taʼsir etib, adabiy biografiya rivojini tezlashtirdi… Butun XVI asr tazkiralarida Navoiy anʼanalari davom etdi, XVII asrdan… mumtoz tazkiralarga qaytildi[4] va endi Navoiy yana bir sogʻinch bilan eslanib, qoʻmsala boshlandi”[5].
  

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

http://fayllar.org