Mavzu: Adabiyot oʻqitish strategiyalari. Samarali oʻqitish strategiyasi

Mavzu: Adabiyot oʻqitish strategiyalari. Samarali oʻqitish strategiyasi

Oʻzbek adabiyoti ta‘limi mazmunida uzviylik va uzluksizlikni ta‘minlash — murakkab va keng qamrovli muammolardan. Shu bois bu borada yanada samarali natijalarni qoʻlga kiritish uchun, avvalo, xorijiy tajriba asosida uning ilmiy va metodik asoslarini yaratish lozim. Bugun maktablarimizda adabiyot ta‘limida kо'proq shaklga e‘tiborberilayotgani kuzatilmoqda.

• Oʻzbek adabiyoti ta‘limi mazmunida uzviylik va uzluksizlikni ta‘minlash — murakkab va keng qamrovli muammolardan. Shu bois bu borada yanada samarali natijalarni qoʻlga kiritish uchun, avvalo, xorijiy tajriba asosida uning ilmiy va metodik asoslarini yaratish lozim. Bugun maktablarimizda adabiyot ta‘limida kо'proq shaklga e‘tiborberilayotgani kuzatilmoqda.
• Oʻzbek adabiyoti ta‘limida mazmuniy uzviylikni ta‘minlashda tabiiyki, oʻquv-uslubiy adabiyotlar, darsliklar sifatini yaxshilash, adabiyot fanidan beriladigan bilimlarning bosqichlararo uzluksizligini ta‘minlash muhim ahamiyat kasb etadi. Bundan tashqari, oʻquvchi-talabalarning yosh xususiyatini ham hisobga olish zarur. Ushbu masalaning samarali yechimlari adabiyot fanlarini integrasiyalash va uzviylikka yordam beradigan oʻqitish turlarini aniqlashda ham aks etadi.

Bugun ta‘limi rivojlangan koʻplab xorijiy mamlakatlarda adabiyot oʻqitilish, shu jumladan badiiy asar tahliliga yondashuvlarda bizdan farq qiladigan bir qancha jihatlari bor. Ta‘lim standartlari oʻquvchilar egallashi lozim boʻlgan kompetensiyalarni belgilaydi. Ulardagi kompetensiyalar aniq va obyektiv belgilanib, spiralsimon shaklda rivojlanib boradigan kichik kompetensiyalarga boʻlinadi. Masalan, oʻquvchi asar syujetining tarkibiy elementlari, (perspektiva, retrospektiva, badiiy asardagi stilistik figuralar (metafora, metonimiya kabi), ayrim epizodlarning badiiy matn mazmuniga ta‘sirini izohlay olish koʻnikmalariga ega boʻladilar. Shuningdek, standartlar oʻquvchida badiiy asarni toʻliq oʻqish koʻnikmasini shakllantiradi. Bunda oʻqituvchilarga oʻquvchilar oʻqishi uchun tavsiya qilingan mualliflar va asarlar roʻyxati beriladi. Oʻqituvchi tavsiya qilingan roʻyxatdagi adiblar va asarlarni oʻquvchilarining qiziqishlari va qobiliyatlarini hisobga olgan holda oʻzi tanlaydi.

• Bugun ta‘limi rivojlangan koʻplab xorijiy mamlakatlarda adabiyot oʻqitilish, shu jumladan badiiy asar tahliliga yondashuvlarda bizdan farq qiladigan bir qancha jihatlari bor. Ta‘lim standartlari oʻquvchilar egallashi lozim boʻlgan kompetensiyalarni belgilaydi. Ulardagi kompetensiyalar aniq va obyektiv belgilanib, spiralsimon shaklda rivojlanib boradigan kichik kompetensiyalarga boʻlinadi. Masalan, oʻquvchi asar syujetining tarkibiy elementlari, (perspektiva, retrospektiva, badiiy asardagi stilistik figuralar (metafora, metonimiya kabi), ayrim epizodlarning badiiy matn mazmuniga ta‘sirini izohlay olish koʻnikmalariga ega boʻladilar. Shuningdek, standartlar oʻquvchida badiiy asarni toʻliq oʻqish koʻnikmasini shakllantiradi. Bunda oʻqituvchilarga oʻquvchilar oʻqishi uchun tavsiya qilingan mualliflar va asarlar roʻyxati beriladi. Oʻqituvchi tavsiya qilingan roʻyxatdagi adiblar va asarlarni oʻquvchilarining qiziqishlari va qobiliyatlarini hisobga olgan holda oʻzi tanlaydi.